Matura Czerwiec 2019, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015 - Zadanie 9. (5 pkt)

9.1. (0–1)

Schemat punktowania
1 p. – za poprawne zapisanie genotypów osobników rodzicielskich uwzględniające sprzężenie z płcią oraz podanie oznaczenia chromosomów i alleli.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

Rozwiązanie
Genotyp samicy: Z^bW
Genotyp samca: Z^BZ^b

Uwagi:
Uznaje się zapis genotypów: Genotyp samicy: b/W i Genotyp samca: B/b.
Nie uznaje się:

• zapisów nieuwzględniających sprzężenia z płcią lub użycie innych symboli na oznaczenie alleli bez legendy.
• zapisów genotypów: ZWbb i ZZBb, ZbW, i ZBZb. Z_bW, i Z_BZ_b.
• genotypów z zapisem chromosomów X i Y zamiast Z i W.
• genotypów z zapisem obrazującym obecność allelu b na chromosomie W (W^b).

9.2. (0–2)

Schemat punktowania
2 p. – za podanie właściwego prawdopodobieństwa (25%), że będzie to samiec odmiany polskiej, określonego na podstawie poprawnie wykonanej krzyżówki.
1 p. – za poprawnie wykonaną krzyżówkę i błędnie określone prawdopodobieństwo lub jego brak.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

Rozwiązanie

Krzyżówka:

Prawdopodobieństwo: 25%

Uwagi:
Uznaje się:
2 p. – jeżeli zdający zapisał niepoprawnie genotypy w zadaniu 9.1, ale zapis wskazuje na rozumienie sprzężenia z płcią, np. ZWb, ZZbB; Z_bW, Z_bZ_B; poprawnie rozwiązał i zinterpretował krzyżówkę, pod warunkiem, że zapisy w obu zadaniach są spójne.
2 p. – jeżeli zdający w zadaniu 9.1 użył innych oznaczeń literowych alleli, np. A oraz a i konsekwentnie stosuje je w poprawnie zapisanej i zinterpretowanej krzyżówce.
1 p. – za odwrotne (niezgodne z przyjętymi oznaczeniami w szachownicy) zapisanie genotypów płci i poprawną interpretację wyniku.
1 p. – jeżeli zdający poprawnie zapisał krzyżówkę i określił prawdopodobieństwo 25%, ale zapisał informację: „1 samiec formy typowej, 1 samiec odmiany polskiej, 1 samica formy typowej, 1 samica odmiany polskiej”.

Nie uznaje się:

• rozwiązania z zapisem nieuwzględniającym sprzężenia z płcią lub takie, w którym użyto symboli X i Y na zapis chromosomów płci.
• rozwiązania z zapisem uwzględniającym obecność allelu b na chromosomie W(W^b).
• odpowiedzi w innej formie, niż wskazana w %, np. 1⁄2, 0,25 – chyba, że zdający skreśli symbol %.

9.3. (0–1)

Schemat punktowania
1 p. – za określenie, że łabędzie są zagniazdownikami i uzasadnienie odnoszące się do właściwej informacji z tekstu, dotyczącej stopnia samodzielności piskląt / młodych łabędzi.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązania

• Łabędzie są zagniazdownikami, ponieważ pisklęta towarzyszą rodzicom podczas żerowania.
• Łabędzie są zagniazdownikami, ponieważ młode bezpośrednio po wykluciu samodzielnie pływają.

Uwagi:
Nie uznaje się odpowiedzi zbyt ogólnych nieodnoszących się do stopnia samodzielności piskląt, np.

• Łabędzie są zagniazdownikami, ponieważ dobrze pływają i towarzyszą rodzicom podczas żerowania.
• Są zagniazdownikami, ponieważ ich pisklęta nie są zdane na opiekę rodziców.
• Zagniazdownikami, ponieważ potrafią same funkcjonować bez opieki rodziców.

9.4. (0–1)

Schemat punktowania
1 p. – za wyjaśnienie uwzględniające zapobieganie namakaniu piór poprzez ich natłuszczanie i znaczenie tego procesu dla życia w środowisku wodnym, jak: możliwość poruszania się w wodzie lub latania, albo ograniczenie utraty ciepła.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązania

• Gruczoł kuprowy wydziela tłustą wydzielinę służącą do natłuszczania piór w celu ochrony przed zawilgoceniem, co utrudniałoby poruszanie się w wodzie.
• Gruczoł kuprowy wydziela tłustą wydzielinę służącą do natłuszczania piór w celu ochrony przed zamoknięciem w wodzie, co utrudniałoby latanie.
• Dzięki wydzielinie gruczołu kuprowego, natłuszczone z zewnątrz, ściśle przylegające, pióra konturowe tworzą warstwę izolującą wypełnioną od środka ogrzanym przez ciało powietrzem, co sprawia, że ptaki nie wychładzają się w wodzie, w której pływają.

Uwaga:
Nie uznaje się odpowiedzi, w której zdający odnosi się jedynie do nieprzepuszczalności natłuszczonych piór dla wody lub nienamakania piór natłuszczonych wydzieliną gruczołu kuprowego bez określenia, jakie to ma znaczenie dla życia w środowisku wodnym.

9.1. (0–1)

9.2. (0–2)

9.3. (0–1)

9.4. (0–1)