Proponowany klucz – MATURA 2021 – biologia

 PROPONOWANE odpowiedzi do tegorocznej biologii rozszerzonej (2021)
Dodatkowo zapraszamy do komentowania pod artykułem

ARKUSZ POD TYM LINKIEM: ARKUSZ MATURALNY BIOLOGIA ROZSZERZONA 2021

Zadanie nr 1.1:

Dominująca struktura II rzędowa w powyższym hormonie to alfa helisa

Zadanie nr 1.2:

Jest to struktura III rzędowa ponieważ łańcuch polipeptydowy ponieważ jest to pojedynczy łańcuch prolaktyny stabilizowany mostkami disiarczkowymi których obecność można stwierdzić po widocznym ułożeniu przestrzennym struktury II rzędowej.

Zadanie nr 1.3:

 199 + 28 + kodon stop = 228

Zadanie nr 2.1:

Podkreślone:

Tlenu

Wewnętrzną

Większego

Niższe

Zadanie nr 2.2:

Podczas oddychania komórkowego wytwarzane jest ATP a do syntezy tego związku niezbędny jest Pi oraz ADP, proces ten jest ciągły dlatego potrzebny jest stały transport tych związków do wnętrza mitochondrium

Zadanie nr 2.3:

1. glikoliza
2. reakcja pomostowa
   

Zadanie nr 3.1:

Włącznie L-kanawaniny do łańcucha polipeptydowego zamiast argininy będzie skutkować zmiana stuktury przestrzennej białka enzymatycznego co w konsekwencji może prowadzić do obniżenia aktywności katalitycznej tego białka.

Zadanie nr 3.2:

Bakterie wiążące azot atmosferyczny do formy przyswajalnej przekazują go roślinom, co umożliwia im syntezę aminokwasów takich jak L-kanawanina. Azot wchodzi w skład grup aminowych tego aminokwasu (L-kanawaniny)

Zadanie nr 3.3:

podkreślić:

cytozyna ATP 

Zadanie nr 3.4:

Zdolność detoksykacji L-kanawaniny ma znaczenie adaptacyjne dla chrząszcza Carydes brasiliensis ponieważ żywi się on roślinami bogatymi w ten aminokwas a brak możliwości detoksykacji L kanawaniny skutkowałaby zaburzeniami rozwoju owada takimi jak zaburzenia wzrostu larw lub przepoczwarczenia.

Zadanie nr 4.1:

Erytrocyty przepływające przez wąski śródbłonek są narażone na tarcie i w konsekwencji uszkodzenie komórek. Glikokaliks chroni je przed uszkodzeniem podczas przeciskania się przez wąskie naczynia krwionośne.

Zadanie nr 5.1:

Jest to komórka bakteryjna, ponieważ na ilustracji widoczny jest występujący u bakterii nukleoid

Zadanie nr 6.1:

Tasiemce są endopasożytami które odżywiają się wchłaniając substancje pokarmowe całą powierzchnią ciała. Obecność mikrotrychów u tych organizmów zwiększa powierzchnię chłonną dzięki czemu ułatwione jest wchłanianie produktów odżywczych.

Zadanie nr 6.2:

podkreślić:

resorpcja zwrotna 

sekrecja kanalikowa

Zadanie nr 6.3:

1. F
2. P – chociaż tutaj, też jest sporo kontrowersji jak to rozumieć. Zależnie od tego jak CKE rozumie ten proces P/F
3. F

Zadanie nr 7.1: 

Wpływ natężenia światła na grubość blaszki liściowej klonu cukrowego

Zadanie nr 7.2: 

Podać jedną różnicę:

• ilość chloroplastów w komórkach miękiszu asymilacyjnego
  lub
• wysokość komórek miękiszu asymilacyjnego

Zadanie nr 8.1: 

B1

Zadanie nr 8.2:

Podczas dotknięcia przeszkody następuje transport auksyn do przeciwnej strony wąsa. Nierównomierne rozmieszczenie auksyn powoduje szybszy wzrostu elongacyjny komórek po stronie przeciwnej do bodźca co powoduje wygięcie się wąsa w kierunku przeszkody

Odpowiedź można ukierunkować na wpływ na kanały wapniowe:
W momencie zetknięcia się wąsa otwierają się kanały wapniowe i wpływający wapń do komórki zmienia potencjał elektrochemiczny w poprzek błony. To wpływa na otwarcie kanałów chlorkowych i potasowych bramkowanych napięciem prowadząc do powstania potencjału czynnościowego który sygnalizuję percepcję dotyku powodując zakrzywienie się w kierunku dotyku.

Zadanie nr 9.1: 

Szybkość transportu soku floemowego w badanej roślinie

Zadanie nr 9.2: 

Radioaktywne atomy węgla, które znajdowały się w znakowanym CO2 posłużyły do procesu fotosyntezy podczas podczas którego powstają związki oparte na węglu (w tym przypadku radioaktywnym) dlatego wykryto je w związkach organicznych znajdujących się w soku floemowym.

Podczas fazy ciemnej fotosyntezy w wyniku karboksylacji w tym wypadku przy pomocy znakowanego węgla powstaje 3-fosfoglicerynian który następnie w procesie redukcji tworzy pierwotny produkt fotosyntezy a następnie wtórne produkty do których należy między innymi sacharoza będąca formą transportową węglowodanów w roślinie. Transport ten odbywa się we floemie dlatego wykryto tam znakowany radioaktywnie węgiel.

Zadanie nr 10.1:

Zmiana w budowie korzenia ryżu polegała na powstaniu dużych przestworów międzykomórkowych tworzących miękisz powietrzny w którym możliwe jest gromadzenie gazów oddechowych oraz CO2 potrzebnego do przeprowadzania fotosyntezy.

Z odwołań z zeszłych lat uznawano również odniesienie się w przypadku miękiszu powietrznego do zapewnienia wyporności rośliny zbliżając roślinę do powierzchni wody i ułatwienia przeprowadzania fotosyntezy pod wodą.

Zadanie nr 10.2:

Wzrost wydzielania etylenu w czasie suszy przyczynia się do utrzymania zrównoważonego bilansu wodnego ponieważ etylen powoduje szybsze  opadanie liści przez co roślina ogranicza transpirację i utratę wody.

Zadanie nr 10.3:

1. P
2. P
3. P

Zadanie nr 11.1: 

trypsyna – białka/peptydy

amylaza trzustkowa – polisacharydy

lipaza trzustkowa – zemulgowane tłuszcze

nie uznaje się odpowiedzi nie precyzujących typu amylazy oraz lipazy.

Zadanie nr 11.2: 

Jelito cienkie / Dwunastnica

Zadanie nr 11.3: 

Trzustka oprócz enzymów trawiennych wytwarza również hormony, np. insulinę oraz glukagon. Trafiają one do krwiobiegu (droga endokrynowa) i regulują poziom glukozy we krwi.

Nie wymaga się wyjaśnienia działania hormonów trzustkowych

Zadanie nr 12.1:  

ograniczono: 4 

podano wodę: 12

Zadanie nr 12.2: 

Podczas trwania eksperymentu wzrosła osmolalność moczu ponieważ organizm ptaka w warunkach niedoboru wody ograniczył wydalanie moczu a tym samym metabolitów. Wzrost substancji rozpuszczonych w osoczu bez ich wydalania przy ograniczonej podaży wody spowodował  wzrost osmolalności moczu.

Zadanie nr 12.3:

Strusie podobnie jak inne ptaki są pozbawione zębów co uniemożliwia im rozdrobnienie pokarmu w jamie gębowej. Połykanie kamieni pozwala na rozdrobnienie substancji w żołądku a w efekcie skuteczniejsze trawienie pokarmu i dostarczenie niezbędnych substratów do przeżycia.

Zadanie nr 13.1: 

1. polaryzacji
2. depolaryzacja
3. repolaryzacja
4. hiperpolaryzacja

Zadanie nr 13.2:

1. P
2. F
3. F

Zadanie nr 14.1:

1. P
2. P
3. F

Zadanie nr 14.2:

Przodek małp w swojej diecie zawierającej warzywa i owoce dostarczał wystarczające dawki witaminy C przez co brak możliwości syntezy tej witaminy nie skutkował wyginięciem osobników posiadających taką mutację.

Zadanie nr 14.3:

Witamina C nie kumuluje się w organizmie ponieważ jest rozpuszczalna w wodzie a jej nadmiar jest na bieżąco usuwany natomiast witamina A rozpuszczalna jest w tłuszczach co umożliwia magazynowanie jej w organizmie.

Zadanie nr 15.1:

Funkcje strzemiączka:

• Strzemiączko przekazuje drgania do ucha wewnętrznego
  lub
• Strzemiączko przekazuje drania z kowadełka na błonę okienka owalnego

Nazwy pozostałych kosteczek słuchowych:

• młoteczek
• kowadełko 

Zadanie nr 15.2:

U noworodków występuje wiele połączeń międzykostnych, które w wyniku kostnienia zrastają się co zmniejsza ich liczbę.

Zadanie nr 15.3: 

• magazyn jonów wapnia
• jest magazynem rezerw energetycznych w postaci tłuszczu w szpiku kostnym żółtym
• (powinno być dopuszczalne również) funkcja krwiotwórcza (tutaj w odwołaniach do wybronienia ponieważ w nasadach kości długich znajduje się szpik kostny czerwony)

 nie uznaje się:

• ochrona narządów wewnętrznych
• funkcja lokomotoryczna
• poruszanie się
• podporowa

Zadanie nr 15.4:

D

Zadanie nr 16.1:  

1. P
2. F
3. F – tutaj w zasadzie zależy od klucza. Małże są bioindykatorami i mają doskonały zmysł chemiczny dzięki czemu mogą odpowiednio do zanieczyszczenia reagować. Rozpoznają różnicę budowy związków chemicznych w zawiesinie ale nie określają jaki to dokładnie związek i w jakim stężeniu się znajduje.

Zadanie nr 16.2:

Podczas biomonitoringu czystości wód wykorzystuje się więcej niż jednego osobnika aby uśrednić wartości otwarcia lub zamykania muszli oraz aby zagwaratntować wiarygodne wyniki.
lub
Wykorzystuje się więcej niż jednego osobnika ponieważ zamykanie się muszli małża może być uzależnione nie tylko od czystości wody ale również innych czynników co uniemożliwiłoby kontrolowanie czystości wody w Poznańskiej stacji uzdatniania.

Zadanie nr 16.3:

dwa z poniższych

• zapewnienie wymiany gazowej
• umożliwia wyłapywanie pokarmu 
• usunięcie zbędnych produktów przemiany materii

Zadanie nr 17.1:

A

Zadanie nr 17.2:

q – allel recesywny
q² = 1/40000 = 0,000025
q = 0,005
p+q=1
p+0,005=1
p=0,995

Nosiciele: 2pq = 2*0,005*0,995=0,00995
0,00995 * 100% = 0,995%

dopuszcza się podanie odpowiedzi o zapisie:
– 0,00995
– 0,995%
– 995/100000
– 398/40000

Zadanie nr 17.3:

Sacharoza zbudowana jest z glukozy oraz fruktozy połączonych wiązaniem o-glikozydowym. Podczas trawienia sacharozy dochodzi do rozpadu na poszczególne monosacharydy takie jak glukoza i fruktoza która nie jest przez osobę chorą trawiona

Produktem rozkładu sacharozy jest glukoza i fruktoza. Fruktoza u osób chorujących na nietolerancję fruktozy w wyniku jej gromadzenia dochodzi do ograniczenia syntezy ATP oraz upośledzenia procesu glukoneogenezy. dlatego osoby chore na wrodzoną nietolerancję fruktozy powinny ograniczyć spożywanie produktów zawierających sacharozę. 

Zadanie nr 18.1:

Hipoteza 1.
potwierdzona
3:1
zgodne 

Hipoteza 2.
potwierdzona
9:7
zgodne 

Zadanie nr 19.1:

nazwa procesu: transkrypcja

Lokalizacja procesu: jądro komórkowe

Zadanie nr 19.2:

Różnice pomiędzy wielkościami cząsteczek mRNA a wielkościami genów wynikają z tego, że geny posiadają w swojej budowie introny (odcinki niekodujące) które w wyniku splicingu zostają wycięte i nie występują w mRNA

Zadanie nr 19.3:

fenyloketonuria

Zadanie nr 19.4:

geny 2 oraz 4  to para która dziedziczy się niezgodnie z II prawem mendla ponieważ geny te leżą na jednym chromosomie a zgodnie z II prawem mendla geny należące do jednej pary alleli są dziedziczone niezależnie od genów należących do drugiej pary alleli

Zadanie nr 19.5:

podkreślone:

Rozpuszczalne
W osoczu krwi
Regulacja ciśnienia osmotycznego krwi 

Zadanie nr 20.1:

Kaczki żyjące w tym samym środowisku pomimo tego, że można je skrzyżować poza ich środowiskiem występowania nie należą do jednego gatunku ponieważ samice reagują tylko na toki odpowiednie dla ich gatunku i w naturalnym środowisku rozmnażają się płciowo tylko w parach zgodnych gatunkowo.

Zadanie nr 21.1:

A2

Zadanie nr 22.1:

W próbie kontrolnej należy wziąć próbkę wody z morza sargassowego i dodać do niej znakowany węgiel 14C bez dodanych innych pierwiastków

Zadanie nr 22.2:

1. N
2. N
3. T – tutaj w zasadzie miałem spory dylemat. Nie określono o jakiej „zawartości” mowa. W doświadczeniu w każdym przypadku dodania żelaza nastąpił wzrost asymilacji co wskazuje, że żelazo to wpływa na zwiększenie wydajności procesów fotosyntezy co sugeruje odpowiedź T. Natomiast na podstawie doświadczenia nie wiemy z pewnością czy brak żelaza wpływa ograniczająco ponieważ brakuje doświadczenia w którym dodano samo żelazo. Mogą występować interakcje w procesach biochemicznych w których sam wzrost żelaza nie miałby żadnego wpływu natomiast podaż żelaza z innymi pierwiastkami zwiększy bardziej niż podanie pierwiastków bez żelaza. To z kolei sugeruje zaznaczenie odpowiedzi N. Pytanie moim zdaniem niejednoznaczne.

Zadanie nr 23.1:

2
6
1
7
3
5
4
8

Zadanie nr 24.1:

B

Zadanie nr 24.2:

Zawartość fosforu w glebie w zbiorowiskach naturalnych utrzymuje się na względnie stałym poziomie ponieważ rośliny które obumierają pozostają w danym środowisku co zapewnia możliwość cyrkulacji pierwiastków takich jak fosfor w obiegu. Na nienawożonych polach uprawnych rośliny są zbierane a ilość fosforu zmniejsza się.