Proponowany klucz – MATURA 2023 – biologia (formuła – 2023)

PROPONOWANE odpowiedzi do tegorocznej biologii rozszerzonej (formuła – 2023)
Dodatkowo zapraszamy do komentowania pod artykułem

BIOLOGIA – ARKUSZ POD TYM LINKIEM FORMUŁA 2023: LINK

BIOLOGIA – ARKUSZ POD TYM LINKIEM FORMUŁA 2015: LINK

CHEMIA – ARKUSZ POD TYM LINKIEM FORMUŁA 2023: LINK

CHEMIA – ARKUSZ POD TYM LINKIEM FORMUŁA 2015: LINK

JEŻELI CHCESZ DOBRZE NAPISAĆ MATURĘ LUB JĄ POPRAWIĆ – ZAPRASZAM NA KOREPETYCJE – LINK 🙂
I tak na zachętę jeżeli chodzi o zajęcia ze mną:

2022

2023

Zadanie nr 1.1:

Proponowana odpowiedź:

typ reakcji
transacetylacja – E2
dehydrogenacja – E3
dekarboksylacja – E1

Zadanie nr 1.2:

Proponowana odpowiedź:

B

Zadanie nr 1.3:

Proponowana odpowiedź:

Funkcjonowanie kompleksu dehydrogenazy pirogronianowej jest koniecznie do połączenia szlaku glikolizy z cyklem krebsa ponieważ substratem oksydacyjnej dekarboksylacji pirogronianu (lub reakcji pomostowej) jest pirogronian powstający w glikolizie a do do cyklu Krebsa włączany jest acetylo-CoA. Kompleks enzymów umożliwia wykorzystanie substratu z glikolizy i przekształcenie go w produkt – acetylo-CoA, który jednocześnie jest substratem dla kolejnego etapu oddychania tlenowego – cyklu Krebsa.

Zadanie nr 1.4:

Proponowana odpowiedź:

Komórki mięśni szkieletowych mają wysokie zapotrzebowanie na ATP, które powstaje w dużych ilościach podczas oddychania tlenowego. Zmniejszenie aktywności kompleksu dehydrogenazy pirogronianowej prowadzi do zmniejszenia ilości wyprodukowanego acetylo-CoA, który jest substratem cyklu Krebsa, co prowadzi do zmniejszenia produkcji ATP na łańcuchu oddechowym. Komórka mając wysokie zapotrzebowanie na ATP przeprowadza w takiej sytuacji fermentacje mleczanową co prowadzi do wzrostu stężenia mleczanu.
Nie uznaje się odpowiedzi, w której piszący odnosi się do zachodzenia oddychania beztlenowego w mięśniach szkieletowych.

Zadanie nr 2.1:

Proponowana odpowiedź:

A – płatki korony
B – działki kielicha

Zadanie nr 2.2:

Proponowana odpowiedź:

Goryczka wiosenna należy do (nagonasiennych / okrytonasiennych). W przemianie pokoleń goryczki wiosennej pokoleniem dominującym jest (gametofit / sporofit)

Zadanie nr 2.3:

Proponowana odpowiedź:

Barwnik w kwiatach goryczki umożliwia łatwiejsze zauważenie tej rośliny przez owady. Owady będac zapylaczami zapewniają przeniesienie ziaren pyłku pomiędzy osobnikami tego gatunku co wpływa na zwiększenie szansy zapylenia, a następnie zapłodnienia komórki jajowej w zalążni. Produkcja barwnika zatem, pomimo wysokich kosztów energetycznych, jest dla tych roślin korzystna.

Zadanie nr 3.1:

Proponowana odpowiedź:

Zadanie nr 3.2:

Proponowana odpowiedź:

Organizmy rozmnażające się płciowo wytwarzają gamety, które podczas połączenia prowadzą do podwojenia ilości materiału genetycznego ( c ) oraz chromosomów
( n ). Mejoza to proces podczas, którego zachodzi redukcja ilości chromosomów i materiału genetycznego o połowę, dzięki czemu połączenie takich gamet, w kolejnych pokoleniach, zapewnia stałą ploidalność organizmu.

Zadanie nr 4.1 :

Proponowana odpowiedź:

1 – P
2 – F
3 – F

Zadanie nr 4.2:

Proponowana odpowiedź:

Rośliny w pierwszym etapie były uprawiane w tych samych warunkach, aby wyeliminować wpływ innych czynników takich jak np. różna temperatura czy wilgotność, na wynik doświadczenia.
Dzięki takiemu zabiegowi, możliwe było uzyskanie w badanych roślinach porównywalnej ilość chlorofili, dzięki czemu końcowe wyniki ich zawartości w tych roślinach, odzwierciedlały rzeczywisty wpływ badanych czynników na ich ilość.

Zadanie nr 4.3:

Proponowana odpowiedź:

Pomiary pierwszego dnia były dokonywane w celu ustalenia wartości do której można będzie odnieść stężenie chlorofilu w kolejnych dniach doświadczenia.

Zadanie nr 5.1:

Proponowana odpowiedź:

A – karboksylacja
B – redukcja
C – regeneracja

Zadanie nr 5.2:

Proponowana odpowiedź:

C – 1

Zadanie nr 5.3:

Proponowana odpowiedź:

1 – F
2 – F
3 – F

Zadanie nr 5.4: 

Proponowana odpowiedź:

1. Dwuetapowym mechanizmem wiązania dwutlenku węgla
Dwuetapowy mechanizm wiązania dwutlenku węgla zapewnia dostarczenie dużej ilości dwutlenku węgla w komórkach mezofilu liścia który następnie jest transportowany do komórek pochwy okołowiązkowej. W komórkach pochwy okołowiązkowej zachodzi cykl Calvina w którym podczas procesu karboksylacji CO2 jest substratem. Enzym Rubisco wykazujące powinowactwo do CO2 i O2 przy wysokim stężeniu CO2 wiąże głównie CO2 co ogranicza proces fotooddychania.
2. Brakiem PS II w komórkach pochew okołowiązkowych
Brak fotosystemu II zmniejsza produkcję tlenu podczas fotolizy wody co zmniejsza ilość tlenu w komórkach mezofilu tym samym utrzymywane jest niskie stężenie tlenu przez Rubisco enzym który w takich warunkach wiąże głównie CO2 ograniczając tym samym fotooddychanie.
Brak PS II sprawia, że nie uwalnia się w nich tlen. Z uwagi na to, że CO2 i O2 konkurują o miejsce katalityczne Rubisco, przy braku O2 to CO2 będzie wygrywał tę konkurencję tak, że fotooddychanie zostanie ograniczone.

Zadanie nr 6.1: 

Proponowana odpowiedź:

Auksyny produkowane przez młode liście jabłoni ‘hamują / wpływają negatywnie na’ powstawanie strefy odcinającej u tej rośliny / u badanej rośliny / u jabłoni.
Nie uznaje się wniosków sformułowanych zbyt ogólnie, np.: “Auksyny produkowane przez młode liście jabłoni wpływają na powstawanie strefy odcinającej u tej rośliny / u badanej rośliny / u jabłoni.”

Zadanie nr 6.2: 

Proponowana odpowiedź:

Funkcją liści w gospodarce wodnej jest zapewnienie siły ssącej podczas zachodzącej z nich transpiracji, umożliwiającej pobranie wody z gleby i jej transport w roślinie. Rośliny klimatu umiarkowanego w okresie zimowym znajdują się w warunkach suszy fizjologicznej, ponieważ nie mogą pobrać zamarzniętej wody z gleby. Zrzucanie liści przez te rośliny ogranicza utratę wody w procesie transpiracji (przyczyniając się do utrzymania optymalnego bilansu wodnego w roślinie).

Zadanie nr 7.1:

Proponowana odpowiedź:

Płuca płazów mają budowę workowatą a ssaków pęcherzykowatą. Płuca workowate w porównaniu do płuc pęcherzykowych mają dużo mniejszą powierzchnię, przez którą może zachodzić dyfuzja gazów oddechowych, a to ogranicza ilość tlenu docierającego do krwi. Mechanizm oddechowy u płazów jest mniej wydajny ze względu na brak klatki piersiowej i konieczność pobierania / tłoczenia powietrza jamą gębowo-gardzielową. Ssaki natomiast posiadają klatkę piersiową oraz przeponę a zwiększenie objętości klatki piersiowej umożliwia zasysanie powietrza do płuc, zapewniając wydajną wymianę gazową.

Zadanie nr 7.2: 

Proponowana odpowiedź:

Płazy gromadzące mocznik w płynach ustrojowych powodują, że ich krew staje się dzięki temu hipertoniczna względem wody znajdującej się w środowisku co zapewnia zdolność pobierania tej wody na drodze osmozy.

Zadanie nr 8.1: 

Proponowana odpowiedź:

C1

Zadanie nr 8.2:

Proponowana odpowiedź:

D

Zadanie nr 9.1:

Proponowana odpowiedź:

(dekarboksylacja / deaminacja)

(glikoliza / glikogenogeneza)

Zadanie nr 9.2:

Proponowana odpowiedź:

Żółć emulguje tłuszcze, co prowadzi do zwiększenia powierzchni aktywności enzymatycznej lipaz tym samym przyspieszając proces trawienia.

Zadanie nr 10.1: 

Proponowana odpowiedź:

Białko stanowiące główny składnik pierścieni tchawicy człowieka:
Kolagen
Polisacharyd stanowiący główny składnik zgrubień kutykuli w tchawkach owadów:
Chityna

Zadanie nr 10.2: 

Proponowana odpowiedź:

Tchawica człowieka rozpoczyna się bezpośrednio za (gardłem / krtanią), a na dolnym końcu dzieli się na (oskrzela główne / oskrzeliki).

Zadanie nr 10.3: 

Proponowana odpowiedź:

C

Zadanie nr 11.1:  

Proponowana odpowiedź:

1. P
2. F
3. F

Zadanie nr 11.2: 

Proponowane odpowiedzi:

Podwyższone stężenie 2,3-BPG w erytrocytach ciężarnych kobiet jest przyczyną (obniżonego / podwyższonego) powinowactwa hemoglobiny matki do tlenu, co (ułatwia / utrudnia) dyfuzję tlenu z części macicznej łożyska do części płodowej łożyska.

Zadanie nr 11.3:

Proponowana odpowiedź:

• Transport CO2
• Funkcja buforowa
• Regulacja równowagi kwasowo-zasadowej
• Utrzymanie kształtu błony komórkowej erytrocytu

nie uznaje się: nadawanie koloru / barwy, magazynowanie żelaza, transportowanie żelaza.

Zadanie nr 12.1: 

Proponowane odpowiedzi:

1. P
2. P
3. F

Zadanie nr 12.2:

Proponowana odpowiedź:

Najwyższa możliwa rzędowość toksyny botulinowej jest struktura IV rzędowa ponieważ składa się z dwóch łańcuchów połączonych mostkiem disiarczkowym
Nie uznaje się odpowiedzi odnoszących się jedynie do występowania mostków disiarczkowych

Zadanie nr 12.3:

Proponowana odpowiedź:

Zadanie nr 13.1:

Proponowana odpowiedź:

• dCTP
• dATP

Kolejność nie ma znaczenia.

Zadanie nr 13.2:

Proponowana odpowiedź:

• Poprzez zastosowanie (w termocyklerze) wysokiej temperatury.

• Podwyższenie temperatury środowiska reakcji PCR do około 96 stopni Celsjusza.

Nie wymaga się podania skutku czyli zerwania wiązań wodorowych lub działania restryktaz czy nukleaz.

Zadanie nr 13.3:

Proponowana odpowiedź:

Etap syntezy DNA w cyklu PCR musi być poprzedzony przyłączeniem starterów ponieważ Polimeraza DNA nie jest w stanie rozpocząć syntezy de novo. Startery następnie wydłużane są poprzez dołączanie kolejnych nukleotydów dzięki czemu wydłuża się replikowana nić DNA.

Synteza DNA przy udziale polimerazy DNA możliwa jest tylko wówczas, gdy do odcinka DNA, który ma ulec powieleniu będzie przyłączony starter, ponieważ dostarcza on wolnej grupy 3’-OH, od której polimeraza DNA może rozpocząć syntezę nici.

Zadanie nr 14.1:

Proponowana odpowiedź:

N – metionina – tryptofan – fenyloalanina – tryptofan

N – Met – Trp – Phe – Trp

Zadanie nr 14.2: 

Proponowana odpowiedź:

5’ – AUG UGG UUC UGG – 3’

5’ – AUG UGG UUU UGG – 3’

Zadanie nr 14.3:

Proponowana odpowiedź:

5’ UGA 3’

Zadanie nr 14.4:  

Proponowana odpowiedź:

C

Zadanie nr 15:

Proponowana odpowiedź:

Samica: eeBb, Gamety: eB, eb

Samiec: Eebb, Gamety: Eb, eb

• 1:1:2 → czarne:brązowe:żółte
  lub
• 1 (czarne) : 1 (brązowe) : 2 (żółte)

Prawdopodobieństwo: 50%

Zadanie nr 16.1:

Proponowana odpowiedź:

Poprawiono odpowiedź z B na A.
Z jednej strony nie jest to komensalizm ponieważ oba osobniki korzystają a z drugiej strony nie jest to mutualizm ponieważ nie są w pełni od siebie uzależnione.

Zadanie nr 16.2:

Proponowana odpowiedź:

Wargatek oraz Aspidont wykazują podobieństwo morfologiczne dzięki czemu ryby drapieżnicze przyzwyczajone do Wargatka nie traktują Aspidonta jako zagrożenia, dzięki temu Aspidont może zbliżyć się i atakować swoje ofiary.

Zadanie nr 16.3:

Proponowana odpowiedź:

Aspidont w toku ewolucji upodabniał się coraz bardziej do Wargatka czyściciela ponieważ osobniki o cechach podobnych, które powstały w wyniku mutacji / błędów replikacji, wykazywały większą przeżywalność, następnie rozmnażając się i przekazując geny warunkujące ubarwienie potomstwu.

Zadanie nr 17.1:

Proponowana odpowiedź:

1. P
2. P
3. P 

Zadanie nr 17.2:

Proponowana odpowiedź:

Na terenie tym zaczęły wyrastać formy krzewiaste / wyższa roślinność które są bardziej odporne na zgryzanie przez wypasane zwierzęta. Rozrost takiej roślinności prowadzi do ograniczenia dostarczania światła roślinom z niższych warstw a to wpływa negatywnie na zachowanie różnorodności gatunkowej na tym obszarze.

Zadanie nr 17.3:

Proponowana odpowiedź:

B

C

Zadanie nr 18:

Proponowana odpowiedź:

T
T
N/T*

*zależnie od rozpatrywania bezpośredniego albo pośredniego wpływu