Matura Maj 2018, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2005 - Zadanie 10. (3 pkt)

U drzew odległość między liśćmi asymilującymi CO2 i eksportującymi produkty fotosyntezy a korzeniami pobierającymi wodę i składniki mineralne z podłoża dochodzi nawet do kilkudziesięciu metrów. Koniecznością jest więc sprawne funkcjonowanie transportu tych substancji w całej roślinie. Za transport wody i składników mineralnych odpowiadają naczynia drewna, a przez łyko jest przemieszczana główna masa związków organicznych, w tym – produkty fotosyntezy. Wyjątek stanowi transport wiosenny u drzew okrytonasiennych, gdy nie ma jeszcze liści. Wówczas cukry są przemieszczane przez drewno.

a) Uporządkuj poszczególne elementy uczestniczące w transporcie cukrów u roślin okrytonasiennych w okresie letnim – zgodnie z kierunkiem transportu. Wpisz numery 2.–6. we właściwe miejsca tabeli.

Elementy uczestniczące w transporcie cukrów w roślinie Kolejność
komórka miękiszu spichrzowego
komórka przyrurkowa w liściu
stroma chloroplastu 1
cytoplazma komórki miękiszu asymilacyjnego
człony rurki sitowej
komórka przyrurkowa w korzeniu

b) Wyjaśnij, dlaczego ograniczony dostęp wody w podłożu skutkuje ograniczeniem pobierania CO2 przez roślinę. W odpowiedzi uwzględnij funkcjonowanie aparatów szparkowych.

c) Uzupełnij poniższe zdania tak, aby powstał poprawny opis dotyczący wiosennego transportu cukrów przez elementy drewna rośliny. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.

Transport wiosenny cukrów u drzew okrytozalążkowych, gdy nie ma jeszcze liści, zachodzi z udziałem drewna. Te cukry pochodzą z rozkładu (glikogenu / skrobi) – wielocukru, który został zmagazynowany w okresie jesiennym w komórkach miękiszowych pnia lub korzeni drzewa. Siłą napędową tego transportu jest (siła ssąca / parcie korzeniowe).

Rozwiązanie:
a) (0-1)
Korzystanie z informacji Uporządkowanie według wskazanego kryterium etapów transportu cukrów w roślinie. (II.2a., I.4a.7)

Schemat punktowania

1 p. – za poprawne ustalenie kolejności elementów, przez które transportowane są cukry w roślinie okrytonasiennej w okresie letnim.
0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

Rozwiązanie

Elementy uczestniczące w transporcie cukrów w roślinie Kolejność
komórka miękiszu spichrzowego 6
komórka przyrurkowa w liściu 3
stroma chloroplastu 1
cytoplazma komórki miękiszu asymilacyjnego 2
człony rurki sitowej 4
komórka przyrurkowa w korzeniu 5
b) (0–1)
Tworzenie informacji Wyjaśnienie wpływu ograniczonego dostępu wody w podłożu na pobieranie CO2 przez roślinę. (III.2a., I.4a.7)

Schemat punktowania

1 p. – za poprawne wyjaśnienie, uwzględniające wpływ niedoboru wody na zamykanie aparatów szparkowych i w konsekwencji ograniczone wnikanie CO2 przez szparki.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązania

  • Ograniczony transport wody do komórek liści przyczynia się do zmniejszenia turgoru komórek szparkowych, co sprawia, że aparaty szparkowe się zamykają, a przez nie jest pobierane CO2.
  • Jeżeli roślina nie może pobrać wody, to chroni się przed jej utratą, zamykając aparaty szparkowe, przez które także dostaje się do mezofilu CO2 z atmosfery.
  • Niedobór wody powoduje zamykanie się aparatów szparkowych, co ogranicza wymianę gazową.
c) (0–1)
Tworzenie informacji Opisanie wiosennego transportu cukrów przez elementy drewna rośliny. (III.2b., I.4a.7)

Schemat punktowania

1 p. – za podkreślenie właściwych określeń w obydwu nawiasach.
0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

Rozwiązanie

Transport wiosenny cukrów u drzew okrytozalążkowych, gdy nie ma jeszcze liści, zachodzi z udziałem drewna. Te cukry pochodzą z rozkładu (glikogenu / skrobi) – wielocukru, który został zmagazynowany w okresie jesiennym w komórkach miękiszowych pnia lub korzeni drzewa. Siłą napędową tego transportu jest (siła ssąca / parcie korzeniowe).

guest
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments