Matura Grudzień 2015, Poziom Rozszerzony (Próbne arkusze CKE), Formuła od 2015 - Zadanie 6. (4 pkt)

Podczas przechowywania bulw ziemniaka dochodzi do ubytku ich masy m.in. z powodu odwodnienia, kiełkowania i chorób wywoływanych rozmaitymi patogenami. W tabeli przedstawiono procentowy udział różnych przyczyn strat masy ziemniaków przechowywanych w temperaturach: 3 °C, 5 °C i 8 °C.

Udział w stratach masy ziemniaków [%]
ubytków spowodowanych
Temperatura
przechowywania
odwodnieniem kiełkowaniem chorobami
3 °C 66 0 34
5 °C 70 1 29
8 °C 62 6 32

a) Na podstawie danych z tabeli narysuj diagram jednosłupkowy, ilustrujący procentowy udział poszczególnych przyczyn strat masy ziemniaków w temperaturze 8 °C.

b) Na podstawie analizy danych z tabeli sformułuj dwa wnioski dotyczące zależności pomiędzy udziałem różnych przyczyn strat masy ziemniaków a temperaturą ich przechowywania.

Wniosek 1. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Wniosek 2. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

c) Wiedząc, że bulwy ziemniaków ważone są wraz z ewentualnymi patogenami czy kiełkami, wyjaśnij, dlaczego kiełkowanie powoduje straty ich masy.

Rozwiązanie:
Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
IV. Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji.
Zdający odczytuje, selekcjonuje, porównuje i przetwarza informacje pozyskane z różnorodnych źródeł […].
V. Rozumowanie i argumentacja. Zdający objaśnia i komentuje informacje, odnosi się krytycznie do przedstawionych informacji, […], wyjaśnia zależności przyczynowo- skutkowe, formułuje wnioski […].III. Zdający […] formułuje wnioski z przeprowadzonych obserwacji […].
III. Metabolizm.
1. Enzymy. Zdający: 3) […] określa czynniki warunkujące ich [enzymów] aktywność (temperatura […]).
2. Ogólne zasady metabolizmu. Zdający: 4) porównuje zasadnicze przemiany metaboliczne komórki zwierzęcej i roślinnej; 5) wskazuje substraty i produkty głównych szlaków i cykli metabolicznych […].
IV. Przegląd różnorodności organizmów.
6. Rośliny – budowa i funkcje tkanek i organów. Zdający: 4) opisuje modyfikacje organów roślin (…, łodygi) […].

6.a) (0–1)

Rozwiązanie

Schemat punktowania
1 pkt – za wyskalowanie długiej osi diagramu od 0 do 100%, narysowanie diagramu oraz opis, uwzględniający oznakowanie udziałów trzech przyczyn w stratach masy bulw ziemniaków w temperaturze 8 C (kolejność uwzględnienia udziału poszczególnych przyczyn w słupku – dowolna)
0 pkt – za nieprawidłowe wyskalowanie jednostek osi diagramu, błędne naniesienie danych na diagram, brak opisu diagramu lub brak diagramu

6.b) (0–2)

Rozwiązanie
– Największy udział w stratach masy ma odwodnienie bulw ziemniaków, niezależnie od temperatury (ich przechowywania).
– Udział kiełkowania bulw ziemniaka w stratach ich masy rośnie wraz ze wzrostem temperatury (ich przechowywania).
– Udział chorób w stratach masy bulw ziemniaków jest niezależny od temperatury (ich przechowywania).
– Udział kiełkowania w stratach masy bulw ziemniaków jest najmniejszy, niezależnie od temperatury (ich przechowywania).
Schemat punktowania
2 pkt – za sformułowanie dwóch poprawnych wniosków uwzględniających zależność udziału różnych przyczyn strat masy ziemniaków od temperatury ich przechowywania.
1 pkt – za sformułowanie jednego poprawnego wniosku uwzględniającego zależność udziału różnych przyczyn strat masy ziemniaków od temperatury ich przechowywania
0 pkt – za sformułowanie dwóch błędnych wniosków, nieuwzględniających zależności udziału różnych przyczyn strat masy ziemniaków od temperatury ich przechowywania lub brak odpowiedzi

6.c) (0–1)

Rozwiązanie
– Podczas kiełkowania dochodzi do (przyspieszenia) procesów metabolicznych związanych z rozkładem cukrów / węglowodanów / związków organicznych / zapasowych zużywanych w procesie kiełkowania bulw ziemniaka, co zmniejsza ich masę.
– Kiełkowanie nasila procesy kataboliczne / oddychania, w których zużywana jest skrobia / związki zapasowe, co zmniejsza masę przechowywanych bulw.

Schemat punktowania
1 pkt – za poprawne wyjaśnienie przyczyny ubytku masy bulw ziemniaków spowodowanej kiełkowaniem
0 pkt – za błędne wyjaśnienie, które nie uwzględnia wpływu rozkładu związków zapasowych w procesach katabolicznych / oddechowych podczas kiełkowania na ubytek masy bulw ziemniaków

guest
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments