Matura Lipiec 2020, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015 - Zadanie 1. (5 pkt)

Zasady oceniania
1 p. – Za poprawne wskazanie próby kontrolnej (próby A) wraz z uzasadnieniem odnoszącym się do obecności magnezu w pożywce i możliwości porównania wyników z próbą badawczą uprawianą bez magnezu.
0 p. – za odpowiedź nie spełniającą wymagań lub za brak odpowiedzi.

Rozwiązanie

• Próbę kontrolną stanowiła próba A więc ta gdzie rośliny uprawiano na pożywce pełnej; nie występował badany czynnik – brak soli magnezu. Ta próba pozwala stwierdzić czy brak soli magnezu pozwala na zaburzenie eksportu cukrów.
• Próba A, bo rośliny zasiane były pożywką pełną i wyniki można było porównać z próbą badawczą uprawianą bez magnezu.
• Próba A, bo rośliny były zasiane pożywką pełną co umożliwiło porównanie wyników z próbą B i odpowiednią interpretacją wyników doświadczenia.

Uwaga: Nie uznaje się odpowiedzi odnoszących się do definicji próby kontrolnej np. Wariant A ponieważ próba ta miała zmienione warunki w stosunku do naturalnych.

Zasady oceniania
1 p. – Za określenie poprawności hipotezy – TAK – wraz z uzasadnieniem odnoszącym się do uzyskanych wyników doświadczenia tj. do wykrycia skrobi w liściach roślin z deficytem magnezu zanim pojawiły się kolejne różnice między roślinami obu grup.
0 p. – za odpowiedź nie spełniającą wymagań lub za brak odpowiedzi.

Rozwiązanie
TAK ponieważ:

• Pierwszą zaobserwowaną różnicą pomiędzy roślinami z próby badawczej i próby kontrolnej było gromadzenie się skrobi w liściach roślin z niedoborem magnezu barwiącej się na kolor granatowy.
• Obecność skrobi w liściach roślin, które nie były zasilane Mg wykryto w dniu 14, a dopiero w kolejnych dniach zauważono pojawienie się kolejnych różnic między roślinami.
• Gromadzenie skrobi w liściach roślin z niedoborem magnezu było najwcześniej pojawiającą się różnicą w stosunku do roślin zasianych pełną pożywką.

Uwaga:
Nie uznaje się odpowiedzi, które nie odnoszą się w pełni do hipotezy „Pierwszym z badanych objawów niedoboru magnezu ….”

Zasady oceniania
1 p. – za odpowiedź uwzględniającą znaczenie magnezu jako elementu niezbędnego do syntezy chlorofilu nadającego zielone zabarwienie.
0 p. – za odpowiedź nie spełniającą wymagań lub za brak odpowiedzi.

Rozwiązanie

• Magnez jest niezbędny do syntezy chlorofilu, który nadaje liściom zielone zabarwienie.
• Niedobór magnezu powoduje niedobór chlorofilu, więc liście tracą zielone zabarwienie.
• Magnez jest składnikiem chlorofilu, który nadaje liściom zielone zabarwienie.
• Niedobory magnezu w roślinach (uprawianych na pożywce pozbawionej magnezu) powodują w nich chlorozę, czyli stopniowe żółknięcie liści.

Zasady oceniania
1 p. – Za wyjaśnienie uwzględniające niedobór magnezu wywołujący spadek intensywności i wydajności fotosyntezy i w konsekwencji zmniejszenie ilości wytwarzanych związków organicznych lub uwzględniające spadek w stromie chloroplastów aktywności karboksylazy rubozylobisfosforanowej i zaburzenie wiązania CO₂ przez co ograniczone jest wytwarzanie związków organicznych.
0 p. – za odpowiedź nie spełniającą wymagań lub za brak odpowiedzi.

Rozwiązanie

• Magnez wpływa na aktywność karboksylazy rubozylobisfosforanowej w stromie chloroplastów. Brak magnezu zaburza wiązanie dwutlenku węgla, a przez to ogranicza wytwarzanie związków organicznych z których zbudowane jest ciało rośliny.
• Niższa świeża masa wynika z niedoboru chlorofilu (Magnez wchodzi w skład chlorofilu) przez co roślina przeprowadzała fotosyntezę z mniejszą wydajnością i dlatego miała niższą masę niż roślina zasilana pożywką pełną.
• Magnez jest konieczny do prawidłowego przebiegu fotosyntezy której produktami są związki organiczne budujące ciało rośliny.
• Spowodowane jest to spadkiem intensywności zachodzenia fotosyntezy, a przez to zmniejszenie ilości wytwarzanych związków organicznych.

Uwaga:
Nie uznaje się odpowiedzi zbyt ogólnych odnoszących się jedynie do hamowania fotosyntezy jako konsekwencji niedoboru magnezu w pożywce.

Zasady oceniania
1 p. – za prawidłowe wskazanie wszystkich struktur, które biorą bezpośredni udział w transporcie węglowodanów.
0 p. – za odpowiedź nie spełniającą wymagań lub za brak odpowiedzi.

Rozwiązanie
komórki przyrurkowe, rurki sitowe.