Matura Czerwiec 2022, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015 - Zadanie 11. (5 pkt)

Zasady oceniania
2 pkt – za podanie dwóch cech komórek okładzinowych stanowiących przystosowania do wydzielania kwasu solnego wraz z podaniem ich znaczenia adaptacyjnego:

• obecności kanalików i mikrokosmków w części szczytowej komórki warunkujących dużą powierzchnię wydzielniczą.
• obecności licznych mitochondriów dostarczających energii do wydzielania kwasu solnego.

1 pkt – za podanie jednej cechy wraz z podaniem jej znaczenia adaptacyjnego.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązania
1.

• Obecność kanalików i mikrokosmków w komórce okładzinowej powoduje znaczną rozbudowę powierzchni wydzielniczej komórki.
• Błona komórkowa przylegająca do światła żołądka tworzy liczne mikrokosmki, które zwiększają powierzchnię wydzielniczą komórki.

2.

• W cytoplazmie obecne są bardzo liczne mitochondria, które syntetyzują więcej ATP niezbędnego do wydzielania kwasu solnego.
• Obecność w komórkach okładzinowych licznych mitochondriów świadczy o ich dużej aktywności, która umożliwia dostarczanie znacznych ilości energii niezbędnych do wydzielania kwasu solnego.

Uwagi:
Nie uznaje się odwołania do widocznych pęcherzyków transportowych, ponieważ wydzielanie kwasu solnego odbywa się bez ich udziału.
Nie uznaje się odpowiedzi odnoszących się do wytwarzania energii w mitochondriach, a nie – przetwarzania jednej postaci w inną, tzn. zaprzeczających I zasadzie termodynamiki.

Zasady oceniania
2 pkt – za prawidłową ocenę trzech stwierdzeń.
1 pkt – za prawidłową ocenę dwóch stwierdzeń.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.

Rozwiązanie
1. – P, 2. – P, 3. – F.

Zasady oceniania
1 pkt – za prawidłowe przedstawienie roli, jaką spełnia śluz produkowany przez komórki żołądka, odwołujące się do ochrony śluzówki żołądka przed szkodliwym działaniem wydzielin żołądka lub zmniejszenia tarcia pokarmu o ściany żołądka.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązania

• Śluz chroni śluzówkę przed niszczącym działaniem kwasu i enzymów trawiennych.
• Zmniejsza tarcie przesuwającej się treści pokarmowej.
• Chroni żołądek przed samostrawieniem.
• Chroni ścianę żołądka przed działaniem silnego kwasu.

Uwaga:
Dopuszcza się odpowiedzi odnoszące się do ochrony żołądka przed strawieniem pod wpływem kwasu solnego.