Matura Maj 2021, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015 - Zadanie 6. (3 pkt)
Mikrokosmki to palczaste wypustki cytoplazmatyczne wielu komórek nabłonkowych. Utrzymują one swój kształt dzięki pęczkom filamentów aktynowych tworzących ich cytoszkielet. Niektóre nabłonki charakteryzują się występowaniem bardzo licznych mikrokosmków, np. nabłonek jelita cienkiego czy nabłonek kanalika nerkowego. Badania z ostatnich lat wykazały również, że powierzchnia ciała tasiemców jest pokryta nabłonkiem z licznymi mikrokosmkami, w tym przypadku nazywanymi mikrotrychami.
Na podstawie: W. Sawicki, Histologia, Warszawa 2015; Cz. Błaszak, Zoologia. Bezkręgowce, Warszawa 2014.
Wykaż związek między obecnością licznych mikrotrychów na powierzchni ciała dorosłych tasiemców a ich trybem życia i sposobem odżywiania się.
Wybierz i podkreśl wszystkie procesy, w których uczestniczą mikrokosmki nabłonka kanalika nerkowego.
ultrafiltracja resorpcja zwrotna sekrecja kanalikowa wydzielanie adrenaliny
Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące roli filamentów aktynowych w komórce zwierzęcej są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
| 1. |
Podczas podziału jądra komórkowego włókna wrzeciona kariokinetycznego powstają głównie z filamentów aktynowych.
|
P |
F |
| 2. |
W wyniku przesuwania się filamentów aktynowych względem filamentów miozynowych możliwy staje się skurcz komórki mięśniowej.
|
P |
F |
| 3. |
Sieć filamentów aktynowych pod błoną komórkową bierze udział w tworzeniu wici oraz rzęsek.
|
P |
F |
Zadanie 6. (0-3)
6.1. (0-1)
| Wymagania ogólne |
Wymagania szczegółowe |
V. Rozumowanie i argumentacja. Zdający objaśnia i komentuje informacje […], wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe […].
I. Poznanie świata organizmów na różnych poziomach organizacji życia. Zdający […] przedstawia związki między strukturą a funkcją na różnych poziomach organizacji życia […].
|
IV. Przegląd różnorodności organizmów. 11. Zwierzęta bezkręgowe. Zdający:
3) porównuje cechy płazińców […] pasożytniczych w powiązaniu z ich trybem życia.
|
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne wykazanie związku, uwzględniające: 1) pasożytniczy tryb życia albo bytowanie w jelicie oraz 2) zwiększenie przez mikrotrychy powierzchni wchłaniania pokarmu.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- Tasiemce są pasożytami żyjącymi w jelitach i pobierają pokarm, wchłaniając go całą powierzchnią ciała, a mikrotrychy zwiększają powierzchnię wchłaniania.
- Obecność licznych mikrotrychów zwiększa powierzchnię, przez którą tasiemiec pobiera związki pokarmowe zawarte w płynnej treści jelita, żyjąc w ciele ssaka lub ryby.
- Mikrokosmki zwiększają powierzchnię wchłaniania pokarmu pobieranego z jelita cienkiego żywiciela.
- Tasiemce przystosowały się do pasożytniczego trybu życia i wchłaniają substancje odżywcze powierzchnią ciała. Pokrywający ciało nabłonek z licznymi mikrotrychami pozwala na sprawne pobieranie substancji dzięki zwiększaniu powierzchni wchłaniania na ciele.
6.2. (0-1)
| Wymagania ogólne |
Wymagania szczegółowe |
II. Pogłębienie wiadomości dotyczących budowy i funkcjonowania organizmu ludzkiego. Zdający objaśnia funkcjonowanie organizmu ludzkiego na różnych poziomach złożoności; dostrzega związki między strukturą a funkcją na każdym z tych poziomów.
|
V. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka.
8. Układ wydalniczy. Zdający:
3) przedstawia sposób funkcjonowania nefronu oraz porównuje składniki moczu pierwotnego i ostatecznego.
10. Układ dokrewny. Zdający:
6) wyjaśnia działanie adrenaliny i podaje przykłady, w których jest ona wydzielana.
|
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne podkreślenie nazw wszystkich procesów, w których mikrokosmki nabłonka kanalika nerkowego.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
resorpcja zwrotna, sekrecja kanalikowa
6.3. (0-1)
| Wymagania ogólne |
Wymagania szczegółowe |
V. Rozumowanie i argumentacja. Zdający objaśnia i komentuje informacje […], wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe […].
I. Poznanie świata organizmów na różnych poziomach organizacji życia. Zdający […] przedstawia związki między strukturą a funkcją na różnych poziomach organizacji życia […].
|
II. Budowa i funkcjonowanie komórki. Zdający:
7) opisuje sposoby poruszania się komórek i wykazuje rolę cytoszkieletu w ruchu komórek i transporcie wewnątrzkomórkowym.
|
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawną ocenę wszystkich trzech stwierdzeń dotyczących roli filamentów aktynowych w komórce zwierzęcej.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
1.–F, 2.–P, 3.–F.
