Matura Czerwiec 2015, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015 - Zadanie 12. (4 pkt)

Żmija zygzakowata jest jednym z nielicznych gadów, którego zasięg występowania przekracza koło podbiegunowe. Środowisko życia żmii zygzakowatej to, przede wszystkim, podmokłe fragmenty lasów, torfowiska, wilgotne łąki, obrzeża bagien i moczarów. W siedliskach tych muszą się znajdować miejsca dobrze naświetlone, ponieważ żmija, tak jak większość zmiennocieplnych gadów, musi w ciągu dnia wygrzewać się na słońcu. Żmije są rozdzielnopłciowe i jajożyworodne. Jesienią przechodzą w stan hibernacji, polegający na znacznym spowolnieniu procesów życiowych i obniżeniu temperatury ciała, w którym trwają aż do wiosny.
Wytwarzany przez żmiję jad służy, przede wszystkim, do zabijania ofiar w celu zdobycia pokarmu, który stanowią ryjówki, krety, myszy i nornice. Jad żmii może być niebezpieczny dla człowieka i dlatego człowiekowi ukąszonemu przez żmiję podaje się surowicę odpornościową przeciw jadowi żmii.

Na podstawie: Encyklopedia szkolna. Biologia, pod red. A. Urbanka, Warszawa 1999.

Zadanie 12.1. (0-1)

Na podstawie tekstu podaj dwie cechy żmii zygzakowatej, które umożliwiają jej zamieszkiwanie w chłodnych strefach klimatycznych. Uzasadnij znaczenie adaptacyjne każdej z tych cech.

1.

2.

Zadanie 12.2. (0-1)

Wyjaśnij, w jaki sposób działa w organizmie surowica odpornościowa podana osobie ukąszonej przez żmiję.

Zadanie 12.3. (0-1)

Określ, jaką odporność uzyskuje człowiek po podaniu surowicy odpornościowej – z poniższych par wypisz po jednym właściwym określeniu.

bierna/czynna
nabyta/wrodzona
naturalna/sztuczna
nieswoista/swoista

Rozwiązanie:

12.1. (0–2)

Rozwiązanie:

  • Jajożyworodność, ponieważ umożliwia rozwój jaj (w ciele samicy) niezależnie od czynników atmosferycznych/warunków pogodowych.
  • Zdolność do hibernacji, ponieważ zwiększona jest tolerancja na niskie temperatury, co pozwala uniknąć (energochłonnego) wysokiego tempa metabolizmu niezbędnego do utrzymania właściwej temperatury ciała (w okresie chłodów).

Schemat punktowania:
2 pkt – za poprawne podanie dwóch cech wraz z poprawnymi uzasadnieniami
1 pkt – za poprawne podanie jednej cechy wraz z poprawnym uzasadnieniem
0 pkt – za odpowiedzi niepoprawne, niepełne, np. podanie tylko cechy bez uzasadnienia lub brak odpowiedzi

12.2. (0–1)

Rozwiązanie:
Surowica zawiera gotowe przeciwciała, które w krótkim czasie neutralizują/unieszkodliwiają toksyny/antygeny zawarte w jadzie żmii.

Schemat punktowania:
1 pkt – za poprawne wyjaśnienie uwzględniające obecność przeciwciał w surowicy i neutralizację toksyn
0 pkt – za odpowiedź niepełną, np. podanie tylko obecności przeciwciał bez odniesienia się do ich działania lub odpowiedź niepoprawną, lub brak odpowiedzi

12.3. (0–1)

Rozwiązanie:
bierna, nabyta, sztuczna, swoista

Schemat punktowania:
1 pkt – za wypisanie czterech poprawnych określeń charakteryzujących odporność po podaniu surowicy
0 pkt – za poprawne wypisanie mniej niż czterech określeń odporności lub odpowiedź niepoprawną, lub brak odpowiedzi

Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
I. Poznanie świata organizmów na różnych poziomach organizacji życia. Zdający opisuje […] przedstawia i wyjaśnia procesy i zjawiska biologiczne […].
II. Pogłębienie wiadomości dotyczących budowy i funkcjonowania organizmu ludzkiego. Zdający objaśnia funkcjonowanie organizmu ludzkiego na różnych poziomach złożoności […].

V. Rozumowanie i argumentacja. Zdający objaśnia i komentuje informacje, odnosi się krytycznie do przedstawionych informacji […] formułuje opinie […].

IV. Przegląd różnorodności organizmów.
12. Zwierzęta kręgowe. Zdający: 1) wymienia cechy charakterystyczne […].gadów […] w powiązaniu ze
środowiskiem i trybem życia.
V. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka.
7. Układ odpornościowy. Zdający: 2) przedstawia reakcję odpornościową humoralną (człowieka) […].
guest
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments