Matura Maj 2020, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015 - Zadanie 9. (3 pkt)

Organizmy modelowe wykazują szereg cech, które ułatwiają ich wykorzystywanie w badaniach naukowych.

Na rysunku przedstawiono rzodkiewnik pospolity (Arabidopsis thaliana). Ta roślina znalazła zastosowanie w badaniach związanych m.in. z fizjologią roślin (przekazywanie sygnałów hormonalnych i stresowych), funkcjonowaniem zegara biologicznego, roślinnymi komórkami macierzystymi oraz genetycznymi podstawami fototropizmu.

W doświadczeniach związanych z fizjologią roślin badano wpływ różnych warunków środowiska na kwitnienie rzodkiewnika. Na podstawie wyników jednego z tych doświadczeń sformułowano wniosek:

„Względnie wysoka temperatura przyśpiesza kwitnienie rzodkiewnika”.

Na podstawie: A.T. Wierzbicki, Wielka kariera małej rośliny, „Biologia w Szkole”, nr 3/2003,

https://pl.pinterest.com

Zadanie 9.1. (0–1)

Sformułuj problem badawczy doświadczenia, które doprowadziło do powyższego wniosku.

Zadanie 9.2. (0–1)

Zaznacz klasę roślin okrytonasiennych, do której należy rzodkiewnik. Odpowiedź uzasadnij, podając dwie, widoczne na rysunku, cechy budowy tej rośliny, które o tym świadczą.

A. jednoliścienne                    B. dwuliścienne

1.

2.

Zadanie 9.3. (0–1)

Spośród wymienionych cech wybierz i zaznacz trzy, które powinny charakteryzować organizm modelowy, aby był on łatwy do badania w laboratorium.

A. organizm eukariotyczny

B. krótki cykl życiowy

C. rozmnażanie wyłącznie bezpłciowe

D. łatwość rozmnażania

E. małe rozmiary

F. duża odporność na czynniki środowiska

Rozwiązanie:

Zadanie 9. (0–3)

9.1. (0–1)

Wymaganie ogólne Wymaganie szczegółowe
III. Pogłębienie znajomości metodyki badań biologicznych. Zdający formułuje problemy badawcze, formułuje wnioski z przeprowadzonych obserwacji i doświadczeń. VII. Ekologia.
1. Nisza ekologiczna. Zdający: 12) określa środowisko życia organizmu, mając podany jego zakres tolerancji na określone czynniki (np. temperaturę […]).

Zasady oceniania
1 p. – za sformułowanie poprawnego problemu badawczego uwzględniającego:
• właściwy czynnik – temperaturę,
badany proces – kwitnienie,
obiekt badawczy – rzodkiewnik (pospolity).
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań albo za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązania

  • Wpływ temperatury na kwitnienie rzodkiewnika.
  • Wpływ wysokiej temperatury na tempo kwitnienia badanej rośliny.
  • Czy wysoka temperatura wpływa na przyspieszenie kwitnienia rzodkiewnika pospolitego?
  • Wpływ wysokiej temperatury na czas zakwitania A thaliana.
  • Wpływ temperatury na czas przejścia badanej rośliny w fazę generatywną.

9.2. (0–1)

Wymagania ogólne Wymaganie szczegółowe
I. Poznanie świata organizmów na różnych poziomach organizacji życia. Zdający opisuje, porządkuje i rozpoznaje organizmy, […] przedstawia związki między strukturą a funkcją na różnych poziomach organizacji życia […].
IV. Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji. Zdający odczytuje, selekcjonuje, porównuje i przetwarza informacje pozyskane z różnorodnych źródeł […].
IV. Przegląd różnorodności organizmów.
5. Rośliny lądowe. Zdający 5) rozróżnia rośliny jednoliścienne od dwuliściennych, wskazując ich cechy charakterystyczne (cechy liścia i kwiatu, system korzeniowy, budowa anatomiczna korzenia i pędu).

Zasady oceniania
1 p. – za zaznaczenie klasy dwuliściennych i podanie dwóch widocznych na rysunku cech budowy rzodkiewnika, świadczących o przynależności do tej klasy.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań albo za brak odpowiedzi.

Rozwiązanie
B
Przykładowe cechy świadczące o przynależności do dwuliściennych:
• palowy system korzeniowy;
• liście o nerwacji pierzastej;
• czterokrotne kwiaty (kwiat posiada cztery płatki);
• okwiat zróżnicowany (na kielich i koronę).

Uwagi:

  • Uznaje się odpowiedzi odnoszące się do obecności ogonków liściowych oraz nerwacji siatkowatej, która jest kategorią nadrzędną wobec nerwacji pierzastej.
  •  Dopuszcza się odpowiedzi odnoszące się do czterech płaszczyzn lub osi symetrii okwiatu lub kwiatu (de facto u rzodkiewnika występują dwie płaszczyzny symetrii w kwiecie, ale ze względu na skalę rysunku i niewidoczne części generatywne jest to trudne do wywnioskowania).
  •  Nie uznaje się odpowiedzi odnoszących się do nerwacji dłoniastej, ponieważ na rysunku jest widoczna nerwacja pierzasta.

9.3. (0–1)

Wymagania ogólne Wymaganie szczegółowe
V. Rozumowanie i argumentacja. Zdający objaśnia i komentuje informacje, odnosi się krytycznie do przedstawionych informacji.
I. Poznanie świata organizmów na różnych poziomach organizacji życia. Zdający opisuje, porządkuje i rozpoznaje organizmy […].
IV. Przegląd różnorodności organizmów.
5. Rośliny lądowe. Zdający: 2) wskazuje cechy charakterystyczne […] okrytonasiennych […].

Zasady oceniania
1 p. – za podkreślenie wszystkich trzech właściwych cech charakteryzujących organizm modelowy, ułatwiających prowadzenie nad nim badań w laboratorium.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań albo za brak odpowiedzi.

Rozwiązanie
B, D, E

Odpowiedź proponowana przez zespół www.maturabiolchem.pl

Zadanie nr 9.1:

  • Jak względnie wysoka temperatura wpływa na tempo kwitnienia rzodkiewnika?
  • Wpływ względnie wysokiej temperatury na tempo kwitnienia rzodkiewnika.

Zadanie nr 9.2:

B – dwuliścienne

  • Występuje system korzeniowy palowy
  • Widoczna jest na blaszkach liści nerwacja pierzasta
  • Kwiat zróżnicowany na płatki korony i działki kielicha
  • Obecność ogonków liściowych

Zadanie nr 9.3:

B, D, E

guest
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments