Proponowany klucz – MATURA 2024 – biologia (formuła – 2015)

PROPONOWANE odpowiedzi do tegorocznej biologii rozszerzonej (rok 2024 – podstawa 2015)
Dodatkowo zapraszamy do komentowania pod artykułem

BIOLOGIA – ARKUSZ POD TYM LINKIEM FORMUŁA 2023: LINK

BIOLOGIA – ARKUSZ POD TYM LINKIEM FORMUŁA 2015: LINK

CHEMIA – ARKUSZ POD TYM LINKIEM FORMUŁA 2023: LINK

CHEMIA – ARKUSZ POD TYM LINKIEM FORMUŁA 2015: LINK

Polecamy również arkusze maturalne NEURON – LINK

JEŻELI CHCESZ DOBRZE NAPISAĆ MATURĘ LUB JĄ POPRAWIĆ – ZAPRASZAM NA KOREPETYCJE – LINK 🙂
I tak na zachętę jeżeli chodzi o zajęcia ze mną:

2022

2023

2024

Zadanie nr 1.1:

Proponowana odpowiedź:

* – usunięta z proponowanego klucza została odpowiedź cukry ponieważ:

M.in cukry proste, które kryją się pod pojęciem CUKRY nie pełnią funkcji zapasowej. Stąd użycie takiego określenia jest nieprecyzyjne. Jeśli chodzi o PRZYKŁAD funkcji, musiało to zostać tak napisane, ponieważ nie wszystkie POLISACHARYDY pełnią funkcję zapasową, bo mogą też mieć funkcję strukturalną.

A zatem:
napisanie cukry jest błędne, bo włącza do funkcji zapasowej m.in. cukry proste, co jest nieprawda.

Napisanie „przykład” funkcji jest stosowne w kontekście oczekiwanej odpowiedzi „polisacharydy”, gdyż te mogą pełnić też inne funkcje.

Zadanie nr 1.2:

Proponowana odpowiedź:

Struktura I-rzędowa: D

Struktura II-rzędowa: B

Struktura III-rzędowa: C

Zadanie nr 2:

Proponowana odpowiedź:

Zadanie nr 3.1:

Proponowana odpowiedź:

Wysyłając sygnał świetlny charakterystyczny dla samic gatunku P. palaciosi przywabiają samce tego gatunki, które z dużym prawdopodobieństwem samodzielnie zbliżą się w odpowiedzi na sygnał do drapieżnika. P. lugubris ułatwiając sobie w ten sposób polowanie i zdobywanie pokarmu.

Dzięki zwabianiu do siebie ofiar, samice świetlików tracą mniej energii na ich upolowanie.

Uwaga: Nie uznaje się odpowiedzi w których piszący nie odnosi się do uzyskanej korzyści a jedynie opisuje proces wabienia ofiary.

Zadanie nr 3.2:

Proponowana odpowiedź:

ATP, wrasta, wystąpienie

Zadanie nr 3.3:

Proponowana odpowiedź:

tracheola

* – Dyskusyjne jest polecenie. Wskazana tchawka być może będzie i/lub powinna być uznawana, natomiast polecenie mówiące o bezpośredniości może zamykać tą odpowiedź do właśnie odgałęzienia od tchawki.

** – Założenie zadania wskazuje na to ze powinny to być tracheole natomiast samo polecenie przez swoja niedokładność dopuszcza również odpowiedz „tchawki”.

Zadanie nr 4:

Proponowana odpowiedź:

A2

Zadanie nr 5.1:

Proponowana odpowiedź:

N

T

Zadanie nr 5.2:

Proponowana odpowiedź:

cysteina

Zadanie nr 5.3:

Proponowana odpowiedź:

Aby być w stanie pełnić swoje funkcje cząsteczki tRNA oraz rRNA muszą osiągnąć i utrzymać odpowiedni kształt. Kształt ten utrzymują one poprzez wewnątrzcząsteczkowe komplementaryzowanie zasad azotowych wchodzących w skład budujących je nukleotydów. Nukleotydy zawierające adeninę i uracyl łączą się za pośrednictwem dwóch wiązań wodorowych, te zawierające guaninę i cytozynę za pośrednictwem trzech wiązań wodorowych. Im więcej par GC, tym bardziej stabilna staje się cząsteczka jako całość.

Pary GC są połączone trzema wiązaniami wodorowymi, a pary AU – dwoma, dlatego cząsteczki rRNA i tRNA bogate w pary GC trudniej się rozdzielają na jednoniciowe odcinki, co zwiększa ogólną stabilność cząsteczki.

Uwaga: Nie uznaje się odpowiedzi w których piszący wskazuje wiązanie podwójne / potrójne zamiast dwóch / trzech wiązań wodorowych dla par AU i GC.

Zadanie nr 5.4:

Proponowana odpowiedź:

Termofile – ponieważ wykorzystywane przez te bakterie białka, w tym polimeraza DNA przystosowane są strukturalnie do utrzymywania swojego kształtu i funkcjonowania w relatywnie wysokich temperaturach. Podczas PCR polimeraza DNA musi zachować aktywność w bardzo wysokiej temperaturze niezbędnej do przeprowadzania wybranych etapów tej reakcji.

W trakcie PCR panują wysokie temperatury, w których większość enzymów uległaby denaturacji i unieczynnieniu. Pozyskanie polimeraz DNA od organizmów termofilnych zapewnia, że będą one termostabilne / one mogły działać w wysokich temperaturach / nie będą unieczynniane przez wysokie temperatury / nie będą ulegać denaturacji w temperaturach stosowanych w PCR.

Zadanie nr 5.5:

Proponowana odpowiedź:

D

Zadanie nr 6.1:

Proponowana odpowiedź:

Zarodnia dojrzałego sporofitu bezlistu jest zielona, co świadczy o tym, że wybrane komórki tej rośliny wytwarzają chlorofile – zielone barwniki fotosyntetyczne. Świadczy to o tym, że roślina ta jest zdolna do przeprowadzania fotosyntezy, a więc jest zdolna do niezależnego od gametofitu produkowania związków organicznych.

Zadanie nr 6.2:

Proponowana odpowiedź:

Dwupienną – ponieważ istnieją osobne gametofity jednopłciowe męskie oraz żeńskie.

Zadanie nr 6.3:

Proponowana odpowiedź:

haploidalne, różne

Zadanie nr 7:

Proponowana odpowiedź:

C

Zadanie nr 8.1:

Proponowana odpowiedź:

Im dłużej przechowywane są nasiona buka zwyczajnego, tym mniejsza jest ich zdolność kiełkowania.

Żywotność nasion buka zwyczajnego zmniejsza się wraz z czasem ich przechowywania.

Wraz z upływem lat zmniejsza się żywotność nasion buka zwyczajnego wyrażona jako % kiełkujących nasion.

Im dłuższy czas przechowywania nasion buka zwyczajnego, tym ich żywotność jest (istotnie statystycznie) mniejsza.

Uwaga: Nie uznaje się odpowiedzi w których piszący jako wniosek przedstawia jedynie wyniki doświadczenia bez wskazania zależności pomiędzy czasem a zdolnością kiełkowania.

Zadanie nr 8.2:

Proponowana odpowiedź:

Nazwa: Liścień / liść zarodkowy

Funkcja: stanowi magazyn substancji zapasowych dla rozwijającego się zarodka rośliny
lub
jest pierwszym narządem fotosyntetyzującym dla siewki buka zwyczajnego.

Zadanie nr 9.1:

Proponowana odpowiedź:

skórka, merystemu wierzchołkowego, żywa

Zadanie nr 9.2:

Proponowana odpowiedź:

Komórki tkanki/skórki przedstawionej na zdjęciu posiadają zgrubiałe ściany komórkowe wtórne, tworzące warstwę kutykularną, która z racji swojej zwartej struktury chroni roślinę na przykład przed wnikaniem drobnoustrojów do jej ciała.

Zadanie nr 10.1:

Proponowana odpowiedź:

B

Zadanie nr 10.2:

Proponowana odpowiedź:

P
F
F

Zadanie nr 11:

Proponowana odpowiedź:

Zadanie nr 12.1:

Proponowana odpowiedź:

Rotawirus infekując komórki szczytowe kosmków jelitowych doprowadza do ich śmierci i złuszczenia. Wraz z utratą dużej ilości mi. disacharydaz jelitowych eksponowanych na błonach tych komórek dochodzi do upośledzenia zdolności ustroju do efektywnego trawienia chemicznego disacharydów zawartych w przyjmowanym pokarmie takich jak maltoza, laktoza i sacharoza. Z racji braku mechanizmów pozwalających na wchłanianie tych substancji, te gromadzą się w treści jelitowej. Dodatkowo zainfekowane przez rotawirusy komórki uwalniają do światła jelita aniony chlorkowe. Oba te efekty zwiększają aktywność osmotyczną treści pokarmowej, sprawiając że środowisko światła jelita staje się hipertoniczne względem otaczających go komórek jelita. Upośledza to zdolność komórek do biernego wchłaniania wody do swojego wnętrza, jak również sprawia, że woda, niesiona zjawiskami osmotycznymi, przesuwa się z komórek do jelita, skąd wraz z kałem jest tracona.

Zakażenie tym wirusem powoduje ograniczenie trawienia / hydrolizy disacharydów, które są czynne osmotycznie, a więc zatrzymują wodę w świetle jelita. Ponadto, komórki zainfekowanie rotawirusem wydzielają do światła jelita Cl- / aniony chlorkowe, które również są osmotycznie czynne. Powoduje to:
• wzrost stężenia roztworu w świetle jelita / że roztwór ten staje się hipertoniczny, co powoduje
• obniżenie potencjału wody w świetle jelita, co powoduje
• wzrost potencjału osmotsomotycznego w świetle jelita, co
nasila przepływ / wydzielanie / osmotyczny napływ wody do treści jelitowej.

Zadanie nr 12.2:

Proponowana odpowiedź:

spada, szybciej

Zadanie nr 12.3:

Proponowana odpowiedź:

Warunkiem utrzymania życia każdego ssaka jest utrzymywanie odpowiedniego poziomu glukozy we krwi, która jest podstawowym cukrem odżywczym dla komórek. Glukoza jest głównym materiałem wykorzystywanym do pokrycia zapotrzebowania energetycznego komórek, wynikającego z ich aktywności metabolicznej. Obniżenie tempa metabolizmu, zmniejsza zużycie glukozy i tym umożliwia ustrojowi utrzymanie jej stężenia na odpowiednim poziomie mi. w sytuacji upośledzenia zdolności wchłaniania substancji odżywczych z przewodu pokarmowego, która ma miejsce podczas zakażenia Rotawirusem.

Uwaga: Nie uznaje się odpowiedzi w których piszący wskazuje na zatrzymanie przemian metabolicznych

Zadanie nr 12.4:

Proponowana odpowiedź:

Głównym cukrem odżywczym zawartym w ludzkim mleku jest laktoza. W konsekwencji zakażenia Rotawirusem ulegają zniszczeniu komórki szczytowe kosmków jelitowych na błonach których eksponowana jest laktaza, czyli enzym niezbędny do trawienia tego cukru.

Zadanie nr 13.1:

Proponowana odpowiedź:

Trójjodotyronina / Tyroksyna / Tetrajodotyronina

Uwaga: Uznaje się symbole “T3” oraz Trijodotyronina do Trójjodotyroniny oraz “T4” oraz Tetrajodotyronina dla Tyroksyny jako nazwy hormonów.

Zadanie nr 13.2:

Proponowana odpowiedź:

Niski poziom Jodu spowoduje zaburzenia syntezy hormonów tarczycy takich jak T3 i T4 które w mechanizmie ujemnego sprzężenia zwrotnego hamują wydzielanie TSH. Po obniżeniu poziomu tych hormonów hamowanie to będzie osłabione przez co wzrośnie wydzielanie hormonu tyreotropowego (TSH)

Zadanie nr 14.1:

Proponowana odpowiedź:

Gromada stawonogów: pajęczaki

Cecha budowy: obecność 4 par odnóży / nóg krocznych ; obecność nogogłaszczek / szczękonóżek

Zadanie nr 14.2:

Proponowana odpowiedź:

komórek tucznych, rozszerzenie, zwiększenie

Zadanie nr 15.1:

Proponowana odpowiedź:

cieńsza, jest, poza komórką

Zadanie nr 15.2:

Proponowana odpowiedź:

P
F
F

Zadanie nr 16.1:

Proponowana odpowiedź:

Zadanie nr 16.2:

Proponowana odpowiedź:

Zadanie nr 17:

Proponowana odpowiedź:

Nie, ponieważ opisana w treści wstępnej populacja koni nie spełnia reguł równowagi H-W. Populacja jest zbyt nieliczna. Duża liczebność populacji jest warunkiem możliwości zaobserwowania stałości proporcji częstości alleli przewidywanych przez prawo H-W.

Nie, ponieważ allele genu z rozpatrywanego locus istotnie różnią się wpływem na zdolność przetrwania i przekazania swoich genów potomstwu przez osobniki rozpatrywanej populacji koni. W związku z czym nie można w tym przypadku założyć braku wpływu doboru naturalnego na częstość występowania alleli w obrębie tego locus, co jest warunkiem równowagi H-W.

Zadanie nr 18.1:

Proponowana odpowiedź:

A1

Zadanie nr 18.2:

Proponowana odpowiedź:

Ramię akceptorowe: przyłącza się do niego aminokwas transportowany przez tRNA

Antykodon: przyłącza się do komplementarnej trójki zasad / kodonu w mRNA wraz ze znajdującym się na przeciwnym końcu cząsteczki tRNA aminokwasem
lub
rozpoznaje komplementarny kodon (w mRNA)

Zadanie nr 19.1:

Proponowana odpowiedź:

D

Zadanie nr 19.2:

Proponowana odpowiedź:

Met-Pro-Ala-Cys
metionina-prolina-alanina-cysteina

Uwaga: Nie uznaje się odpowiedzi w których piszący podaje nazwy aminokwasów lub trójliterowe skróty bez połączenia ich myślnikiem

Zadanie nr 20.1:

Proponowana odpowiedź:

C

Zadanie nr 20.2:

Proponowana odpowiedź:

F
P

Zadanie nr 21:

Proponowana odpowiedź:

Rozmnażanie płazów uzależnione jest od środowiska wodnego, gdzie składane są jaja. Osuszanie siedlisk powoduje, że płazy mają ograniczony dostęp do miejsc, w których mogłoby składać jaja, co powoduje zmniejszenie liczebności potomstwa wydawanego na świat i tym samym negatywnie wpływa na liczebność płazów.

Osuszanie siedlisk powoduje zanik ekosystemów wodnych, w tym wody. Środowisko wodne jest miejscem rozmnażania płazów, więc zanik tego typu siedlisk powoduje, że płazy tracą miejsca, w których mogłoby się rozmnażać, konsekwencją czego jest zmniejszenie liczby potomstwa wydawanego na świat.

Płazy prowadzą wymianę gazową głównie przez skórę. Dyfuzja tlenu w głąb ciała płaza ułatwiona jest m.in dzięki wytwarzaniu na powierzchni skóry śluzu, którego jednym ze składników jest woda. Osuszanie siedlisk zmniejsza dostępność do wody, co osusza skórę płazów i zmniejsza efektywność pobierania tlenu prowadząc do niedotlenienia i wzrostu śmiertelności wśród płazów.

Uwaga: Nie uznaje się odpowiedzi w których piszący nie odnosi się do mechanizmu powodującego spadek liczebności

Zadanie nr 22:

Proponowana odpowiedź:

Użycie do restytuacji jodły karpackiej która wytwarza duże ilości nasion miałoby wpływ na zmianę liczebności osobników jodły mogącej wypierać z rodzimego środowiska Jodły Sudeckie.

Zasadnym jest użycie Jodły Sudeckiej do restytucji jej w podanym środowisku ponieważ jest to rodzimy gatunek występujących w tym siedlisku, odtworzenie populacji tej rośliny nie zaburzy funkcjonowania tamtejszego ekosystemu. Wprowadzenie w to miejsce Jodły Karpackiej stworzyłoby konkurencję pomiędzy gatunkami Jodeł a to mogłoby przyczynić się do wyginięcia jednego z gatunków Jodły.

Zadanie nr 23.1:

Proponowana odpowiedź:

Zadanie nr 23.2:

Proponowana odpowiedź:

Rzucanie cienia powoduje, że rośliny jednoroczne osłonięte są przed bezpośrednim działaniem promieni słonecznych, co powoduje, że tracą mniej wody. Dzięki temu mają one dostęp do większej ilości wody, która jest substratem fotosyntezy, co zapewnia sprawne zachodzenie tego procesu, w przebiegu którego wytwarzane są związki organiczne wchodzące w skład biomasy.

Rzucanie cienia powoduje, że rośliny jednoroczne osłonięte są przed bezpośrednim działaniem promieni słonecznych, co powoduje, że tracą mniej wody np. w wyniku transpiracji. W związku z tym rośliny te mogą pozwolić sobie na pozostawianie otwartych aparatów szparkowych przez dłuższy czas, bez zaburzania równowagi gospodarki wodnej, dzięki czemu sumarycznie pobierają więcej dwutlenku węgla, który jako substrat fotosyntezy pozwala im na wytworzenie większej ilości biomasy.