Matura Maj 2023, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015 - Zadanie 6. (2 pkt)

Liście jabłoni, podobnie jak innych drzew liściastych klimatu umiarkowanego, rozwijają się z pąków na wiosnę i są zrzucane dopiero jesienią. Naturalny proces zrzucania liści polega na rozwoju strefy odcinającej u podstawy ogonka liściowego.

Auksyny są hormonami roślinnymi produkowanymi m.in. przez wierzchołek wzrostu pędu oraz przez młode liście.

Postawiono następującą hipotezę: Rozwój strefy odcinającej liści jabłoni jest hamowany przez auksyny wytwarzane w młodych liściach.

Na poniższym rysunku przedstawiono przebieg doświadczenia przeprowadzonego w celu weryfikacji tej hipotezy. W doświadczeniu wykorzystano roczne pędy jabłoni z usuniętym wierzchołkiem wzrostu oraz naturalną auksynę – kwas indolilooctowy (IAA).

Na podstawie: W.K. Purves i in., Life. The Science of Biology, Sunderland 2001; H. Fišerová i in., The Effect of Quercetine on Leaf Abscission of Apple Tree […], „Plant, Soil and Environment” 52(12), 2006.

Zadanie 6.1. (0–1)

Na podstawie przedstawionych wyników badań sformułuj wniosek na temat wpływu auksyn produkowanych przez młode liście na rozwój strefy odcinającej liści jabłoni.

Zadanie 6.2. (0–1)

Przedstaw, na czym polega adaptacja w postaci zrzucania liści przed zimą u drzew liściastych klimatu umiarkowanego. W odpowiedzi uwzględnij dostępność wody dla tych roślin w okresie zimowym oraz rolę liści w gospodarce wodnej roślin.

Rozwiązanie:
Zadanie 6.1. (0–1)

Proponowana odpowiedź od maturabiolchem.pl

Auksyny produkowane przez młode liście jabłoni ‘hamują / wpływają negatywnie na’ powstawanie strefy odcinającej u tej rośliny / u badanej rośliny / u jabłoni.

Nie uznaje się wniosków sformułowanych zbyt ogólnie, np.: “Auksyny produkowane przez młode liście jabłoni wpływają na powstawanie strefy odcinającej u tej rośliny / u badanej rośliny / u jabłoni.”

III. Pogłębienie znajomości metodyki badań biologicznych. Zdający […] przeprowadza i dokumentuje obserwacje i doświadczenia biologiczne; […] formułuje wnioski z przeprowadzonych obserwacji i doświadczeń. IV. Przegląd różnorodności organizmów. 9. Rośliny – reakcja na bodźce. Zdający: 2) przedstawia rolę auksyn […] w funkcjonowaniu rośliny […].

Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne sformułowanie wniosku uwzględniającego hamujący wpływ auksyn wytwarzanych przez młode liście na rozwój strefy odcinającej w ogonkach liści jabłoni.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań na 1 pkt albo za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązania

  • Jest on hamujący.
  • Auksyny syntetyzowane przez młode liście jabłoni hamują rozwój strefy odcinającej.
  • Młode liście jabłoni wytwarzają auksyny, które hamują rozwój strefy odcinającej.
  • Potwierdzono hipotezę postawioną powyżej.
Zadanie 6.2. (0–1)

Proponowana odpowiedź od maturabiolchem.pl

Funkcją liści w gospodarce wodnej jest zapewnienie siły ssącej podczas zachodzącej z nich transpiracji, umożliwiającej pobranie wody z gleby i jej transport w roślinie. Rośliny klimatu umiarkowanego w okresie zimowym znajdują się w warunkach suszy fizjologicznej, ponieważ nie mogą pobrać zamarzniętej wody z gleby. Zrzucanie liści przez te rośliny ogranicza utratę wody w procesie transpiracji (przyczyniając się do utrzymania optymalnego bilansu wodnego w roślinie).

V. Rozumowanie i argumentacja. Zdający objaśnia i komentuje informacje […] wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe […]. I. Poznanie świata organizmów na różnych poziomach organizacji życia. Zdający […] przedstawia i wyjaśnia procesy i zjawiska biologiczne […]. IV. Przegląd różnorodności organizmów. 7. Rośliny – odżywianie się. Zdający: 2) określa sposób pobierania wody […] oraz mechanizmy transportu wody ([…] transpiracja, siła ssąca liści […]).

Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne przedstawienie, na czym polega adaptacja, uwzględniające ograniczenie transpiracji (szparkowej) w warunkach obniżonej dostępności wody w glebie.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań na 1 pkt albo za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązania

  • Roślina zrzuca liście, aby nie dopuścić w procesie transpiracji do utraty wody, której dostępność spada w okresie zimowym.
  • Dostępność wody w glebie jest w zimie mała, dlatego rośliny zrzucają liście, aby ograniczyć parowanie wody z liści i w ten sposób zapobiegają nadmiernej utracie wody.
  • Ta adaptacja polega na ograniczeniu transpiracji przez liście. W zimie dostępność wody jest niska i roślina nie byłaby w stanie pobrać przez korzenie tyle wody, ile traciłaby przez transpirację.
guest
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments