Matura Maj 2018, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015 - Zadanie 28. (3 pkt)

Chlorowcopochodne alkanów reagują z metalicznym litem, w wyniku czego tworzą związki litoorganiczne (których wzór w uproszczeniu można zapisać jako RLi). Reakcja przebiega zgodnie ze schematem:

RX +2Li → RLi + LiX

Związki litoorganiczne gwałtownie reagują z wodą z wydzieleniem wolnego węglowodoru. Roztwór po takiej reakcji ma odczyn zasadowy. W reakcjach związków litoorganicznych z jodkiem miedzi(I) powstaje związek miedziolitoorganiczny R2CuLi zgodnie z poniższym schematem:

2RLi + CuI → R2CuLi + LiI

Związek R2CuLi jest zwany odczynnikiem Gilmana. Ten odczynnik może reagować z inną chlorowcopochodną, w wyniku czego tworzy odpowiedni węglowodór (R–R’), co zilustrowano schematem:

R2CuLi + R’X → R–R’ + LiX + RCu

Na podstawie: J. McMurry, Chemia organiczna, Warszawa 2000.

Zadanie 28.1. (0–2)

Napisz:

•    w formie cząsteczkowej równanie reakcji chloroetanu z litem. Związki organiczne przedstaw za pomocą wzorów półstrukturalnych (grupowych).

•    w formie cząsteczkowej równanie reakcji metylolitu (CH3Li) z wodą.

Zadanie 28.2. (0–1)

Przeprowadzono reakcję, podczas której na drugorzędową chloropochodną alkanu podziałano odczynnikiem Gilmana. Wśród produktów reakcji obecny był 2-metylopropan.

Napisz w formie cząsteczkowej równanie opisanej reakcji. Chloropochodną alkanu oraz 2-metylopropan przedstaw za pomocą wzorów półstrukturalnych (grupowych).

 

Rozwiązanie:
I. Wykorzystanie i tworzenie informacji. IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony
9. Węglowodory. Zdający:
9.8) opisuje właściwości chemiczne alkanów […] (pisze odpowiednie równania reakcji).

Zadanie 28.1. (0–2)

Schemat punktowania

2 p. – za poprawne napisanie w formie cząsteczkowej dwóch równań reakcji.
1 p. – za poprawne napisanie w formie cząsteczkowej jednego równania reakcji.
0 p. – za błędne napisanie równań reakcji (błędne wzory reagentów, błędne współczynniki stechiometryczne, niewłaściwa forma zapisu) albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

CH3–CH2Cl + 2Li → CH3–CH2Li + LiCl

CH3Li + H2O → CH4 + LiOH

Zadanie 28.2. (0–1)

Schemat punktowania

1 p. – za poprawne napisanie w formie cząsteczkowej równania reakcji.
0 p. – za błędne napisanie równania reakcji (błędne wzory reagentów, błędne współczynniki stechiometryczne, niewłaściwa forma zapisu) albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

guest
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments