Matura Maj 2020, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015 - Zadanie 21. (5 pkt)

Zadanie 21. (0–5)

21.1. (0–2)

Zasady oceniania
2 p. – za określenie hydrochorii jako sposobu rozprzestrzeniania się roślin i podanie dwóch właściwych, różnych cech diaspor.
1 p. – za określenie hydrochorii jako sposobu rozprzestrzeniania się roślin i podanie jednej cechy diaspor umożliwiającej taki sposób ich rozprzestrzeniania się.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań albo za brak odpowiedzi.

Rozwiązanie
Sposób rozprzestrzeniania:

•  hydrochoria
• przez wodę

Cechy diaspor:

• mają dużą powierzchnię (dlatego łatwo unoszą się na powierzchni wody).
• mają mniejszą gęstość niż woda (dlatego nie toną); posiadają aerenchymę (dzięki czemu unoszą się na wodzie).
• obecność korka (są odporne na nasiąkanie wodą); ściany diaspor są nieprzepuszczalne dla wody.
• są zdolne do przetrwania długiego zanurzenia w (słonej) wodzie; są odporne na zasolenie.

Uwaga:
Nie uznaje się odpowiedzi, które odnoszą się do lekkich diaspor, ponieważ cechą warunkującą dodatnią pływalność jest gęstość mniejsza od gęstości wody, a nie – ciężar całkowity ciała.

21.2. (0–1)

Zasady oceniania
1 p. – za poprawną ocenę wszystkich trzech stwierdzeń.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań albo za brak odpowiedzi.

Rozwiązanie
1. – P, 2. – P, 3. – F.

21.3. (0–1)

Zasady oceniania
1 p. – za poprawne wyjaśnienie, uwzględniające jedną z następujących cech diaspor: zawartość substancji pokarmowych, odporność na działanie enzymów trawiennych, zachowanie zdolności kiełkowania po przejściu przez układ pokarmowy lub obecność elementów czepnych.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań albo za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązania

• Owoce zawierające nasiona mogą stanowić pokarm dla ptaków i dlatego diaspory mogą być transportowane w układzie pokarmowym ptaków na teren wyspy.
• Nasiona po zjedzeniu owocu przez ptaka nie są trawione w układzie pokarmowym i mogą być przenoszone na inne tereny, gdzie są usuwane z odchodami.
• Nasiona niektórych roślin zachowują zdolność kiełkowania po przejściu przez przewód pokarmowy ptaków i dlatego mogą być rozprzestrzeniane przez ptaki.
• Diaspory wielu gatunków mogą przyczepiać się do piór ptaków i odpadać w różnych miejscach wyspy, przyczyniając się do rozprzestrzeniania tych roślin.

21.4. (0–1)

Zasady oceniania
1 p. – za poprawne wyjaśnienie, uwzględniające:
• mechanizm – nawożenie podłoża przez mewy lub częstszą zoochorię z udziałem mew,
• skutek – pojawienie się i możliwość rozwoju diaspor nowych gatunków roślin.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań albo za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązania

• Użyźnienie podłoża przez ptasie odchody stworzyło warunki do kiełkowania diaspor gatunków o większych wymaganiach.
• Kolonizacja wyspy przez mewy spowodowała szybsze wzbogacanie podłoża w niezbędne do wzrostu roślin substancje odżywcze, co stworzyło warunki dla bardziej wymagających gatunków roślin.
• Wzrost liczebności mew, w zestawieniu z bliskością innych wysp archipelagu, spowodował, że zwiększyło się prawdopodobieństwo przeniesienia przez ptaki diaspor różnych roślin, co przyczyniło się do wzrostu liczby gatunków roślin kolonizujących wyspę.

Uwaga:
Nie uznaje się odpowiedzi odwołujących się do zwiększenia liczebności populacji roślin, zamiast – do wzrostu liczby gatunków roślin.

Odpowiedź proponowana przez zespół www.maturabiolchem.pl

Zadanie nr 21.1:

Hydrochoria

• Gruba łupina
• Woskowaty nalot
• Obecność miękiszu powietrznego
• Komory powietrzne

Zadanie nr 21.2

PPF

Zadanie nr 21.3

Diaspory roślin posiadają mięsistą owocnię, która jest atrakcyjnym pokarmem dla ptaków przyczyniających się do rozprzestrzeniania nasion. Przemieszczając się i wydalając je wraz z innymi niestrawionymi resztkami pokarmu umożliwiły rozsiewanie nasion tych roślin w dużej odległości na wyspie.

Zadanie nr 21.4

Wraz z powstaniem kolonii mew zwiększały się pokłady odchodów, które jako cenny nawóz naturalny przyczyniły się do użyźnienia wcześniej jałowych gleb wyspy oraz dostarczyły materii organicznej na skały magmowe (lawę). Użyźniona gleba zapewniła warunki do osiedlania się nowych gatunków roślin, przez co w latach 90 doszło do intensywnego wzrostu roślinności.