Matura Czerwiec 2019, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015 - Zadanie 5. (3 pkt)

Pnącza to rośliny wspinające się na inne rośliny lub podpory. We florze Polski przykładem pnączy jest bluszcz pospolity, który występuje na terenie całego kraju. Ta roślina wytwarza dwa rodzaje korzeni:

  • Korzenie rosnące w ziemi, które zaopatrują roślinę w wodę i składniki mineralne.
  • Korzenie czepne, wytwarzane na pnących się pędach, zwłaszcza po stronie zwróconej ku podporze. Te korzenie wrastają w szpary kory drzew, nie sięgając jednak ich żywych tkanek, i wytwarzają substancje śluzowe, które po wyschnięciu zapewniają trwałe przytwierdzenie do podpory.

Bluszcz ma błyszczące, ciemnozielone, skórzaste, osadzone na ogonkach liście, pod spodem – jaśniejsze, matowe, z aparatami szparkowymi umieszczonymi tylko po tej stronie. W sprzyjających warunkach bluszcz może kwitnąć i owocować. Obupłciowe kwiaty bluszczu są przedprątne – pręciki dojrzewają i wysypują pyłek przed osiągnięciem dojrzałości przez słupek. Owoce, czarne pestkowce, z 2–5 jednonasiennymi pestkami i żywiczną owocnią dojrzewają w kwietniu – maju następnego roku i są pożywieniem dla wielu ptaków.

Na podstawie: D.J. Metcalfe, Hedera helix, „Journal of Ecology” 3, 2005;
http://drzewa.nk4.netmark.pl/atlas/bluszcz/bluszcz_pospolity/bluszcz_pospolity.php

Zadanie 5.1. (0-1)

Określ, w jaki sposób zwierzęta przyczyniają się do rozprzestrzeniania się bluszczu w środowisku.

Zadanie 5.2. (0-1)

Wykaż, odnosząc się do zależności międzygatunkowej, że bluszcz, mimo że nie jest pasożytem, może jednak wywierać niekorzystny wpływ na drzewa, na których rośnie.

Zadanie 5.3. (0-1)

Na podstawie tekstu podaj przykład jednej cechy budowy bluszczu, która wskazuje na przynależność tej rośliny do roślin okrytozalążkowych.

Rozwiązanie:

5.1. (0–1)

Schemat punktowania
1 p. – za prawidłowe określenie roli zwierząt w rozprzestrzenianiu się bluszczu w środowisku, uwzględniające przenoszenie nasion bluszczu przez zwierzęta żywiące się owocami tej rośliny.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązania

  • Ptaki, które się żywią owocami bluszczu rozprzestrzeniają jego nasiona.
  • Ptaki zjadają pestkowce bluszczu i wraz z odchodami usuwają do środowiska nasiona bluszczu.

5.2. (0–1)

Schemat punktowania
1 p. – za odpowiedź odnoszącą się do występowania konkurencji międzygatunkowej o zasoby środowiska między bluszczem i drzewami, na których rośnie.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązania

  • Niekorzystny wpływ bluszczu na drzewo stanowiące dla niego podporę ma związek z konkurencją między tymi roślinami o zasoby środowiska.
  • Bluszcz i drzewa, na których on rośnie, konkurują ze sobą o wodę / składniki mineralne występujące w glebie.
  • Wspinając się na drzewa bluszcz zasłania światło niżej położonym gałęziom drzewa, co powoduje ich obumieranie.

5.3. (0–1)

Schemat punktowania
1 p. – za poprawny przykład cechy budowy bluszczu wymienionej w tekście, wskazującej na przynależność do roślin okrytozalążkowych.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązania

  • wytwarzanie owoców / owocni
  • obecność słupków w kwiecie
  • wytwarzanie obupłciowych kwiatów

5.1. (0–1)

Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
I. Poznanie świata organizmów na różnych
poziomach organizacji życia. Zdający […] przedstawia związki między strukturą a funkcją na różnych poziomach
organizacji życia, przedstawia i wyjaśnia zależności między organizmem a środowiskiem […].
IV. Przegląd różnorodności organizmów.
8. Rośliny – rozmnażanie się. Zdający 4) opisuje podstawowe sposoby rozsiewania się nasion (z udziałem wiatru, wody i zwierząt), wskazując odpowiednie adaptacje w budowie owocu.

5.2. (0–1)

Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
V. Rozumowanie i argumentacja. Zdający […] wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe, formułuje […] opinie związane z omawianymi zagadnieniami biologicznymi, dobierając racjonalne argumenty […]. VII. Ekologia.
3. Zależności międzygatunkowe. Zdający 1) przedstawia źródło konkurencji międzygatunkowej, jakim jest korzystanie przez różne organizmy z tych samych zasobów środowiska.

5.3. (0–1)

Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
IV. Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji. Zdający odczytuje, selekcjonuje […] i przetwarza informacje pozyskane z różnorodnych źródeł […].
I. Poznanie świata organizmów na różnych poziomach organizacji życia. Zdający opisuje, porządkuje i rozpoznaje organizmy […].
IV. Przegląd różnorodności organizmów.
5. Rośliny lądowe. Zdający 2) wskazuje cechy charakterystyczne mszaków, widłaków, skrzypów, paproci oraz roślin nago- i okrytonasiennych, opisuje zróżnicowanie budowy ich ciała, wskazując poszczególne organy i określając ich funkcje.
guest
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments