Proponowany klucz – MATURA 2023 – biologia (formuła – 2015)

PROPONOWANE odpowiedzi do tegorocznej biologii rozszerzonej (rok 2023 – podstawa 2015)
Dodatkowo zapraszamy do komentowania pod artykułem

BIOLOGIA – ARKUSZ POD TYM LINKIEM FORMUŁA 2023: LINK

BIOLOGIA – ARKUSZ POD TYM LINKIEM FORMUŁA 2015: LINK

CHEMIA – ARKUSZ POD TYM LINKIEM FORMUŁA 2023: LINK

CHEMIA – ARKUSZ POD TYM LINKIEM FORMUŁA 2015: LINK

JEŻELI CHCESZ DOBRZE NAPISAĆ MATURĘ LUB JĄ POPRAWIĆ – ZAPRASZAM NA KOREPETYCJE – LINK 🙂
I tak na zachętę jeżeli chodzi o zajęcia ze mną:

2022

2023

Zadanie nr 1.1:

Proponowana odpowiedź:

typ reakcji

transacetylacja – E2

dehydrogenacja – E3

dekarboksylacja – E1

Zadanie nr 1.2:

Proponowana odpowiedź:

B

Zadanie nr 1.3:

Proponowana odpowiedź:

Funkcjonowanie kompleksu dehydrogenazy pirogronianowej jest koniecznie do połączenia szlaku glikolizy z cyklem krebsa ponieważ substratem oksydacyjnej dekarboksylacji pirogronianu (lub reakcji pomostowej) jest pirogronian powstający w glikolizie a do do cyklu Krebsa włączany jest acetylo-CoA. Kompleks enzymów umożliwia wykorzystanie substratu z glikolizy i przekształcenie go w produkt – acetylo-CoA, który jednocześnie jest substratem dla kolejnego etapu oddychania tlenowego – cyklu Krebsa.

Zadanie nr 1.4:

Proponowana odpowiedź:

Komórki mięśni szkieletowych mają wysokie zapotrzebowanie na ATP, które powstaje w dużych ilościach podczas oddychania tlenowego. Zmniejszenie aktywności kompleksu dehydrogenazy pirogronianowej prowadzi do zmniejszenia ilości wyprodukowanego acetylo-CoA, który jest substratem cyklu Krebsa, co prowadzi do zmniejszenia produkcji ATP na łańcuchu oddechowym. Komórka mając wysokie zapotrzebowanie na ATP przeprowadza w takiej sytuacji fermentacje mleczanową co prowadzi do wzrostu stężenia mleczanu.

Nie uznaje się odpowiedzi, w której piszący odnosi się do zachodzenia oddychania beztlenowego w mięśniach szkieletowych.

Zadanie nr 2.1:

Proponowana odpowiedź:

A – płatki korony

B – działki kielicha

Zadanie nr 2.2:

Proponowana odpowiedź:

Goryczka wiosenna należy do (nagonasiennych / okrytonasiennych). W przemianie pokoleń goryczki wiosennej pokoleniem dominującym jest (gametofit / sporofit).

Zadanie nr 2.3:

Proponowana odpowiedź:

Barwnik w kwiatach goryczki umożliwia łatwiejsze zauważenie tej rośliny przez owady. Owady będac zapylaczami zapewniają przeniesienie ziaren pyłku pomiędzy osobnikami tego gatunku co wpływa na zwiększenie szansy zapylenia, a następnie zapłodnienia komórki jajowej w zalążni. Produkcja barwnika zatem, pomimo wysokich kosztów energetycznych, jest dla tych roślin korzystna.

Zadanie nr 3.1:

Proponowana odpowiedź:

Zadanie nr 3.2:

Proponowana odpowiedź:

Organizmy rozmnażające się płciowo wytwarzają gamety, które podczas połączenia prowadzą do podwojenia ilości materiału genetycznego ( c ) oraz chromosomów 

( n ). Mejoza to proces podczas, którego zachodzi redukcja ilości chromosomów i materiału genetycznego o połowę, dzięki czemu połączenie takich gamet, w kolejnych pokoleniach, zapewnia stałą ploidalność organizmu.

Zadanie nr 4.1 :

Proponowana odpowiedź:

• P

• P

Zadanie nr 4.2:

Proponowana odpowiedź:

Większa wilgotność oraz brak nawożenia zwiększa liczbę plonów borówki wysokiej
Nie uznaje się odpowiedzi odnoszących się do wyłącznie jednego z czynników.

Zadanie nr 4.3:

Proponowana odpowiedź:

N: 2
P: 1
K: 4

Zadanie nr 5.1:

Proponowana odpowiedź:

A – karboksylacja

B – redukcja

C – regeneracja

Zadanie nr 5.2:

Proponowana odpowiedź:

C – 1 

Zadanie nr 5.3:

Proponowana odpowiedź:

1 – F

2 – F 

3 – F

Zadanie nr 5.4: 

Proponowana odpowiedź:

1. dwuetapowym mechanizmem wiązania dwutlenku węgla

Dwuetapowy mechanizm wiązania dwutlenku węgla zapewnia dostarczenie dużej ilości dwutlenku węgla w komórkach mezofilu liścia który następnie jest transportowany do komórek pochwy okołowiązkowej. W komórkach pochwy okołowiązkowej zachodzi cykl Calvina w którym podczas procesu karboksylacji CO2 jest substratem. Enzym Rubisco wykazujące powinowactwo do CO2 i O2 przy wysokim stężeniu CO2 wiąże głównie CO2 co ogranicza proces fotooddychania.

2. Brakiem PS II w komórkach pochew okołowiązkowych

Brak fotosystemu II  zmniejsza produkcję tlenu podczas fotolizy wody co zmniejsza ilość tlenu w komórkach mezofilu tym samym utrzymywane jest niskie stężenie tlenu przez Rubisco enzym który w takich warunkach wiąże głównie CO2 ograniczając tym samym fotooddychanie.

Brak PS II sprawia, że nie uwalnia się w nich tlen. Z uwagi na to, że CO2 i O2 konkurują o miejsce katalityczne Rubisco, przy braku O2 to CO2 będzie wygrywał tę konkurencję tak, że fotooddychanie zostanie ograniczone.

Zadanie nr 6.1: 

Proponowana odpowiedź:

Auksyny produkowane przez młode liście jabłoni ‘hamują / wpływają negatywnie na’ powstawanie strefy odcinającej u tej rośliny / u badanej rośliny / u jabłoni.

Nie uznaje się wniosków sformułowanych zbyt ogólnie, np.: “Auksyny produkowane przez młode liście jabłoni wpływają na powstawanie strefy odcinającej u tej rośliny / u badanej rośliny / u jabłoni.”

Zadanie nr 6.2: 

Proponowana odpowiedź:

Funkcją liści w gospodarce wodnej jest zapewnienie siły ssącej podczas zachodzącej z nich transpiracji, umożliwiającej pobranie wody z gleby i jej transport w roślinie. Rośliny klimatu umiarkowanego w okresie zimowym znajdują się w warunkach suszy fizjologicznej, ponieważ nie mogą pobrać zamarzniętej wody z gleby. Zrzucanie liści przez te rośliny ogranicza utratę wody w procesie transpiracji (przyczyniając się do utrzymania optymalnego bilansu wodnego w roślinie).

Zadanie nr 7.1:

Proponowana odpowiedź:

Płuca płazów mają budowę workowatą a ssaków pęcherzykowatą. Płuca workowate w porównaniu do płuc pęcherzykowych mają dużo mniejszą powierzchnię, przez którą może zachodzić dyfuzja gazów oddechowych, a to ogranicza ilość tlenu docierającego do krwi. Mechanizm oddechowy u płazów jest mniej wydajny ze względu na brak klatki piersiowej i konieczność pobierania / tłoczenia powietrza jamą gębowo-gardzielową. Ssaki natomiast posiadają klatkę piersiową oraz przeponę a zwiększenie objętości klatki piersiowej umożliwia zasysanie powietrza do płuc, zapewniając wydajną wymianę gazową.

Zadanie nr 7.2: 

Proponowana odpowiedź:

Płazy gromadzące mocznik w płynach ustrojowych powodują, że ich krew staje się dzięki temu hipertoniczna względem wody znajdującej się w środowisku co zapewnia zdolność pobierania tej wody na drodze osmozy.

Zadanie nr 8.1: 

Proponowana odpowiedź:

1. rozmnażanie przez pączkowanie – na rysunku widoczne jest uwypuklenie w postaci pąka który po oderwaniu będzie tworzyć organizm potomny
2. rozmnażanie płciowe – na rysunku widoczne są gonady żeńskie i męskie. W ich obrębie powstają gamety które po zapłodnieniu tworzą zygotę – organizm potomny

Zadanie nr 8.2:

Proponowana odpowiedź:

1. P
2. P
3. F

Zadanie nr 9.1:

Proponowana odpowiedź:

(dekarboksylacja / deaminacja)

(glikoliza / glikogenogeneza)

Zadanie nr 9.2:

Proponowana odpowiedź:

Żółć emulguje tłuszcze, co prowadzi do zwiększenia powierzchni aktywności enzymatycznej lipaz tym samym przyspieszając proces trawienia.

Zadanie nr 10.1: 

Proponowana odpowiedź:

Białko stanowiące główny składnik pierścieni tchawicy człowieka: 

Kolagen

Polisacharyd stanowiący główny składnik zgrubień kutykuli w tchawkach owadów:

Chityna

Zadanie nr 10.2: 

Proponowana odpowiedź:

Tchawica człowieka rozpoczyna się bezpośrednio za (gardłem / krtanią), a na dolnym końcu dzieli się na (oskrzela główne / oskrzeliki). Tylna ściana tchawicy jest spłaszczona i tworzą ją mięśnie (gładkie / poprzecznie prążkowane).

Zadanie nr 11.1:  

Proponowana odpowiedź:

1. P
2. F
3. F

Zadanie nr 11.2: 

Proponowana odpowiedź:

Podwyższone stężenie 2,3-BPG w erytrocytach ciężarnych kobiet jest przyczyną (obniżonego / podwyższonego) powinowactwa hemoglobiny matki do tlenu, co (ułatwia / utrudnia) dyfuzję tlenu z części macicznej łożyska do części płodowej łożyska.

Zadanie nr 11.3:

Proponowana odpowiedź:

• Transport CO2
• Funkcja buforowa
• Regulacja równowagi kwasowo-zasadowej
• Utrzymanie kształtu błony komórkowej erytrocytu

nie uznaje się: nadawanie koloru / barwy, magazynowanie żelaza, transportowanie żelaza.

Zadanie nr 12.1: 

Proponowane odpowiedzi:

1. P
2. P
3. F

Zadanie nr 12.2:

Proponowana odpowiedź:

Najwyższa możliwa rzędowość toksyny botulinowej jest struktura IV rzędowa ponieważ składa się z dwóch łańcuchów połączonych mostkiem disiarczkowym

Nie uznaje się odpowiedzi odnoszących się jedynie do występowania mostków disiarczkowych

Zadanie nr 12.3:

Proponowana odpowiedź:

Zadanie nr 13.1:

Proponowana odpowiedź:

AA, Aa

Zadanie nr 13.2:

Proponowana odpowiedź:

Z hodowli wyklucza się osobniki heterozygotyczne ponieważ gamety wytwarzane przez te osobniki mogą zawierać allel recesywny. Gameta taka po połączeniu z inną gametą posiadająca recewny allel tego genu warunkuje chorobę która przyczynia się do zgonu cielaków.

Zadanie nr 13.3:

Proponowana odpowiedź:

Zadanie nr 13.4: 

Proponowana odpowiedź:

1. Homozygota dominująca: 2
2. Heterozygota: 3
3. Homozygota recesywna: 1

Zadanie nr 13.5: 

Proponowana odpowiedź:

Płody homozygotyczne rozwijają się prawidłowo ponieważ produkty przemian metabolicznych zostaja przekazane do matki i są usuwane z płodu przez łożysko do matki i to ona przekształca a następnie wydala ten metabolit. Dzięki temu w czasie życia płodowego metabolity nie kumulują się. Ciele po porodzie nie jest w stanie przeprowadzić cyklu mocznikowego a gromadzenie się mocznika powoduje jego śmierć.

Zadanie nr 14.1:

Proponowana odpowiedź:

X – Kapsyd

Y – materiał genetyczny / DNA

Zadanie nr 14.2: 

Proponowana odpowiedź:

1. P
2. F
3. P

Zadanie nr 15.1:

Proponowana odpowiedź:

Proponowana odpowiedź:

Poprawiono odpowiedź z B na A.
Z jednej strony nie jest to komensalizm ponieważ oba osobniki korzystają a z drugiej strony nie jest to mutualizm ponieważ nie są w pełni od siebie uzależnione.

Zadanie nr 15.2: 

Proponowana odpowiedź:

Wargatek oraz Aspidont wykazują podobieństwo morfologiczne dzięki czemu ryby drapieżnicze przyzwyczajone do Wargatka nie traktują Aspidonta jako zagrożenia, dzięki temu Aspidont może zbliżyć się i atakować swoje ofiary.

Zadanie nr 15.3: 

Proponowana odpowiedź:

Aspidont w toku ewolucji upodabniał się coraz bardziej do Wargatka czyściciela ponieważ osobniki o cechach podobnych, które powstały w wyniku mutacji / błędów replikacji, wykazywały większą przeżywalność, następnie rozmnażając się i przekazując geny warunkujące ubarwienie potomstwu.

Zadanie nr 16.1:

Proponowana odpowiedź:

1. P
2. P
3. P

Zadanie nr 16.2:

Proponowana odpowiedź:

Na terenie tym zaczęły wyrastać formy krzewiaste / wyższa roślinność które są bardziej odporne na zgryzanie przez wypasane zwierzęta. Rozrost takiej roślinności prowadzi do ograniczenia dostarczania światła roślinom z niższych warstw a to wpływa negatywnie na zachowanie różnorodności gatunkowej na tym obszarze.

Zadanie nr 16.3:

Proponowana odpowiedź:

B

C

Zadanie nr 17.1:

Proponowana odpowiedź:

Morświn odżywiający się sałatą morską, skorupiakami i rybami zajmuje (jeden poziom troficzny / wiele poziomów troficznych). Morświn zjadający sałatę morską jest konsumentem (I rzędu / II rzędu).

Zadanie nr 17.2:

Proponowana odpowiedź:

1. Skucie lodem dużych powierzchni bałtyku uniemożliwia morświnom wynurzenie się i zaczerpnięcie powietrza co przyczynia się do ich uduszenia.
2. Wzrost żeglugi motorowej na Bałtyku powoduje, że w wodzie znajduje się więcej sieci w które mogą zaplątać się Morświny oraz dochodzi do zanieczyszczenia dźwiękiem co uniemożliwia Morświnom polowanie i odpowiednią orientację w terenie doprowadzając do ich śmierci.