Matura Biolchem

2681

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 3. (1 pkt)

Atomy trzech różnych pierwiastków: X, Y i Z mają w stanie podstawowym następujące konfiguracje elektronów walencyjnych:

Pierwiastek X: 2s²2p² (L⁴) Pierwiastek Y: 3s¹ (M¹) Pierwiastek Z: 3s²3p⁴ (M⁶)

Przeprowadzono doświadczenie, do którego użyto tlenków opisanych w powyższym zadaniu, i jego przebieg zilustrowano rysunkiem.

W każdej probówce umieszczono uniwersalny papierek wskaźnikowy.

Określ barwę uniwersalnego papierka wskaźnikowego w każdej probówce.

Probówka I: ………………………………………………………………………………………………………………….
Probówka II: …………………………………………………………………………………………………………………
Probówka III: ……………………………………………………………………………………………………………….

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Wiadomości i rozumienie

Opisanie zachowania wskaźników kwasowo-zasadowych w roztworach o odczynie kwasowym, obojętnym i zasadowym (I.1.g.3)

Poprawna odpowiedź

Probówka I: żółta
Probówka II: niebieska lub niebieskozielona lub zielona
Probówka III: czerwona

1 p. – poprawne określenie barwy uniwersalnego papierka wskaźnikowego w każdej
probówce
0 p. – inna odpowiedź lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2682

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 4. (1 pkt)

Uzupełnij zdania, wpisując określenia wybrane z poniższego zestawu:

zmniejszy się, zwiększy się, nie ulegnie zmianie.

Po emisji cząstki β− liczba masowa jądra ……………………………………………….., natomiast ładunek ……………………………………………….. o jeden ładunek elementarny.
W wyniku emisji cząstki α liczba masowa jądra ……………………………………………….. o cztery jednostki, a jego ładunek ……………………………………………….. o dwa ładunki elementarne.

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Wiadomości i rozumienie

Znajomość i rozumienie pojęć związanych z naturalnymi przemianami promieniotwórczymi (I.1.a.7)

Poprawna odpowiedź

Po emisji cząstki β− liczba masowa jądra nie ulegnie zmianie, natomiast ładunek zwiększy się o jeden ładunek elementarny.
W wyniku emisji cząstki α liczba masowa jądra zmniejszy się o cztery jednostki, a jego ładunek zmniejszy się o dwa ładunki elementarne.

1 p. – poprawne uzupełnienie obu zdań
0 p. – inna odpowiedź lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2683

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 5. (1 pkt)

Oceń prawdziwość poniższych zdań i uzupełnij tabelę. Wpisz literę P, jeżeli uznasz zdanie za prawdziwe, lub literę F, jeżeli uznasz je za fałszywe.

Zdanie		P/F
1.	Chlorowodór i metan są związkami dobrze rozpuszczalnymi w wodzie, ponieważ cząsteczki tych związków są silnie polarne.
2.	W związku o wzorze CS₂ występuje wiązanie kowalencyjne, ponieważ elektroujemność obu pierwiastków jest taka sama.
3.	Lotność alkanów rośnie wraz ze wzrostem masy ich cząsteczek, dlatego n-heksan jest bardziej lotny niż n-pentan.

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Korzystanie z informacji

Dokonanie selekcji i analizy informacji podanych w formie tabel i tekstu o tematyce chemicznej (II.3)

Poprawna odpowiedź

Zdanie		P/F
1.	Chlorowodór i metan są związkami dobrze rozpuszczalnymi w wodzie, ponieważ cząsteczki tych związków są silnie polarne.	F
2.	W związku o wzorze CS₂ występuje wiązanie kowalencyjne, ponieważ elektroujemność obu pierwiastków jest taka sama.	P
3.	Lotność alkanów rośnie wraz ze wzrostem masy ich cząsteczek, dlatego n-heksan jest bardziej lotny niż n-pentan.	F

1 p. – poprawna ocena prawdziwości trzech zdań
0 p. – podanie co najmniej jednej błędnej odpowiedzi lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2684

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 6. (2 pkt)

Termiczny rozkład azotanu(V) ołowiu(II) przebiega według równania:

2Pb(NO₃)₂ → 2PbO + 4NO₂↑ + O₂↑

Oblicz całkowitą objętość gazowych produktów (w przeliczeniu na warunki normalne) wydzielonych podczas reakcji rozkładu 16,55 g azotanu(V) ołowiu(II), zakładając, że przemiana ta przebiegła ze 100% wydajnością. Wynik podaj z dokładnością do jednego miejsca po przecinku. W obliczeniach przyjmij wartości mas molowych:
MN = 14,0 g · mol⁻¹ , MO = 16,0 g · mol⁻¹ , MPb = 207,0 g · mol⁻¹ .

Obliczenia:

Odpowiedź:

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Korzystanie z informacji

Wykonanie obliczeń chemicznych z zastosowaniem pojęcia mola i objętości molowej gazów (II.5.a.2)

Przykłady poprawnego rozwiązania

• 662 g ~~––––~~ 5 · 22,4 dm³
16,55 g ~~––––~~ x ⇒ x = 2,8 dm³

• M_{Pb(NO3 )2} = 331 g · mol⁻¹

331 g ~~––––~~ 1 mol
16,55 g ~~––––~~ z ⇒ z = 0,05 mola

2 mole ~~––––~~ 5 · 22,4 dm³
0,05 mola ~~––––~~ x ⇒ x = 2,8 dm³

2 p. – zastosowanie poprawnej metody, poprawne wykonanie obliczeń oraz podanie wyniku z właściwą dokładnością, poprawnym zaokrągleniem i w prawidłowych jednostkach
Uwaga: Należy zwrócić uwagę na zależność wartości wyniku końcowego od ewentualnych wcześniejszych zaokrągleń. Należy uznać za poprawne wszystkie wyniki, które są konsekwencją przyjętych przez zdającego poprawnych zaokrągleń.

1 p. – zastosowanie poprawnej metody i:
– popełnienie błędów rachunkowych prowadzących do błędnego wyniku liczbowego
– podanie wyniku z niewłaściwą dokładnością
– podanie wyniku w nieprawidłowych jednostkach
– błąd w zaokrągleniu wyniku
0 p. – zastosowanie błędnej metody obliczenia całkowitej objętości gazowych produktów reakcji lub brak rozwiązania

Drukuj zadanie:

2685

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 7. (1 pkt)

Przeprowadzono doświadczenie zilustrowane poniższym rysunkiem.

Zaobserwowano, że metal stapia się, tworząc kulkę, i pływa po powierzchni wody. Wskutek reakcji objętość kulki zmniejszała się.

Zapisz w formie jonowej równanie reakcji przebiegającej podczas tego doświadczenia.

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Wiadomości i rozumienie

Zapisanie równania reakcji chemicznej na podstawie graficznego opisu przemiany (I.3.a.4)

Poprawna odpowiedź

2Na + 2H₂O → 2Na⁺ + 2OH⁻ + H₂(↑)

1 p. – poprawny zapis w formie jonowej równania reakcji
0 p. – błędny zapis równania reakcji (błędne wzory reagentów, błędne współczynniki stechiometryczne, zapis w formie cząsteczkowej równania reakcji) lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2686

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 8. (2 pkt)

Przeprowadzono doświadczenie zilustrowane poniższym rysunkiem.

Zaobserwowano, że metal stapia się, tworząc kulkę, i pływa po powierzchni wody. Wskutek reakcji objętość kulki zmniejszała się.

a) Napisz, co zaobserwowano podczas doświadczenia. Wpisz do tabeli barwę roztworu przed reakcją i po reakcji.

Barwa roztworu przed reakcją	Barwa roztworu po reakcji

b) Określ odczyn powstałego roztworu.

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

a) (0–1)

Korzystanie z informacji

Zapisanie obserwacji wynikających z prezentowanych doświadczeń (II.4.b.2)

Poprawna odpowiedź

Barwa roztworu przed reakcją	Barwa roztworu po reakcji
brak barwy lub bezbarwna	malinowa lub różowa lub różowofioletowa

1 p. – poprawny opis obserwacji
0 p. – podanie co najmniej jednej błędnej obserwacji lub brak odpowiedzi

b) (0–1)

Wiadomości i rozumienie

Znajomość i rozumienie pojęcia odczyn roztworu (I.1.g.2)

Poprawna odpowiedź

zasadowy

1 p. – poprawne określenie odczynu roztworu
0 p. – inna odpowiedź lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2687

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 9. (1 pkt)

Przeprowadzono doświadczenie zilustrowane poniższym rysunkiem.

Zaobserwowano, że metal stapia się, tworząc kulkę, i pływa po powierzchni wody. Wskutek reakcji objętość kulki zmniejszała się.

Korzystając z informacji wprowadzającej, określ, czy reakcja jest egzoenergetyczna, czy endoenergetyczna.

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Wiadomości i rozumienie

Zakwalifikowanie przemiany chemicznej ze względu na efekt energetyczny (I.1.e.1)

Poprawna odpowiedź

egzoenergetyczna lub egzo

1 p. – poprawne zakwalifikowanie reakcji
0 p. – inna odpowiedź lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2688

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 10. (1 pkt)

Przeprowadzono doświadczenie zilustrowane poniższym rysunkiem.

Zaobserwowano, że metal stapia się, tworząc kulkę, i pływa po powierzchni wody. Wskutek reakcji objętość kulki zmniejszała się.

Uzupełnij poniższe zdanie. W każdym nawiasie wybierz i podkreśl właściwe słowo.

Po wrzuceniu do wody małego kawałka sodu przebiega gwałtowna reakcja. Zachowanie sodu, który przybiera kształt kulisty i pływa na powierzchni wody, wskazuje na jego ( niską / wysoką ) temperaturę topnienia oraz gęstość ( mniejszą / większą ) od gęstości wody.

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Wiadomości i rozumienie

Podanie typowych właściwości fizycznych metali (I.2.a.1)

Poprawna odpowiedź

Po wrzuceniu do wody małego kawałka sodu przebiega gwałtowna reakcja. Zachowanie sodu, który przybiera kształt kulisty i pływa na powierzchni wody, wskazuje na jego ( niską / wysoką ) temperaturę topnienia oraz gęstość ( mniejszą / większą ) od gęstości wody.

1 p. – podkreślenie w zdaniu właściwych słów
0 p. – inna odpowiedź lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2689

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 11. (3 pkt)

Siarkowodór (H₂S) można otrzymać w laboratorium w wyniku działania kwasu solnego na siarczek żelaza(II). Oprócz siarkowodoru produktem tej reakcji jest chlorek żelaza(II). Siarkowodór spala się w powietrzu słabym płomieniem, dając w przypadku dostatecznego dopływu tlenu tlenek siarki(IV) i parę wodną. Przy ograniczonym dopływie tlenu wydziela się siarka i para wodna.

Korzystając z powyższej informacji, napisz w formie cząsteczkowej
a) równanie reakcji otrzymywania siarkowodoru w laboratorium.

b) równanie reakcji spalania siarkowodoru przy ograniczonym dostępie tlenu i podaj stopień utlenienia siarki przed reakcją oraz stopień utlenienia siarki po zakończeniu przemiany.

Równanie reakcji:

Stopień utlenienia siarki przed reakcją: ……………………………………………………………………………
Stopień utlenienia siarki po reakcji: …………………………………………………………………………………

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

a) (0–1)

Wiadomości i rozumienie

Zapisanie równania reakcji chemicznej na podstawie słownego opisu przemiany (I.3.a.4)

Poprawna odpowiedź

FeS + 2HCl → H₂S + FeCl₂

1 p. – poprawny zapis w formie cząsteczkowej równania reakcji
0 p. – błędny zapis równania reakcji (błędne wzory reagentów, błędne współczynniki stechiometryczne, niewłaściwa forma zapisu równania) lub brak odpowiedzi

b) (0–2)

Wiadomości i rozumienie

Zapisanie równania reakcji chemicznej na podstawie słownego opisu przemiany (I.3.a.4)
Określanie stopnia utlenienia pierwiastka w cząsteczce nieorganicznego związku chemicznego (I.1.h.2)

Poprawna odpowiedź

Równanie reakcji: 2H₂S + O₂ → 2S + 2H₂O

Stopień utlenienia siarki przed reakcją: –II
Stopień utlenienia siarki po reakcji: 0

2 p. – poprawny zapis w formie cząsteczkowej równania reakcji i podanie poprawnych
stopni utlenienia siarki
1 p. – poprawny zapis w formie cząsteczkowej równania reakcji i nieokreślenie lub błędne określenie stopni utlenienia siarki
– poprawnie podane stopnie utlenienia siarki przy błędnie dobranych współczynnikach stechiometrycznych lub przy braku zapisu równania reakcji
0 p. – inna odpowiedź lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2690

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 12. (1 pkt)

Spośród soli o wzorach: K₂CO₃, MgSO₃, Na₂SO₄, Ca(NO₂)₂, AlCl₃ wybierz tę, której aniony mają właściwości redukujące, a kationy mają konfigurację elektronową argonu.

Napisz jej wzór.

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Korzystanie z informacji

Dokonanie selekcji i analizy informacji podanych w formie tekstu o tematyce chemicznej (II.3)

Poprawna odpowiedź

Ca(NO₂)₂

1 p. – poprawne napisanie wzoru soli
0 p. – inna odpowiedź lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2691

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 13. (2 pkt)

W wodnym roztworze fruktozy (C₆H₁₂O₆) na jeden mol cząsteczek tego cukru przypada 9,03 · 10²⁴ cząsteczek wody.

Oblicz stężenie procentowe tego roztworu w procentach masowych. Wynik podaj z dokładnością do liczby całkowitej. W obliczeniach przyjmij przybliżone wartości mas molowych: M_C6H12O6 = 180 g · mol⁻¹ , M_H2O = 18 g · mol⁻¹ .

Obliczenia:

Odpowiedź:

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Korzystanie z informacji

Obliczenie stężenia procentowego roztworu (II.5.c.4)

Przykład poprawnego rozwiązania

Woda: 9,03 · 10²⁴ ⇒ 15 moli ⇒ 270 g
Fruktoza: 1 mol ⇒ 180 g

c_{%} = \frac{180 g}{450 g} \cdot 100 % = 40 %

2 p. – zastosowanie poprawnej metody obliczenia, poprawne wykonanie obliczeń oraz podanie wyniku z właściwą dokładnością i w procentach
Uwaga: Należy zwrócić uwagę na zależność wartości wyniku końcowego od ewentualnych wcześniejszych zaokrągleń. Należy uznać za poprawne wszystkie wyniki, które są konsekwencją przyjętych przez zdającego poprawnych zaokrągleń.
1 p. – zastosowanie poprawnej metody i:
– popełnienie błędów rachunkowych prowadzących do błędnego wyniku liczbowego
– podanie wyniku z niewłaściwą dokładnością
– błąd w zaokrągleniu wyniku
– niepodanie wyniku w procentach
0 p. – zastosowanie błędnej metody obliczenia stężenia procentowego roztworu lub brak
rozwiązania

Drukuj zadanie:

2692

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 14. (2 pkt)

Poniższy wykres przedstawia temperaturową zależność rozpuszczalności azotanu(V) potasu w wodzie.

Do 50 g wody dodano 85 g azotanu(V) potasu i otrzymaną mieszaninę ogrzano do 60 ºC.

Korzystając z wykresu, określ:
a) ile gramów azotanu(V) potasu nie rozpuściło się.

b) do jakiej najniższej temperatury należy ogrzać mieszaninę, aby pozostała sól uległa rozpuszczeniu.

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Korzystanie z informacji

Odczytanie i interpretacja informacji przedstawionej w formie wykresu (II.1.b.1)

a) (0-1)

Poprawna odpowiedź

30 g

1 p. – poprawne określenie liczby gramów soli
0 p. – inna odpowiedź lub brak odpowiedzi

b) (0–1)

Poprawna odpowiedź

80 °C

1 p. – poprawne określenie temperatury
0 p. – inna odpowiedź lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2693

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 15. (1 pkt)

Przeprowadzono doświadczenia, których przebieg zilustrowano na poniższym rysunku.

• W probówce I wyczuwało się charakterystyczny zapach octu.
• W probówce II i III reakcje przebiegły gwałtownie i wydzielił się bezbarwny gaz.

Na podstawie informacji wprowadzającej uzupełnij poniższe zdanie. W każdym nawiasie wybierz i podkreśl nazwę właściwego kwasu.

Najmocniejszym kwasem jest kwas ( etanowy / siarkowy(VI) / węglowy ), a najsłabszym kwasem jest kwas ( etanowy / siarkowy(VI) / węglowy ).

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Tworzenie informacji

Zaklasyfikowanie substancji na podstawie opisu reakcji chemicznych (III.3.1)

Poprawna odpowiedź

Najmocniejszym kwasem jest kwas ( etanowy / siarkowy(VI) / węglowy ), a najsłabszym kwasem jest kwas ( etanowy / siarkowy(VI) / węglowy ).

1 p. – podkreślenie właściwych nazw kwasów
0 p. – inna odpowiedź lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2694

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 16. (2 pkt)

Przeprowadzono doświadczenia, których przebieg zilustrowano na poniższym rysunku.

• W probówce I wyczuwało się charakterystyczny zapach octu.
• W probówce II i III reakcje przebiegły gwałtownie i wydzielił się bezbarwny gaz.

Napisz w formie cząsteczkowej równania reakcji zachodzących w probówkach I i II.

Probówka I: ………………………………………………………………………………………………………………….
Probówka II: …………………………………………………………………………………………………………………

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Wiadomości i rozumienie

Zapisanie równań reakcji chemicznych na podstawie graficznego opisu przemiany (I.3.a.4)

Poprawna odpowiedź

Probówka I: 2CH₃COONa + H₂SO₄ → 2CH₃COOH + Na₂SO₄ lub CH₃COONa + H₂SO₄ → CH₃COOH + NaHSO₄
Probówka II: Na₂CO₃ + H₂SO₄ → Na₂SO₄ + CO₂ (↑) + H₂O lub Na₂CO₃ + 2H₂SO₄ → 2NaHSO₄ + CO₂ (↑) + H₂O

2 p. – poprawne napisanie w formie cząsteczkowej równań reakcji zachodzących w probówkach I i II
1 p. – poprawne napisanie w formie cząsteczkowej tylko jednego równania reakcji
0 p. – błędny zapis dwóch równań reakcji (błędne wzory reagentów, błędne współczynniki stechiometryczne, niewłaściwa forma zapisu równania) lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2695

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 17. (2 pkt)

Przeprowadzono doświadczenia, których przebieg zilustrowano na poniższym rysunku.

• W probówce I wyczuwało się charakterystyczny zapach octu.
• W probówce II i III reakcje przebiegły gwałtownie i wydzielił się bezbarwny gaz.

Powstający w probówce III bezbarwny gaz wprowadzono do zlewki, w której znajdował się wodny roztwór wodorotlenku wapnia.

a) Napisz, co zaobserwowano podczas tego doświadczenia.

b) Przedstaw w formie cząsteczkowej równanie reakcji zachodzącej w zlewce.

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

a) (0–1)

Korzystanie z informacji

Zapisanie obserwacji wynikających z prezentowanych doświadczeń (II.4.b.2)

Przykłady poprawnej odpowiedzi

• W zlewce pojawiło się zmętnienie.
• Wytrącił się biały osad.

1 p. – poprawny opis obserwacji
Uwaga: Podanie barwy osadu nie jest wymagane, ale jeśli zdający określi tę barwę błędnie, to nie otrzymuje punktu.
0 p. – inna odpowiedź lub brak odpowiedzi

b) (0–1)

Wiadomości i rozumienie

Zapisanie równania reakcji chemicznej na podstawie słownego i graficznego opisu przemiany (I.3.a.4)

Poprawna odpowiedź

Ca(OH)₂ + CO₂ → CaCO₃ (↓) + H₂O

1 p. – poprawny zapis w formie cząsteczkowej równania reakcji
0 p. – błędny zapis równania reakcji (błędne wzory reagentów, błędne współczynniki stechiometryczne, niewłaściwa forma zapisu równania) lub brak odpowiedzi

W przypadku gdy zdający zapisze równanie reakcji Ca(OH)₂ + 2CO₂ → Ca(HCO₃)₂, to należy je uznać za poprawne, jeżeli opis obserwacji będzie uzupełniony o stwierdzenie, że pojawiające się zmętnienie (lub osad) po pewnym czasie zanika.

Drukuj zadanie:

2696

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 18. (3 pkt)

W trzech probówkach oznaczonych numerami I, II i III znajdują się oddzielnie wodne roztwory następujących substancji: NaCl, MgCl₂, CuCl₂. Przeprowadzono doświadczenie, podczas którego do każdej probówki dodano wodny roztwór NaOH, i w tabeli zanotowano obserwacje.

Numer probówki	Opis obserwacji
I	Wytrącił się biały osad.
II	Wytrącił się niebieski osad.
III	Brak objawów reakcji.

a) Napisz wzór chemiczny substancji, której roztwór znajdował się w probówce III przed dodaniem wodnego roztworu NaOH.

b) Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji zachodzącej w probówce I.

c) Wyjaśnij, dlaczego odparowanie nie jest odpowiednią metodą, którą można zastosować do oddzielenia powstałego w probówce II osadu od pozostałych składników mieszaniny poreakcyjnej.

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

a) (0–1)

Tworzenie informacji

Sformułowanie wniosku na podstawie opisu wyników reakcji identyfikacyjnej (III.3.2)

Poprawna odpowiedź

NaCl

1 p. – poprawne napisanie wzoru substancji
0 p. – inna odpowiedź lub brak odpowiedzi

b) (0–1)

Wiadomości i rozumienie

Zapisanie równania reakcji chemicznej na podstawie słownego opisu przemiany (I.3.a.4)

Poprawna odpowiedź

Mg²⁺ + 2OH⁻ → Mg(OH)₂ (↓)

1 p. – poprawne napisanie w formie jonowej skróconej równania reakcji
0 p. – błędny zapis równania reakcji (błędne wzory reagentów, błędne współczynniki stechiometryczne, niewłaściwa forma zapisu równania) lub brak odpowiedzi

c) (0–1)

Tworzenie informacji

Zaprojektowanie metody rozdzielenia składników mieszaniny (III.2.1)

Przykłady poprawnej odpowiedzi

• Po odparowaniu pozostałaby mieszanina substancji.
• Odparowanie nie jest odpowiednią metodą, którą można zastosować do rozdzielenia powstałego w probówce II osadu od roztworu, gdyż wodorotlenek miedzi(II) rozkłada się pod wpływem wysokiej temperatury i powstaje czarny tlenek miedzi(II).

1 p. – poprawne wyjaśnienie
0 p. – błędne wyjaśnienie lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2697

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 19. (1 pkt)

Poniżej przedstawiono ogólne schematy ilustrujące reakcje całkowitego spalania węglowodorów należących do różnych szeregów homologicznych.

C_{n} H_{2 n + 2} + \frac{3 n + 1}{2} O_{2} \to {nCO}_{2} + (n + 1) H_{2} O oraz C_{n} H_{2 n} + \frac{3 n}{2} O_{2} \to {nCO}_{2} + {nH}_{2} O

Określ, o ile mniej moli tlenu cząsteczkowego zużywa się do całkowitego spalenia 1 mola alkenu niż do całkowitego spalenia 1 mola alkanu o tej samej liczbie atomów węgla w cząsteczce.

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Wiadomości i rozumienie

Interpretacja równania reakcji w ujęciu molowym (I.1.c.2)

Poprawna odpowiedź

0,5 mola O₂

1 p. – poprawne określenie liczby moli tlenu cząsteczkowego
0 p. – inna odpowiedź lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2698

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 20. (2 pkt)

Alkany pod wpływem promieniowania ultrafioletowego reagują z bromem. Z każdego alkanu zawierającego więcej niż 2 atomy węgla może powstać różna liczba izomerycznych monobromopochodnych, zależnie od tego, który atom wodoru zostaje zastąpiony przez atom bromu. W temperaturze około 100 ºC głównym produktem jest ten, w którym atom bromu został podstawiony do atomu węgla połączonego z mniejszą liczbą atomów wodoru.

W reakcji 2-metylopropanu z bromem przebiegającej pod wpływem promieniowania ultrafioletowego powstała mieszanina izomerycznych monobromopochodnych.

Ustal, ile izomerów powstanie w wyniku opisanej przemiany. Napisz wzór półstrukturalny (grupowy) jednego izomeru oraz podaj jego nazwę systematyczną.

Liczba powstałych izomerów: …………………..

Wzór półstrukturalny:

Nazwa systematyczna:

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Wiadomości i rozumienie

Znajomość i rozumienie pojęć związanych z izomerią (I.1.i.2)
Zastosowanie poprawnej nomenklatury halogenopochodnych; narysowanie wzoru izomeru (I.1.i.1,6)

Poprawna odpowiedź

Liczba powstałych izomerów: 2

2 p. – poprawne ustalenie liczby izomerów, poprawne napisanie wzoru i poprawne podanie nazwy systematycznej jednego izomeru
1 p. – poprawne ustalenie liczby izomerów i niepoprawne napisanie wzoru lub podanie błędnej nazwy systematycznej jednego izomeru
– niepoprawne ustalenie liczby izomerów i poprawne podanie wzoru i nazwy jednego izomeru
0 p. – inna odpowiedź lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2699

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 21. (2 pkt)

Alkany pod wpływem promieniowania ultrafioletowego reagują z bromem. Z każdego alkanu zawierającego więcej niż 2 atomy węgla może powstać różna liczba izomerycznych monobromopochodnych, zależnie od tego, który atom wodoru zostaje zastąpiony przez atom bromu. W temperaturze około 100 ºC głównym produktem jest ten, w którym atom bromu został podstawiony do atomu węgla połączonego z mniejszą liczbą atomów wodoru.

a) Stosując wzory sumaryczne związków organicznych, napisz równanie reakcji bromu z n-butanem (zmieszanych w stosunku objętościowym 1 : 1) przebiegającej pod wpływem promieniowania ultrafioletowego w temperaturze około 100 ºC.

b) Podaj wzór półstrukturalny (grupowy) głównego produktu tej przemiany.

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

a) (0–1)

Wiadomości i rozumienie

Zapisanie równania reakcji ilustrującego typowe właściwości związków organicznych (I.3.a.18)

Poprawna odpowiedź

C₄H₁₀ + Br₂ ⎯^(⎯hν)→ C₄H₉Br + HBr

1 p. – poprawne napisanie równania reakcji z zastosowaniem wzorów sumarycznych związków organicznych
0 p. – błędny zapis równania reakcji (błędne wzory reagentów, błędne współczynniki stechiometryczne, zastosowanie innych niż sumaryczne wzorów związków organicznych) lub brak odpowiedzi

b) (0–1)

Korzystanie z informacji

Wyszukanie w podanym tekście informacji potrzebnych do rozwiązania problemu (II.1.a)

Poprawna odpowiedź

CH₃‒CH₂‒CHBr‒CH₃ lub C₂H₅‒CHBr‒CH₃

1 p. – poprawne podanie wzoru półstrukturalnego (grupowego) głównego produktu
0 p. – inna odpowiedź lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2700

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 22. (1 pkt)

Do całkowitego uwodornienia 1 mola cząsteczek węglowodoru X zużyto 2 mole cząsteczek wodoru. Produktem tej reakcji jest 2,2-dimetylobutan.

Spośród przedstawionych poniżej wzorów wybierz i podkreśl ten, który przestawia węglowodór X.

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Wiadomości i rozumienie

Uzupełnienie równania reakcji przez dobranie brakującego substratu (I.3.a.2)

Poprawna odpowiedź

B

1 p. – wybór poprawnego wzoru węglowodoru X
0 p. – inna odpowiedź lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2701

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 23. (1 pkt)

Do całkowitego uwodornienia 1 mola cząsteczek węglowodoru X zużyto 2 mole cząsteczek wodoru. Produktem tej reakcji jest 2,2-dimetylobutan.

Napisz, stosując wzory sumaryczne związków organicznych, równanie reakcji całkowitego uwodornienia węglowodoru X.

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Wiadomości i rozumienie

Zapisanie równań reakcji typowych dla poszczególnych grup węglowodorów (I.3.a.17)

Poprawna odpowiedź

C₆H₁₀ + 2H₂ → C₆H₁₄

1 p. – poprawne napisanie równania reakcji z zastosowaniem wzorów sumarycznych związków organicznych
0 p. – błędny zapis równania reakcji (błędne wzory reagentów, błędne współczynniki stechiometryczne, zastosowanie innych niż sumaryczne wzorów związków organicznych) lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2702

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 24. (1 pkt)

Do całkowitego uwodornienia 1 mola cząsteczek węglowodoru X zużyto 2 mole cząsteczek wodoru. Produktem tej reakcji jest 2,2-dimetylobutan.

Oblicz w procentach masowych zawartość węgla w produkcie reakcji całkowitego uwodornienia węglowodoru X. Wynik podaj z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku. W obliczeniach przyjmij wartości mas molowych: M_C = 12,00 g · mol⁻¹ , MH = 1,00 g · mol⁻¹ .

Obliczenia:

Odpowiedź:

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Korzystanie z informacji

Obliczenie składu związku chemicznego w procentach masowych (II.5.b.1)

Przykład poprawnego rozwiązania

M_C6H 14 = 86g ⋅ mol⁻¹
86 g ~~––––~~ 100%
72 g ~~––––~~ x x = 83,72% C

1 p. – zastosowanie poprawnej metody, poprawne wykonanie obliczeń oraz podanie wyniku z właściwą dokładnością i w procentach
Uwaga: Należy zwrócić uwagę na zależność wartości wyniku końcowego od ewentualnych wcześniejszych zaokrągleń. Należy uznać za poprawne wszystkie wyniki, które są konsekwencją przyjętych przez zdającego poprawnych zaokrągleń.

0 p. – zastosowanie poprawnej metody i:
– popełnienie błędów rachunkowych prowadzących do błędnego wyniku liczbowego
– podanie wyniku z niewłaściwą dokładnością
– niepodanie wyniku w procentach
– błąd w zaokrągleniu wyniku
– zastosowanie błędnej metody obliczenia w procentach masowych zawartości węgla w produkcie reakcji całkowitego uwodornienia węglowodoru X
– brak rozwiązania

Drukuj zadanie:

2703

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 25. (1 pkt)

Pewna substancja organiczna składająca się z węgla, wodoru i tlenu jest bezbarwną cieczą o dużej lepkości, mieszającą się z wodą w każdym stosunku i nieulegającą dysocjacji. Jest silną trucizną. Reaguje z zawiesiną wodorotlenku miedzi(II), powodując rozpuszczanie się osadu i powstanie roztworu o barwie szafirowej. W cząsteczce tego związku organicznego stosunek liczby atomów węgla, wodoru i tlenu wynosi 1 : 3 : 1.

Napisz wzór półstrukturalny (grupowy) opisanego związku.

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Tworzenie informacji

Zaklasyfikowanie substancji chemicznej na podstawie właściwości fizykochemicznych (III.3.1)
Wnioskowanie o typie pochodnej na podstawie opisu wyników reakcji identyfikacyjnych (III.3.2)

Poprawna odpowiedź

HO‒CH₂‒CH₂‒OH lub CH₂(OH)‒CH₂(OH)

1 p. – poprawne napisanie wzoru półstrukturalnego (grupowego) opisanego związku
0 p. – inna odpowiedź lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2704

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 26. (2 pkt)

W tabeli przedstawiono wybrane właściwości alkanali (pod ciśnieniem 1013 hPa).

Nazwa alkanalu	Temperatura topnienia, ºC	Temperatura wrzenia, ºC
Metanal	– 92	– 19
Etanal	– 123	21
Propanal	– 80	48
Butanal	– 96	75

Na podstawie: W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 2003

Korzystając z powyższej tabeli, określ stan skupienia

a) metanalu oraz etanalu w warunkach normalnych.

Metanal: …………………………..
Etanal: …………………………..

b) propanalu oraz butanalu w temperaturze – 90 ºC i pod ciśnieniem 1013 hPa.

Propanal: …………………………..
Butanal: …………………………..

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Tworzenie informacji

Analiza, interpretacja i porównanie danych zawartych w tablicach chemicznych (III.1.3)

a) (0–1)

Poprawna odpowiedź

Metanal: gaz Etanal: ciecz

1 p. – poprawne określenie stanu skupienia metanalu i etanalu
0 p. – inna odpowiedź lub brak odpowiedzi

b) (0–1)

Poprawna odpowiedź

Propanal: ciało stałe Butanal: ciecz

1 p. – poprawne określenie stanu skupienia propanalu i butanalu
0 p. – inna odpowiedź lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2705

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 27. (1 pkt)

Pewien związek organiczny w obecności kwasu siarkowego(VI) reaguje z etanolem, dając substancję chemiczną o wzorze sumarycznym C₃H₆O₂. Substancja ta ma charakterystyczny zapach. Drugim produktem reakcji jest woda.

Napisz, stosując wzory półstrukturalne (grupowe) związków organicznych, równanie opisanej przemiany. W równaniu nad strzałką napisz warunki, w jakich zachodzi ta reakcja.

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Wiadomości i rozumienie

Zapisanie równania reakcji ilustrującego typowe właściwości związków organicznych w zależności od grupy funkcyjnej występującej w cząsteczce (I.3.a.18)

Poprawna odpowiedź

HCOOH + {CH}_{3} {CH}_{2} OH \overset{H_{2} {SO}_{4} lub H^{+}}{⇄} {HCOOCH}_{2} {CH}_{3} + H_{2} O

lub

HCOOH + C_{2} H_{5} OH \overset{H_{2} {SO}_{4} lub H^{+}}{⇄} {HCOOC}_{2} H_{5} + H_{2} O

1 p. – poprawne napisanie równania przemiany (z zaznaczeniem wymaganych warunków reakcji i z zastosowaniem wzorów półstrukturalnych (grupowych) związków organicznych)
0 p. – błędny zapis równania reakcji (błędne wzory reagentów, błędne współczynniki stechiometryczne, zastosowanie innych niż półstrukturalne (grupowe) wzorów związków organicznych, niezaznaczenie wymaganych warunków przebiegu reakcji) lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2706

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 28. (1 pkt)

Oceń prawdziwość poniższych zdań i uzupełnij tabelę. Wpisz literę P, jeżeli uznasz zdanie za prawdziwe, lub literę F, jeżeli uznasz je za fałszywe.

Zdanie		P/F
1.	W tłuszczach ciekłych łańcuchy reszt kwasowych są w większości nasycone, natomiast w tłuszczach stałych przeważają łańcuchy z jednym lub większą liczbą wiązań podwójnych.
2.	Tłuszcze ciekłe można przekształcić w tłuszcze stałe w reakcji katalitycznego uwodornienia wiązań podwójnych w tzw. procesie utwardzania tłuszczów.
3.	W reakcji kwasu oleinowego z glicerolem powstaje tłuszcz nienasycony, który powoduje odbarwienie wody bromowej.

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Korzystanie z informacji

Selekcja i analiza informacji podanych w formie tekstu o tematyce chemicznej (II.3)

Poprawna odpowiedź

Zdanie		P/F
1.	W tłuszczach ciekłych łańcuchy reszt kwasowych są w większości nasycone, natomiast w tłuszczach stałych przeważają łańcuchy z jednym lub większą liczbą wiązań podwójnych.	F
2.	Tłuszcze ciekłe można przekształcić w tłuszcze stałe w reakcji katalitycznego uwodornienia wiązań podwójnych w tzw. procesie utwardzania tłuszczów.	P
3.	W reakcji kwasu oleinowego z glicerolem powstaje tłuszcz nienasycony, który powoduje odbarwienie wody bromowej.	P

1 p. – poprawna ocena prawdziwości trzech zdań
0 p. – podanie co najmniej jednej błędnej odpowiedzi lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2707

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 29. (2 pkt)

Poniższy schemat ilustruje ciąg przemian chemicznych.

Napisz, stosując wzory półstrukturalne (grupowe) związków organicznych, równanie reakcji otrzymywania związku A z etynu oraz równanie reakcji otrzymywania związku B ze związku A.

Równanie reakcji otrzymywania związku A:

Równanie reakcji otrzymywania związku B:

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Wiadomości i rozumienie

Zapisanie równań reakcji na podstawie podanego ciągu przemian (I.3.a.5)

Poprawna odpowiedź

Równanie reakcji otrzymywania związku A:

Równanie reakcji otrzymywania związku B:

2 p. – poprawne napisanie równań obu przemian z zastosowaniem wzorów półstrukturalnych (grupowych) związków organicznych
1 p. – poprawne napisanie równania tylko jednej przemiany
0 p. – błędny zapis równań obu przemian (błędne wzory reagentów, błędne współczynniki stechiometryczne, zastosowanie innych niż półstrukturalne (grupowe) wzorów związków organicznych) lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2708

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 30. (1 pkt)

Poniższy schemat ilustruje ciąg przemian chemicznych.

Jeden mol etynu poddano przemianom prowadzącym do powstania chloroetanu.

Korzystając z informacji, wybierz i podkreśl wiersz A–D, w którym poprawnie zapisano wzory i liczby moli nieorganicznych substratów przemian oznaczonych na schemacie numerami 1 i 2.

	Przemiana 1	Przemiana 1
A.	H₂	HCl
B.	H₂	Cl₂
C.	2H₂	HCl
D.	2H₂	Cl₂

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Wiadomości i rozumienie

Uzupełnienie równań reakcji przez dobranie brakujących substratów (I.3.a.2)

Poprawna odpowiedź

A

1 p. – wybór poprawnej odpowiedzi
0 p. – inna odpowiedź lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2709

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 31. (1 pkt)

Poniższy schemat ilustruje ciąg przemian chemicznych.

Posługując się podziałem charakterystycznym dla chemii organicznej, określ typ reakcji, w wyniku której powstaje związek B, oraz typ reakcji oznaczonej na schemacie numerem 2.

Typ reakcji, w wyniku której powstaje związek B:

Typ reakcji oznaczonej na schemacie numerem 2:

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Wiadomości i rozumienie

Zaklasyfikowanie przemian chemicznych ze względu na typ procesu (I.1.e.1)

Poprawna odpowiedź

Typ reakcji, w wyniku której powstaje związek B: substytucja lub podstawienie
Typ reakcji oznaczonej na schemacie numerem 2: addycja lub przyłączenie

1 p. – poprawne określenie typów reakcji
0 p. – inna odpowiedź lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2710

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 32. (1 pkt)

Aminokwasy wchodzące w skład białek noszą nazwy zwyczajowe i często oznaczane są trzyliterowymi symbolami stosowanymi do zwięzłego zapisywania struktury białek, np. glicyna (Gly), alanina (Ala). Jeżeli w reakcji kondensacji uczestniczą te dwa aminokwasy, to w produktach reakcji można wykryć cztery rodzaje dipeptydów zapisanych umownie: Gly-Ala, Ala-Gly, Gly-Gly i Ala-Ala.

Podaj liczbę łańcuchowych tripeptydów, które mogą powstać w wyniku kondensacji zachodzącej w mieszaninie glicyny (Gly) i seryny (Ser).

Liczba możliwych tripeptydów: ……………………….

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 2

Wiadomości i rozumienie

Utworzenie wzorów tripeptydów powstających z wymienionych aminokwasów (I.1.i.8)

Poprawna odpowiedź

Liczba możliwych tripeptydów: 8

1 p. – poprawne podanie liczby możliwych łańcuchowych tripeptydów
0 p. – inna odpowiedź lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2711

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 33. (2 pkt)

Białka stanowią podstawowy budulec wszystkich organizmów, są składnikiem włókien naturalnych pochodzenia zwierzęcego, np. wełny i jedwabiu naturalnego. W probówce znajduje się biała próbka jedwabiu naturalnego.

Zaprojektuj doświadczenie, które potwierdzi obecność białka w badanej próbce.

a) Uzupełnij schemat doświadczenia, wpisując nazwę odczynnika wybranego z listy:

• wodny roztwór manganianu(VII) potasu
• stężony kwas azotowy(V)
• woda bromowa.

b) Napisz, co zaobserwowano podczas tego doświadczenia.

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Tworzenie informacji

Zaprojektowanie doświadczenia pozwalającego na wykrywanie białek (III.2.9)

a) (0–1)

Poprawna odpowiedź

1 p. – poprawny wybór odczynnika i uzupełnienie schematu (zamiast nazwy zdający może podać wzór odczynnika)
0 p. – błędny wybór odczynnika lub brak odpowiedzi

b) (0–1)

Poprawna odpowiedź

W probówce pojawia się żółte zabarwienie.

1 p. – poprawne opisanie zmian, które zaobserwowano w probówce, przy poprawnym wyborze odczynnika w części a) zadania
0 p. – błędny wybór odczynnika lub brak odpowiedzi w części a) zadania
– błędny opis zmian, które zaobserwowano w probówce
– brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2712

Matura Maj 2011, Poziom Podstawowy (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 34. (2 pkt)

Pomysł otrzymania tworzyw o strukturze polimerowej zawdzięczamy analizie budowy naturalnych polimerów, takich jak kauczuk czy wełna. Wyróżnia się polimery addycyjne oraz polimery kondensacyjne. Polimery addycyjne powstają wtedy, gdy w reakcji następuje łączenie się monomerów bez równoczesnego wydzielania się cząsteczek produktu ubocznego. Polimery kondensacyjne powstają w reakcjach, w których oprócz polimeru wydzielają się niewielkie cząsteczki produktu ubocznego, którym najczęściej jest woda.
Poniżej przedstawione są dwie przemiany chemiczne:

• powstawania polichlorku winylu (popularnego PCW):

oraz
• powstawania poliamidu o nazwie nylon:

a) Określ, jakim polimerem (addycyjnym czy kondensacyjnym) jest:
• polichlorek winylu
• nylon.

Polichlorek winylu: ………………………………………………………………
Nylon: ………………………………………………………………

b) Podaj nazwę zaznaczonego wiązania, które występuje w polimerze o nazwie nylon.

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

a) (0–1)

Korzystanie z informacji

Wyszukanie w podanym tekście informacji potrzebnych do rozwiązania określonego problemu (II.1.a)

Poprawna odpowiedź

Polichlorek winylu: (polimer) addycyjny
Nylon: (polimer) kondensacyjny

1 p. – poprawne zaklasyfikowanie polimerów do określonej grupy
0 p. – inna odpowiedź lub brak odpowiedzi

b) (0–1)

Wiadomości i rozumienie

Znajomość i rozumienie pojęć związanych z węglowodorami i ich pochodnymi (I.1.i)

Poprawna odpowiedź

peptydowe lub amidowe

1 p. – poprawne podanie nazwy zaznaczonego wiązania
0 p. – inna odpowiedź lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2713

Matura Maj 2010, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 1. (1 pkt)

Atomy pierwiastka X tworzą jony X³⁺, których konfigurację elektronową można zapisać:

1s²2s²2p⁶3s²3p⁶3d¹⁰

Uzupełnij poniższą tabelę, wpisując symbol pierwiastka X, dane dotyczące jego położenia w układzie okresowym oraz symbol bloku konfiguracyjnego (energetycznego) s, p lub d, do którego należy pierwiastek X.

Symbol pierwiastka	Numer okresu	Numer grupy	Symbol bloku

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Obszar standardów	Standard
Wiadomości i rozumienie	Wykazanie się znajomością i rozumieniem pojęć związanych z budową atomu w jakościowym ujęciu mechaniki kwantowej (I.1.a)

Poprawna odpowiedź

Symbol pierwiastka	Numer okresu	Numer grupy	Symbol bloku
Ga	4 lub IV lub czwarty	13 lub IIIA lub III główna	p

1 p. – poprawne podanie symbolu pierwiastka, numeru okresu i grupy oraz symbolu bloku układu okresowego
0 p. – podanie co najmniej jednej błędnej odpowiedzi
– brak co najmniej jednej odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2714

Matura Maj 2010, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 2. (2 pkt)

Jednym z pierwszych sztucznie otrzymanych radionuklidów był izotop azotu ¹³₇N. Powstał on
w wyniku napromieniowania izotopu boru ¹⁰₅B cząstkami α pochodzącymi z naturalnej przemiany promieniotwórczej, jakiej ulega izotop polonu ²¹⁰₈₄Po.

Napisz równania przemian promieniotwórczych opisanych powyżej.

Równanie przemiany, jakiej ulega izotop polonu ²¹⁰₈₄Po:

Równanie przemiany, w której powstaje izotop azotu ¹³₇N:

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 2

Wiadomości i rozumienie

Zapisanie równań naturalnych przemian promieniotwórczych i sztucznych reakcji jądrowych (I.3.a)

Poprawna odpowiedź

Równanie przemiany, jakiej ulega izotop polonu ²¹⁰₈₄Po:

²¹⁰₈₄Po → ⁴₂He + ²⁰⁶₈₂Pb lub ²¹⁰₈₄Po → (⁴₂)α + ²⁰⁶₈₂Pb

Równanie przemiany, w której powstaje izotop azotu ¹³₇N:

¹⁰₅B + ⁴₂He → ¹³₇N + (⁰₁) n lub ¹⁰₅B + (⁴₂)α → ¹³₇N + (⁰₁) n

2 p. – poprawne napisanie obu równań
1 p. – poprawne napisanie jednego równania
0 p. – błędne napisanie obu równań lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2715

Matura Maj 2010, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 3. (1 pkt)

Poniżej podano wzory pięciu związków chemicznych.

Podkreśl te wzory, które przedstawiają związki chemiczne występujące w postaci kryształów jonowych (tak jak chlorek sodu), a nie zbiorów cząsteczek.

CCl₄ Li₂O SO₂ CS₂ BaBr₂

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Korzystanie z informacji

Dokonanie selekcji i analizy informacji (II.3)

Poprawna odpowiedź

CCl₄ Li₂O SO₂ CS₂ BaBr₂

1 p. – podkreślenie wzorów Li₂O i BaBr₂
0 p. – podkreślenie wzoru tylko jednej substancji
– podkreślenie wzorów Li₂O i BaBr₂ oraz wzoru co najmniej jednej innej substancji
– podkreślenie wzorów innych substancji lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2716

Matura Maj 2010, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 4. (1 pkt)

Chlor tworzy tlenki, w których przyjmuje różne stopnie utlenienia. Tlenek, w którym chlor występuje na najwyższym stopniu utlenienia, otrzymuje się w reakcji odwodnienia (dehydratacji) kwasu chlorowego zawierającego chlor na tym samym stopniu utlenienia.

Napisz równanie reakcji otrzymywania tego tlenku powyższą metodą.

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Wiadomości i rozumienie

Zapisanie równania reakcji na podstawie słownego opisu przemiany (I.3.a)

Poprawna odpowiedź

2HClO₄ → Cl₂O₇ + H₂O

1 p. – poprawne napisanie równania reakcji; adnotacje nad strzałką równania reakcji nie mają wpływu na ocenę
0 p. – błędne napisanie równania reakcji (błędne wzory reagentów lub błędne współczynniki stechiometryczne) lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2717

Matura Maj 2010, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 5. (3 pkt)

W dwóch jednakowych zbiornikach o objętości 2,0 dm³ każdy umieszczono oddzielnie takie same liczby moli substancji gazowych X i Y. Masa molowa substancji X jest dwa razy większa od masy molowej substancji Y. Temperatura w obu zbiornikach jest równa 481,3 K, a ciśnienie w zbiorniku z substancją X jest równe 2000,0 hPa.

a) Podaj wartość ciśnienia panującego w zbiorniku z substancją Y.

b) Oblicz, jaką wartość osiągnie ciśnienie w zbiorniku z substancją X, jeśli temperatura wzrośnie w nim o 100,0 K. Stała gazowa R = 83,1 dm³ ⋅hPa ⋅mol⁻¹ ⋅K⁻¹ . Wynik podaj z dokładnością do jednego miejsca po przecinku.

Obliczenia:

Odpowiedź:

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

a) (0–1)

Tworzenie informacji

Dokonanie uogólnienia (III.3)

Poprawna odpowiedź

• 2000,0 hPa
• 2000 hPa

1 p. – poprawne podanie wartości ciśnienia w prawidłowych jednostkach
0 p. – błędne podanie wartości ciśnienia
– wyrażenie ciśnienia w nieprawidłowych jednostkach
– pominięcie jednostki ciśnienia
– brak odpowiedzi

b) (0–2)

Korzystanie z informacji

Zastosowanie do obliczeń równania Clapeyrona (II.5.b)

Przykładowe poprawne rozwiązania

\cdot V 1 = V 2 \Rightarrow \frac{p_{1}}{p_{2}} = \frac{T_{1}}{T_{2}} p_{2} = \frac{p_{1} \cdot T_{2}}{T_{1}} = \frac{2000 \cdot 581, 3}{481, 3} p_{2} = 2415, 5 hPa

\cdot pV = nRT \Rightarrow n = \frac{pV}{RT} \Rightarrow n = \frac{2000 \cdot 2}{83, 1 \cdot 481, 3} = 0, 1 mola

\Rightarrow p_{2} = \frac{0, 1 \cdot 83, 1 \cdot 581, 3}{2} = 2415, 3 hPa

\cdot p_{2} = \frac{n \cdot R \cdot T_{1}}{V} + \frac{n \cdot R \cdot 100}{V} = p_{1} + \frac{n \cdot R \cdot 100}{V}

p_{2} = 2000 + \frac{0, 1 \cdot 83, 1 \cdot 100}{2} = 2415, 5 hPa

2 p. – zastosowanie poprawnej metody obliczenia wartości ciśnienia (wynikającej z równania Clapeyrona zależności między danymi a szukaną), poprawne wykonanie obliczeń oraz podanie wyniku z właściwą dokładnością, poprawnym zaokrągleniem i w prawidłowych jednostkach
1 p. – zastosowanie poprawnej metody obliczenia wartości ciśnienia i:
– popełnienie błędów rachunkowych prowadzących do błędnego wyniku liczbowego
– podanie wyniku z niewłaściwą dokładnością
– podanie wyniku w nieprawidłowych jednostkach
– błąd w zaokrągleniu wyniku

– pomięcie jednostki

0 p. – zastosowanie błędnej metody obliczenia wartości ciśnienia lub brak odpowiedzi

Należy zwrócić uwagę na zależność wartości wyniku końcowego od ewentualnych wcześniejszych zaokrągleń. Należy uznać za poprawne wszystkie wyniki, które są konsekwencją przyjętych przez zdającego poprawnych zaokrągleń.

Drukuj zadanie:

2718

Matura Maj 2010, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 6. (1 pkt)

W dwóch jednakowych zbiornikach o objętości 2,0 dm³ każdy umieszczono oddzielnie takie same liczby moli substancji gazowych X i Y. Masa molowa substancji X jest dwa razy większa od masy molowej substancji Y. Temperatura w obu zbiornikach jest równa 481,3 K, a ciśnienie w zbiorniku z substancją X jest równe 2000,0 hPa.

Wskaż gaz (X lub Y), który ma większą gęstość w warunkach normalnych.

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Tworzenie informacji

Sformułowanie wniosku (III.3)

Przykłady poprawnej odpowiedzi

• (gaz lub substancja) X
• gęstość X > gęstości Y
• d_X > d_Y lub ρ_X > ρ_Y
• d_X = 2d_Y lub ρ_X = 2ρ₁

1 p. – poprawne wskazanie gazu X

0 p. – błędne wskazanie gazu (Y) lub brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2719

Matura Maj 2010, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 7. (2 pkt)

Stężenie procentowe nasyconego wodnego roztworu chlorku potasu o temperaturze 20 °C wynosi 25,37% masowych. Rozpuszczalność w wodzie tego związku w temperaturze 40 °C jest równa 40 g/100 g wody. W przedziale od 0 °C do 50 °C zależność rozpuszczalności chlorku potasu od temperatury jest liniowa.

Korzystając z powyższych informacji, uzupełnij tabelę, a następnie narysuj wykres zależności rozpuszczalności chlorku potasu w wodzie od temperatury w przedziale od 0 °C do 50 °C.

Obliczenia:

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Korzystanie z informacji

Skonstruowanie tabeli prezentującej określone dane oraz wykonanie wykresu według podanych zależności (II.4.a)

Poprawna odpowiedź

2 p. – poprawne podanie rozpuszczalności chlorku potasu w temperaturze 20 °C oraz poprawne narysowanie wykresu rozpuszczalności tej soli w zakresie temperatur od 0 °C do 50 °C (wykres powinien być linią prostą); zapis obliczeń nie jest wymagany, ale jeżeli obliczenia są zapisane, muszą być poprawne
1 p. – poprawne podanie rozpuszczalności chlorku potasu w temperaturze 20 °C i błędne narysowanie wykresu rozpuszczalności tej soli (inny niż wskazany zakres temperatur lub wykres nie jest linią prostą)
– błędne podanie rozpuszczalności chlorku potasu w temperaturze 20 °C, ale poprawne wykorzystanie tych danych do narysowania wykresu rozpuszczalności soli w zakresie temperatur od 0 °C do 50 °C (wykres powinien być linią prostą); jeżeli zdający otrzymał
błędny wynik niecałkowity, to punkt na wykresie odpowiadający temu wynikowi powinien zawierać się między dwiema odpowiadającymi temu wynikowi liniami siatki na osi rozpuszczalności
0 p. – błędne podanie rozpuszczalności chlorku potasu w temperaturze 20 °C i błędne narysowanie wykresu rozpuszczalności tej soli (inny niż wskazany zakres temperatur lub wykres nie jest linią prostą, lub popełnienie błędu w naniesieniu punktu odpowiadającego rozpuszczalności KCl w temperaturze 20 °C lub 40 °C)
– brak odpowiedzi

Drukuj zadanie:

2720

Matura Maj 2010, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2005,
Zadanie 8. (2 pkt)

W 1,00 dm³ wody rozpuszczono 112,00 dm³ chlorowodoru odmierzonego w warunkach normalnych.

Oblicz stężenie procentowe otrzymanego kwasu solnego w procentach masowych. Załóż, że gęstość wody wynosi 1,00 g·cm^–3. Wynik podaj z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku.

Obliczenia:

Odpowiedź:

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Korzystanie z informacji

Wykonywanie obliczeń chemicznych z zastosowaniem pojęcia mola i objętości molowej gazów; obliczenie stężenia procentowego (II.5.b,d)

Przykładowe poprawne rozwiązania

• z zastosowaniem do obliczeń niezaokrąglonych mas molowych chloru i wodoru:

M_HCl = 35,45 + 1,01 = 36,46 g/mol

36,46 g ~~––––––~~ 22,4 dm³

x ~~–––––~~ 112,0 dm³ x = 182,3 g

C_{p} = \frac{182, 5}{1182, 5} \cdot 100 % = 15, 42 %

• z zastosowaniem do obliczeń zaokrąglonych mas molowych chloru i wodoru:

M_HCl = 35,5 + 1 = 36,5 g/mol

36,5g ~~––––––~~ 22,4 dm

x ~~———-~~ 112,0 dm³ x = 182,5 g

C_{p} = \frac{182, 5}{1182, 5} \cdot 100 % = 15, 43 %

2 p. – zastosowanie poprawnej metody obliczenia stężenia procentowego kwasu solnego (wynikającej z definicji stężenia procentowego i uwzględniającej objętość molową gazów w warunkach normalnych zależności między danymi a szukaną), poprawne wykonanie obliczeń oraz podanie wyniku z właściwą dokładnością, poprawnym zaokrągleniem i w prawidłowych jednostkach

1 p. – zastosowanie poprawnej metody obliczenia stężenia procentowego kwasu solnego i:

– popełnienie błędów rachunkowych prowadzących do błędnego wyniku liczbowego

– podanie wyniku z niewłaściwą dokładnością

– podanie wyniku w nieprawidłowych jednostkach

– błąd w zaokrągleniu wyniku

– pominięcie jednostek

0 p. – zastosowanie błędnej metody obliczenia stężenia procentowego kwasu solnego lub brak odpowiedzi

Należy zwrócić uwagę na zależność wartości wyniku końcowego od ewentualnych wcześniejszych zaokrągleń. Należy uznać za poprawne wszystkie wyniki, które są konsekwencją przyjętych przez zdającego poprawnych zaokrągleń.

Drukuj zadanie:

BIOLOGIA

ZADANIA MATURALNE

CHEMIA

ZADANIA MATURALNE

Kategorie zadań

Typ zadań

Poziom

Typ matury

Formula matury

Rok matury

Miesiąc matury

Zadania maturalne z chemii

PARTNERZY