Witajcie. W tym bardzo obszernym artykule postaram wypunktować wszystkie błędy jakie udało mi się znaleźć w książce wydawnictwa Nowa Era – Biologia na czasie 1,2,3. Będę opierał się na wydaniu drugim z 2016 roku dlatego, że właśnie tych książek jest najwięcej na rynku. Jeżeli uda się wam coś jeszcze zauważyć oczywiście piszcie. Będę to weryfikować i napiszę czy taki błąd to rzeczywiście błąd. Niestety w wielu wykazach pojawiają się pojęcia które rzekomo są błędem a nim nie są lub wymagają doprecyzowania. Publikacja ta ma na celu polepszenie jakości nauczania a nie zaś wytykanie błędów które jak wszyscy wiedzą pojawiają się w każdej książce.
Jeżeli pojawią się jakiekolwiek pytania o treści w książce które mogłyby być błędem lub pytania do tych które wypunktowałem zapraszam do sekcji komentarzy 🙂

Podręcznik 1: Podstawy chemiczne, budowa komórki, prokarionty, eukarionty, rośliny, bezkręgowce, kręgowce

Badania przyrodnicze

Chemiczne podstawy życia

Podrozdział/Akapit: Składniki nieorganiczne organizmów
Strona: 21 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  “Wiązanie wodorowe powstaje między dodatnio naładowanym atomem wodoru jednej cząsteczki a innym atomem naładowanym ujemnie (najczęściej tlenem lub azotem), pochodzącym z innej cząsteczki.”
Błąd: brakuje doprecyzowania, niepełna definicja
Wyjaśnienie:  Aby wiązanie wodorowe występowało muszą spełnione być wszystkie warunki a więc definicja jest niepełna. Wiązanie wodorowe tworzy się między wodorem a innym silnie elektroujemnym atomem, który posiada wolną parę elektronową.

Podrozdział/Akapit: Białka – główny budulec organizmu
Strona: 34 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat: “Oligopeptydami są np. wazopresyna i oksytocyna – hormony wytwarzane w tylnym płacie przysadki mózgowej”
Błąd: zamiast “wytwarzane” powinno być “wydzielane z”
Wyjaśnienie: Wazopresyna i oksytocyna nie są wytwarzane w tylnym płacie przysadki mózgowej tylko w podwzgórzu natomiast następnie uwalniane z tylnego płata przysadki mózgowej.

Podrozdział/Akapit: Białka – główny budulec organizmu
Strona: 35 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  “Do nieodwracalnej zmiany struktury białek, czyli denaturacji, dochodzi pod wpływem czynników fizycznych (np. temperatury powyżej 40°C, promieniowania ultrafioletowego) lub chemicznych (np. stężonych kwasów i zasad, kationów metali ciężkich, fenolu, chloroformu).”
Błąd: zamiast “ ” powinno być “ ”
Wyjaśnienie:  Denaturacja – denaturacja zachodzi najczęściej powyżej temperatury 45 stopni a nawet i trochę wyżej. Poniżej wrzucam schemat ilustrujący wpływ temperatury na aktywność enzymatyczną

źródło: https://en.wikipedia.org/wiki/Enzyme 

Komórka – podstawowa jednostka życia

Podrozdział/Akapit: Komórka – podstawowa jednostka życia
Strona: 49 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  “Jest to nieograniczony błoną obszar cytoplazmy, w którym znajduje się kolista cząsteczka DNA nazywana genoforem (chromosomem bakteryjnym).“
Błąd: brak
Wyjaśnienie:  W wielu miejscach wskazywane jest, że pojęcie “chromosom bakteryjny” jest nieprawidłowym natomiast pomimo że dosyć potoczne jest to pojęcie prawidłowo używane.
Opisują to takie źródła jak “Życie bakterii – Władysław J.H Kunicki-Goldfinger” oraz “Strukturalne podstawy biologii komórki – Wincenty Kilarski”. Pojawiły się również zadania maturalne w których w tekście wstępnym było użyte takie stwierdzenie.
https://maturabiolchem.pl/zadania/zadanie-biologia-981/
Ostatecznie lepiej używać pojęcia “genofor” zamiast “chromosom bakteryjny” ale nie jest to pojęcie błędne.

Podrozdział/Akapit: jądro komórkowe
Strona: 60 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat: (pod rysunkiem) – “Jąderko to miejsce powstawania rybosomów które przedostają się następnie przez pory jądrowe do cytozolu”
Błąd: zamiast “rybosomów” powinno być “podjednostek rybosomów”
Wyjaśnienie: Jąderko to miejsce wytwarzania podjednostek rybosomów a nie całych rybosomów. Te składają się w cytozolu lub na siateczce śródplazmatycznej szorstkiej już podczas procesu translacji. Rybosomy powstają również w matrix mitochondrialnym i stromie chloroplastów – trzeba pamiętać że rybosomy te mają inną stała sedymentacji niż rybosomy znajdujące się w cytozolu komórek eukariotycznych

Podrozdział/Akapit: Podziały komórkowe
Strona: 75 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat: “Faza S – podwojenie ilości DNA (replikacja DNA) i połączenie nowo powstałych cząsteczek DNA z wcześniej wytworzonymi białkami histonowymi. Dzięki tym procesom każda z dwóch komórek potomnych, które powstaną podczas najbliższej mitozy, otrzyma materiał genetyczny identyczny z komórką rodzicielską.”
Błąd: zamiast “wcześniej wytworzonymi białkami histonowymi” powinno być “z wytworzonymi w fazie S histonami”
Wyjaśnienie: W fazie S równolegle z replikacją DNA w cytoplazmie zachodzi intensywna synteza histonów, a pod koniec fazy S – replikacja centriol.

Podrozdział/Akapit: podziały komórkowe
Strona: 62, 76, 80, 81 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  “centromer (przewężenie pierwotne) – to miejsce przyczepu włókien wrzeciona kariokinetycznego, które umożliwiają przemieszczanie się chromosomów w trakcie podziału komórki“
“Chromosomy są przytwierdzone do włókien wrzeciona w miejscach określanych jako centromery lub przewężenia pierwotne.
“Włókna ostatecznie uformowanego wrzeciona podziałowego łączą się z centromerami chromosomów.”
“mikrotubule wrzeciona podziałowego przyczepiają się do centromerów chromosomów.“
Błąd/Wyjaśnienie: Doprecyzowania wymaga fakt że, włókna wrzeciona kariokinetycznego przyłączają się w miejscu kinetochorowym. Kinetochor to struktura znajdująca się po obu stronach centromeru chromosomu.

Podrozdział/Akapit: Podziały komórkowe
Strona: 77 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  “Podział cytoplazmy (cytozolu i organelli komórkowych) rozpoczyna się w anafazie lub pod koniec telofazy. “
Błąd: zamiast “anafazie” powinno być “pod koniec anafazy”
Wyjaśnienie:  Maturalnie można i warto wspomnieć, że właściwy podział cytoplazmy następuję po prostu po mitozie. A więc mamy w kolejności mitozę, cytokinezę, i jeżeli komórka pozostaje w cyklu komórkowym fazy G1, S, G2, a jeżeli różnicuje się to po cytokinezie następuje faza G0 która może również występować po fazie G2 (rzadko). Jeżeli chodzi natomiast o sam podział i moment jego rozpoczęcia to jest to część anafazy i zależnie od charakteru podziału danej komórki następuje najczęściej pod koniec anafazy. Wynika to z występowania. poza wrzecionem kariokinetycznym. również wrzecion biegunowych które ślizgając się względem siebie (wywołane przez kinezyny) oddalają bieguny komórki od siebie co doprowadza do zwężenia w centrum obwodu komórki i przygotowanie jej do rozejścia.

źródło: KhanAcademy

Różnorodność wirusów, bakterii, protistów, grzybów

Klasyfikowanie organizmów

Wirusy

Podrozdział/Akapit: Wirusy
Strona: 100 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  “Cykl infekcyjny wirusa zwierzęcego przypomina cykle bakteriofagów. Można go prześledzić na przykładzie HIV, którego materiał genetyczny w postaci RNA jest przepisywany na DNA gospodarza za pomocą enzymu – odwrotnej transkryptazy. “
Błąd: zamiast “RNA przepisywany na DNA gospodarza” powinno być “RNA przepisywany na DNA”
Wyjaśnienie:  Odwrotna transkryptaza to enzym syntetyzujący DNA na matrycy RNA. Występuje on u retrowirusów czyli np. wirusa HIV oraz u części Hepadnawirusów (ponad maturę). Błędem w książce jest to, że materiał RNA nie jest przepisywany na materiał gospodarza tylko po prostu na DNA które następnie ulega integracji z genomem gospodarza i wraz z materiałem genetycznym gospodarza ulega replikacji. Warto wspomnieć również o tym, że odwrotna transkryptaza nie ma właściwości korekcyjnych (takich jak np polimeraza DNA) przez co dochodzi do akumulacji mutacji u wirusów.

Bakterie

Podrozdział/Akapit: Bakterie – organizmy bezjądrowe
Strona: 104 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat: Rybosomy – struktury zbudowane z białek i rRNA składające się z dwóch podjednostek (mniejszej i większej). Ich współczynnik sedymentacji wynosi 70S
Błąd: brak – wymaga to jedynie uściślenia
Wyjaśnienie: Stała sedymentacji jest różna dla rybosomów konkretnego pochodzenia i jest to odpowiednio:
Prokarioty: 70S
Eukarionty: 80S (te w cytozolu lub na siateczce śródplazmatycznej szorstkiej)
Chloroplasty roślinne:  70S (maturalnie dopuszczalne 70S)
Mitochondria roślinne: 78S (maturalnie dopuszczalne 70S)
Mitochondria ssaków:: 55S (maturalnie dopuszczalne 70S)

Podrozdział/Akapit: Bakterie
Strona: 106 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat: —-
Błąd: Na rysunku wskazane są formy budowy bakterii – w formach cylindrycznych podpisane jest “pałeczka” a powinno być “wrzecionkowiec” –
Wyjaśnienie:  Same formy bakterii są mocno zróżnicowane, poniżej wrzucam 2 oddzielne źródło poza tym z NE i polecam sobie na nie zerknąć. Pytania o konkretne kształty nie powinny pojawić się na maturze. Na maturze obowiązuje budowa komórki prokariotycznej, ale niekoniecznie już odróżnienie morfologii kształtów.

źródło: Mikrobiologia Patrick R.Murray – wyd Elsevier

źródło: wikipedia

Podrozdział/Akapit:  Bakterie – organizmy bezjądrowe
Strona: — (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat: “Mezosomy…”
Błąd: —
Wyjaśnienie:  Mezosomy – co prawda nie ma tego już aktualnie w książce ale jest to pojęcie nadal powielane przez wielu nauczycieli. Struktura ta NIE istnieje ponieważ odkrycie ich związane było z powstaniem artefaktów podczas wybarwiania bakterii i nie wolno tej nazwy już używać. Aktualnie na miejsce zachodzenia oddychania tlenowego mówimy: uwypuklenia wewnętrznej błony bakteryjnej.

Protisty

Grzyby

Różnorodność roślin

Podrozdział/Akapit:
Strona: 144 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  “U krasnorostów i zielenic występują plechy nitkowate oraz nibytkankowe (plektenchymatyczne). Wśród zielenic znane są również formy komórczakowe.”
Błąd: zamiast “nitkowate oraz nibytkankowe ” powinno być “nitkowate oraz nibytkankowe i tkankowe”
Wyjaśnienie: Budowa plechy krasnorostów to nie jest do końca prosta sprawa. O budowie plechy tkankowej u Krasnorostów Nowa Era i Operon nie wspominają. Omega wspomina jedynie o budowie plektenchymatycznej – czyli nibytkankowej. Pomimo tego, że pojawiają się wspomnienia o tkankowej budowie krasnorostów to budowa ta jest jednak bardziej charakterystyczna dla brunatnic. Książki takie jak Biologia Villego oraz Campbell również nie wspominają o występowaniu plechy tkankowej u Krasnorostów. Podsumowując pytanie o taki szczegół budowy Krasnorostów nie powinien się pojawić na maturze.

Podrozdział/Akapit: Okrytozalążkowe – rośliny wytwarzające owoce
Strona: 197 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  “Są to: okwiat (okrywa kwiatowa), pręciki oraz jeden lub kilka słupków. Okwiat, zróżnicowany na działki kielicha i płatki korony, pełni funkcje ochronne wobec pręcików i słupków.”
Błąd: brak
Wyjaśnienie: Wskazuję ten cytat ponieważ pojawił się w kilku komentarzach jako błąd w którym rzekomo maturzyści powinni na maturze pisać “płatki okwiatu” zamiast “płatki korony”. Pojęcie płatki korony jest dopuszczalne i uznawane za prawidłowe i nie widzę podstaw aby było inaczej.
Przykładem jest chociażby to zadanie z ostatniej matury na której uznawano tak sformułowaną charakterystykę kwiatu

https://maturabiolchem.pl/zadania/zadanie-biologia-1432/

Podrozdział/Akapit: Okrytozalążkowe
Strona: 207 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:

źródło zdjęcia: Biologia na czasie 1 – wyd. Nowa Era wyd II – 2016 Warszawa
Błąd: Błędu tutaj nie ma. Piszę do was z tym fragmentem ponieważ w różnych komentarzach jest to wskazywane jako błąd. A konkretnie chodzi o “wiązki przewodzące ułożone koncentrycznie” – i u roślin dwuliściennych których dotyczy lewa część tabeli jest to prawda a nie błąd jak to wiele osób wskazuje.
Wyjaśnienie:  Często jak się okazuje mylone jest ułożenie wiązek z budową wiązki przewodzącej a jest to duża różnica. Ułożenie wiązki jest koncentryczne i tutaj chodzi o ułożenie łyka i drewna względem siebie na przekroju rośliny natomiast budowa wiązki jest dla roślin dwuliściennych – otwarta – oboklężna (kolateralna).
Dla jednoliściennych ułożenie wiązki jest rozproszone na przekroju natomiast budowa wiązki to wiązka zamknięta oboklężna.

źródło: Biologia – Barbara Bukała – “Bakterie, rośliny, grzyby” – wyd. Omega

Funkcjonowanie roślin

Podrozdział/Akapit: Wzrost i rozwój roślin okrytonasiennych
Strona: 224 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  Wpływ fitochromu P730 na kwitnienie
Błąd: Sama tabela jest bardzo myląca i nie prawidłowo skonstruowana ponieważ wskazane są wykluczenia takie jak spadek stężenia P730 który stymuluje kwitnienie u roślin dnia krótkiego a następnie napisane jest że wpływ tego fitochromu (P730) stymuluje kwitnienie roślin dnia krótkiego. To samo również odnosi się do roślin dnia długiego.
Wyjaśnienie: prawidłowo: rośliny dnia krótkiego kwitną kiedy spada stężenie Fitochromu P730 a więc potrzebny jest im odpowiednio długi nieprzerwany okres ciemności aby zakwitnąć.
Rośliny dnia długiego kwitną kiedy gromadzi się Fitochrom P730 więc w momencie kiedy długość nocy jest odpowiednio krótka czyli niższa lub równa wartości krytycznej. Nie ma tutaj również dużego znaczenia to, że podczas długiego dnia okres naświetlania może być chwilowo przerwany.

Zadania do przećwiczenia: 

https://maturabiolchem.pl/zadania/zadanie-biologia-289/
https://maturabiolchem.pl/zadania/zadanie-biologia-190/
https://maturabiolchem.pl/zadania/zadanie-biologia-346/
https://maturabiolchem.pl/zadania/zadanie-biologia-617/
https://maturabiolchem.pl/zadania/zadanie-biologia-861/

Podrozdział/Akapit:
Strona: 228 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  Tabela “wpływ auksyn i giberelin na rośliny”  “Auksyny hamują kiełkowanie nasion”
Błąd: zamiast “hamuje” powinno być “stymuluje ”
Wyjaśnienie: Cała tabela stawiająca antagonistycznie do siebie jest auksyny i gibereliny jest nie do końca poprawna ponieważ chociażby w przypadku auksyn stymulowanie lub hamowanie zależne jest od stężenia w pąkach, łodydze czy korzeniach. Warto zatem znać podstawowe funkcje fitohormonów ale niekoniecznie oznaczać ich przeciwne do siebie działanie.

Podrozdział/Akapit: podsumowanie funkcjonowania roślin
Strona: 234 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  “Rośliny dnia krótkiego Kwitną, jeśli okres nieprzerwanej ciemności jest równy bądź krótszy niż wartość krytyczna.“
“Rośliny dnia długiego Kwitną, gdy okres nieprzerwanej ciemności jest dłuższy od wartości krytycznej.
Błąd: zamiast “krótszy” powinno być “dłuższy” i odwrotnie w drugim cytacie.
Wyjaśnienie: Rośliny dnia krótkiego kwitną kiedy spada stężenie Fitochromu P730 a więc potrzebny jest im odpowiednio długi nieprzerwany okres ciemności aby zakwitnąć.
Rośliny dnia długiego kwitną kiedy gromadzi się Fitochrom P730 więc w momencie kiedy długość nocy jest odpowiednio krótka czyli niższa lub równa wartości krytycznej. Nie ma tutaj również dużego znaczenia to, że podczas długiego dnia okres naświetlania może być chwilowo przerwany.

Różnorodność bezkręgowców

Kryteria klasyfikacji zwierząt

Gąbki

Podrozdział/Akapit: Kryteria klasyfikacji zwierząt
Strona: 244 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  Na schemacie podziału zwierząt ze względu na przebieg rozwoju zarodkowego i budowę ciała
Błąd: zamiast “gąbki beztkankowce dwuwarstwowce ” powinno być “ ”
Wyjaśnienie:  Na schemacie zaznaczone jest że gąbki to dwuwarstwowce. Nie są one dwuwarstwowcami i nie można takiego pojęcia używać w odniesieniu do gąbek. Błędne sformułowanie wynika z faktu że gąbki kiedyś klasyfikowano razem z żebropławami i parzydełkowcami jako dwuwastwowe. Dawniej typy te były uznawane były za podtyp jamochłonów z którymi dwuwarstwowce były utożsamiane. W niektórych klasyfikacjach są utożsamiane z promienistymi.

Podrozdział/Akapit: Kryteria klasyfikacji zwierząt
Strona: 245 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  “Obie warstwy komórek nazywane są listkami zarodkowymi, przy czym warstwa zewnętrzna to ektoderma, zaś wewnętrzna – endoderma. Ciała gąbek i parzydełkowców powstają tylko z tych dwóch listków zarodkowych, dlatego zwierzęta te określa się mianem dwuwarstwowców. Mają one symetrię promienistą.”
Błąd: Błędne jest stwierdzenie że gąbki powstają z dwóch listków zarodkowych oraz to że mają symetrię promienistą
Wyjaśnienie: Nie wolno używać pojęć ektoderma i endoderma w odniesieniu do gąbek ponieważ komórki w obrębie tych warstw mogą migrować. Nie posiadają one wyróżnicowanych tkanek – czyli są nibytkankowcami/beztkankowcami.
Dodatkowo gąbki charakteryzują się brakiem symetrii, a symetrię promienistą posiadają niezwykle rzadko i przypadkowo ze względu na brak jakiegokolwiek unerwienia.

Podrozdział/Akapit: Gąbki
Strona: 248 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  “Ściana ciała gąbki jest zbudowana z dwóch warstw komórek, między którymi znajduje się galaretowata substancja – mezoglea (w niektórych źródłach – mezohyl).“
Błąd: zamiast “mezoglea” powinno być “mezohyl”
Wyjaśnienie:  Nie można mówić że mezohyl to to samo co mezoglea. Mezohyl to substancja bezpostaciowa u gąbek występująca pomiędzy komórkami okrywającymi a warstwą choanodermy. Zawiera ona komórki. I to właśnie to, że zawiera komórki odróżnia ją od mezoglei która występuje u jamochłonów (do jamochłonów należą parzydełkowce i żebropławy) i jest bezkomórkowym żelem pomiędzy warstwą okrywającą (epidermą) a wewnętrzną (gastrodermą) u części parzydełkowców.

Tkanki zwierzęce

Podrozdział/Akapit: Różnorodność bezkręgowców – tkanki zwierzęce – budowa i funkcja
Strona: 252 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  “Nabłonek jednowarstwowy wielorzędowy – wyściółka pęcherza moczowego”
Błąd: Błędnie zaklasyfikowany jest pęcherz moczowy do tych które są wyściełane nabłonkiem jednowarstwowym wielorzędowym
Wyjaśnienie: Nabłonki jakie różnicujemy to:

Nabłonki jednowarstwowe:

1. płaskie (występowanie: naczynia krwionośne, pęcherzyki płucne, kłębuszki nerkowe, jamę opłucną, osierdzie, otrzewną)
2. sześcienne (występowanie: pęcherzyki tarczycy, oskrzeliki oddechowe, kanaliki nerkowe, powierzchnia jajnika, soczewka, przewody wyprowadzające gruczołów wydzielania zewnętrznego)
3. walcowate (występowanie: rzęski – jajowód, tchawica -nazywany nabłonkiem migawkowym, rzęskowy występuje również na powierzchni wirków mięczaków i larw, jamie płaszczowej mięczaków, w szczelinach skrzelowych wielu bezkręgowców. Nie występuje u nicieni i stawonogów. Mikrokosmki – nabłonek jelita i kanalików nerkowych, stereocilia (nie obowiązuje na maturze) (w przewodzie najądrza). – Typowy nabłonek jednowarstwowy walcowaty występuje w przewodach wyprowadzających gruczołów oraz w jajowodach i żołądku.
4. wielorzędowe (które są odmianą nabłonka jednowarstwowego walcowatego) (występowanie: drogi oddechowe, przewód najądrza)
5. przejściowe (które są odmianą nabłonka jednowarstwowego walcowatego) (występowanie: pęcherz moczowy)

Nabłonki wielowarstwowe:

1. Płaskie
   1. rogowaciejące (występowanie: pokrywa powierzchnię ciała oraz brodawki nitkowate języka)
   2. nierogowaciejące (występowanie: jama ustna, gardło, przełyk, pochwa, odbyt i przednia powierzchnia rogówki)
2. sześcienne (występowanie: duże przewody wyprowadzające gruczołów potowych)
3. walcowate (występowanie: cewka moczowa męska, spojówka, większe przewody wyprowadzające niektórych gruczołów np. trzustki, ślinianek) 

I pomimo tego, że tak dokładna budowa nabłonków oczywiście nie obowiązuje i raczej wymagane jest to jedynie w uproszczony sposób to warto jak już ma się ktoś tego uczyć przerobić to w sposób prawidłowy 🙂 Może się to oczywiście pojawić z tekstem wstępnym ponieważ w podstawie programowej zawarty jest taki punkt: “rozpoznaje tkanki zwierzęce na preparacie mikroskopowym, na schemacie, mikrofotografii, na podstawie opisu i wykazuje związek ich budowy z pełnioną funkcją”

Podrozdział/Akapit: Tkanki zwierzęce – budowa i funkcja
Strona: 255 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  Tabela – porównanie rodzajów tkanki chrzęstnej
Błąd: Błędnie zaklasyfikowane są występowania włókien kolagenowych w tkankach chrzęstnych w tym przypisanie włókien sprężystych w tkanka włóknistej lub niewymienienie włókien kolagenowych w tkance sprężystej i włóknistej
Wyjaśnienie:  Prawidłowo powinno być w ten sposób:
Rodzaje włókien i ich ułożenie

• Chrząstka szklista – włókna kolagenowe (typu II) – rozmieszczone równomiernie
• Chrząstka sprężysta – włókna kolagenowe (typ I) oraz włókna sprężyste (liczne) – rozmieszczone nieregularnie
• Chrząstka włóknista – włókna kolagenowe (typ I) oraz pęczki włókien kolagenowych biegnących równolegle – rozmieszczenie warstwowe

Parzydełkowce

Płazińce

Nicienie

Podrozdział/Akapit: Nicienie – zwierzęta o obłym nieczłonowanym ciele
Strona: 279 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat: “Nicienie są przeważnie jajorodne, choć spotyka się też gatunki jajożyworodne (np. włosień kręty).Nicienie pasożytnicze składają znacznie więcej jaj niż formy niepasożytnicze.”
Błąd: BRAK błędu.
Wyjaśnienie: W wielu źródłach wskazywane jest że włosień kręty mógłby być żyworodny natomiast nie jest żyworodny. Organizmy potomne rozwijają się w ciele samicy i później następuje poród dlatego są one jajożyworodne. Jako ciekawostkę można dodać, że akurat w przypadku włośnia krętego rozwija się około 1500 larw. U innych nicieni może to być nawet powyżej 100 000 jaj dziennie.

Pierścienice

Stawonogi

Podrozdział/Akapit: Stawonogi
Strona: 295 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  “Pajęczaki odznaczają się silnie umięśnioną gardzielą pełniącą funkcję pompy ssącej (wysysa półpłynny pokarm). U pająków wstępne trawienie odbywa się poza przewodem pokarmowym. Oblewają one tkanki ciała ofiar wydzieliną, która, dzięki obecności enzymów trawiennych, przekształcą je w płynną masę zasysaną za pomocą gardzieli. “
Błąd: zamiast “Oblewają” powinno być “Wstrzykują lub oblewają”
Wyjaśnienie: Trawienie zewnątrzkomórkowe występujące u parzydełkowców (część podwójnego trawienia), przeważnie u nicieni oraz u wszystkich (maturalnie) kręgowców. Natomiast trawienie pozajelitowe to szczególny rodzaj trawienia pozakomórkowego występujące u drapieżnych bezkręgowców w tym głównie pajęczaków. Zwierzę oblewa ofiarę sokami trawiennymi lub wprowadza je do wnętrza ofiary. Mechanizm ten umożliwia zjadanie ofiar podobnych lub nawet większych niż rozmiary własnego ciała.

Mięczaki

Szkarłupnie

Różnorodność strunowców

Charakterystyka strunowców, strunowce niższe

Cechy charakterystyczne kręgowców

Ryby

Płazy

Gady

Podrozdział/Akapit: Gady – pierwsze owodniowce
Strona: 358 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  “Prowadzą wodno-lądowy tryb życia. Szybko pływają i doskonale nurkują, ale na lądzie poruszają się ociężale i niezdarnie. “
Błąd: zamiast “ociężale i niezdarnie” powinno być “zazwyczaj powolnie”
Wyjaśnienie: Krokodyle są zdolne do szybkiego poruszania. U niektórych z nich np. u krokodyla australijskiego występuje nawet pewnego rodzaju galop. Prędkość którą osiągają może oscylować w okolicy 14km/h. Dla porównania amatorski bieg człowieka to prędkości w okolicy 10km/h.

Ptaki

Ssaki

Funkcjonowanie zwierząt

Podrozdział/Akapit: Podsumowanie – różnorodność strunowców
Strona: 384 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  Tabela – Cechy krokodyli: “w oddychaniu bierze udział przepona“
Błąd: zamiast “przepona” powinno być “mięsień zbudowany analogicznie do przepony ssaków ”
Wyjaśnienie: U krokodyli nie występuje przepona właściwa dla ssaków. U krokodyli pojawia się struktura taka jak musculus diaphragmaticus która jest strukturą zbudowaną analogicznie do przepony ssaków. Mięsień ten przyczepiony jest z jednej strony do wątroby a z drugiej strony do kości miednicy. Jako ciekawostkę można dodać, że mięsień oddechowy podobny do mięśnia u krokodyli posiadały również Scypionyksy czyli przedstawiciele tetrapodów.

Podrozdział/Akapit: Transport u zwierząt – porównanie budowy układów krwionośnych kręgowców
Strona: 416 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat: Na rysunku krew znajdująca się w skórze nie jest natlenowywana.
Błąd: Rysunek obiegu krwi u płazów jest narysowany nieprawidłowo
Wyjaśnienie: Prawidłowy schemat znajduje się na stronie 346. Jest na nim prawidłowo zaznaczone że naczynia włosowate skóry i naczynia włosowate płuc to miejsce natlenowania krwi.

Podrozdział/Akapit: Reagowanie zwierząt na bodźce
Strona: 423 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  “Mózgowie płaza charakteryzuje się rozbudowanym międzymózgowiem, co wiąże się z dobrze rozwiniętym zmysłem wzroku. Słabo rozwinięty jest za to móżdżek.”
Błąd: zamiast “międzymózgowiem” powinno być “kresomózgowiem”
Wyjaśnienie:  Układ nerwowy u płazów morfologicznie i funkcjonalnie przypomina mózg ryby, obejmuje on przodomózgowie, śródmózgowie, móżdżek i rdzeń przedłużony. Sumarycznie przodomózgowie (składające się z kresomózgowia i międzymózgowia) zajmuje nawet do 56% objętości całego mózgu (u Ambystoma). Zatem przodomózgowie jako całość rozwinęło się w stosunku do ryb najmocniej. Natomiast z przodomózgowia to właśnie kresomózgowie zajmuje większość objętości. W międzymózgowiu wyróżnia się kilka struktur (ponad maturę) takich jak jądra uzdeczki, wzgórze obejmujące przetwarzanie informacji ze zmysłów takich jak węch i podwzgórze które łącząc się z przysadką sprawuje kontrolę nad wydzielaniem hormonalnym.

Podręcznik 2: Metabolizm, budowa człowieka

Metabolizm

Podrozdział/Akapit: Metabolizm: Oddychanie tlenowe
Strona: 37 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  “C₆H₁₂0₆ + O₂ -> 6 CO₂ + 6 H₂O + 2872kJ
Błąd: zamiast “O₂” powinno być “6 O₂”
Wyjaśnienie:  Reakcja jest nieprawidłowo uzgodniona

Podrozdział/Akapit: Metabolizm: Cykl Krebsa
Strona: 38 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat: “Cytrynian podlega następnie licznym przekształceniom, przy czym podczas jednego cyklu tych reakcji następuje dwukrotna dekarboksylacja, dwukrotne uwodnienie oraz czterokrotne utlenienie połączone z uwolnieniem atomów wodoru, przyłączanych następnie do NAD+ i FAD.
Strona: 41: Schemat.
Błąd: Błędem jest wskazanie na schemacie że uwodnienie (hydratacja) zachodzi 1 raz kiedy w tekście napisano, że zachodzi dwa razy.
Wyjaśnienie:  Uwodnienie w cyklu Krebsa zachodzi w zasadzie 3 razy ale 1 raz zachodzi również dehydratacja dlatego sumarycznie mówi się o 2 uwodnieniach.
(ponad maturę) Zachodzi to w następujący sposób:

1. fumaran -> jabłczan – uwodnienie
2. szczawiooctan -> cytrynian – uwodnienie 
3. cytrynian -> cis-akonitan – odwodnienie
4. cis-akonitan -> izocytrynian – uwodnienie
   Sumarycznie – 2 uwodnienia.
   https://maturabiolchem.pl/wp-content/uploads/2021/04/Biochemical_network_quality-4-scaled.jpg 

Organizm człowieka – skóra – powłoka ciała

Aparat ruchu

Układ pokarmowy

Układ oddechowy

Podrozdział/Akapit: Układ oddechowy: zaburzenia funkcjonowania układu oddechowego
Strona: 170 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  Przykładowo tlenek siarki(IV) reaguje z wodą obecną w drogach oddechowych, tworząc kwas siarkowy(VI).
Błąd: zamiast “kwas siarkowy(VI)” powinno być “kwas siarkowy(IV)”
Wyjaśnienie:  SO2 + H2O ⇔ H2SO3. Należy pamiętać że H2SO3 to związek nietrwały który szybko rozpada się do H2O i SO2 We wszystkich miejscach siarka jest na IV stopniu utlenienia.

Układ krążenia

Obrona immunologiczna organizmu

Układ wydalniczy

Podrozdział/Akapit: Budowa i funkcjonowanie układu wydalniczego
Strona: 237 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  “Amoniak jest toksyczny i powstaje w procesie degradacji aminokwasów, nazywanym deami- nacją. Związek ten jest przekształcany w cyklu mocznikowym zachodzącym w wątrobie w nietoksyczny mocznik.”
Błąd: zamiast “nietoksyczny” powinno być “lekko toksyczny”
Wyjaśnienie: . Mocznik jest toksyczny tylko tyle, że sporo mniej niż amoniak.

Podrozdział/Akapit: Budowa i funkcjonowanie układu wydalniczego
Strona: 237 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat: “Mocz pierwotny mocznik: 53g”, “Mocz ostateczny mocznik: 25g”
Błąd: Często traktowane jako błąd jest to, że mocznik nie jest resorbowany. Niektórzy nauczyciele zwracają uwagę na tą tabelę mówiąc, że powinno tam być po prostu stężenie mocznika który nie jest resorbowany.
Wyjaśnienie: Mocznik z moczu pierwotnego oraz ostatecznego jest resorbowany. Pomimo tego, że głównym celem filtracji krwi i tworzenia moczu jest usunięcie produktów przemiany materiach chociażby takich jak mocznik, mocznik ten jest resorbowany. Część mocznika opuszcza filtrat w dolnej części kanalika zbiorczego co dodatkowo podnosi osmolarność rdzenia nerki. Mocznik ten podlega recyrkulacji z udziałem pętli Henlego ale ciągły wypływ z kanalika wspólnego zachowuje wysokie stężenie mocznika w płynie śródmiąższowym. Mocz w takiej sytuacji jest izoosmotyczny dla płynu śródmiąższowego wewnętrznej części rdzenia będąc jednocześnie hiperosmotycznym dla krwi i płynu śródmiąższowego w innych częściach  ciała. Pozwala to na wydalanie substancji rozpuszczonych pozostałych w moczu przy minimalnej utracie wody. Połowa mocznika znajduje się w płynie śródmiąższowym dzięki czemu zmniejszamy ostatecznie ilość wydalanej wody. Warto dodać również że prawidłowe stężenie (osmolarność) zapewni również NaCl a nie tylko mocznik.

Podrozdział/Akapit: Budowa i funkcjonowanie układu wydalniczego
Strona: 240 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  Tabela “Porównanie wybranych składników zawartych w moczu pierwotnym i moczu ostatecznym”
Błąd: zamiast “białka” powinno być “aminokwasy”
Wyjaśnienie:  Na zdjęciu tym zaznaczone jest że w moczu pierwotnej jest 10-20g białek. Powinno być “aminokwasów” zamiast “białek” chociaż i to do końca nie jest prawidłowe. Prawdą jest że i w moczu pierwotnym i ostatecznym znajduje się fizjologiczna ilość białek i jest to stężenie poniżej 20mg/l lub (fizjologicznie) wydalanie do 30mg/24h. Natomiast maturalnie zdecydowanie bezpieczniej pisać jest że w moczu pierwotnym znajdują się aminokwasy które powinny być w pełni zresorbowane o ich ilość w moczu ostatecznym powinna wynosić 0. Maturalnie również w moczu pierwotnym oraz ostatecznym białek nie ma. 

Układ nerwowy

Podrozdział/Akapit: Układ nerwowy
Strona: 246 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  Rdzeń przedłużony -> “ośrodek regulacji czynności serca – zwiększający częstość skurczów serca.”
Błąd: zamiast “zwiększający” powinno być “zmniejszający”
Wyjaśnienie: Praca serca jest pod kontrola autonomicznego układu nerwowego który kontroluje pracę narządów wewnętrznych w tym serca. Przyspieszenie akcji serca następuje przez działanie układu współczulnego (układ stresu) a miejscem zachodzenia tej regulacji jest piersiowa część rdzenia kręgowego. Wydzielana jest noradrenalina poprzez włókna współczulne co przyspiesza akcję serca. Spowolnienie akcji serca następuje natomiast przy pomocy układu przywspółczulny w którym regulacja akcji umiejscowiona jest w rdzeniu przedłużonym w którym wydzielana jest acetylocholina która spowalnia akcję serca.

Podrozdział/Akapit: Budowa i funkcjonowanie układu nerwowego
Strona: 274 – budowa autonomicznego układu nerwowego (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  “Część przywspółczulna AUN zwężanie źrenic i hamowanie wydzielania łez”
Błąd: zamiast “hamowanie” powinno być “pobudzenie”
Wyjaśnienie:  Napisane jest że część przywspółczulna AUN hamuje wydzielanie łez.
Książki medycznie niestety nawet tutaj się spierają. Jedne: (Guyton) piszą o tym, że wydzielanie łez stymulowane jest i przez układ współczulny i przez przywspółczulny. Inne źródła natomiast (Traczyk) mówią o tym, że działanie współczulnego to pobudzenie łez (to w Nowej Erze jest prawidłowo) a jeszcze inne wspominają o tym, że gruczoł łzowy w ogóle nie jest unerwiony współczulnie. Pewne jest jednak że układ przywspółczulny POBUDZA wydzielanie łez.

Podrozdział/Akapit:
Strona:  (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  Po zadziałaniu bodźca progowego następuje miejscowa depolaryzacja błony. Bodziec ten powoduje otwarcie się w błonie kanałów jonowych, przez które jony sodu biernie przepływają do wnętrza włókna. Chwilę później jony potasu również na drodze dyfuzji ułatwionej przez kanały jonowe wypływają na zewnątrz. W rezultacie na zewnątrz włókna zaczyna występować nadmiar ładunków ujemnych, a we wnętrzu – nadmiar ładunków dodatnich. Taka bardzo szybka zmiana ładunków pomiędzy powierzchnią włókna a jego wnętrzem jest nazywana potencjałem czynnościowym.
Błąd: uściślenia wymaga działanie depolaryzacji.
Wyjaśnienie: Podczas pobudzenia bodźcem progowym lub ponadprogowym następuje depolaryzacja która jest efektem przepływu jonów Na+ które wywołują depolaryzację a dopiero po chwili następuje przepływ jonów K+. Zadziałanie bodźca progowego lub ponadprogowego powoduje powstanie potencjału czynnościowego. Zależy on od zdolności zmiany przepuszczalności błony na skutek zmiany potencjału na ponadprogowy dzięki kanałom zależnym od napięcia – głównie jony Na+, K+, Cl-. Aby potencjał został wywołany, depolaryzacja musi aktywować wystarczająco dużo kanałów Na+, by prąd osoby mógł skompensować prądy dążące do utrzymania potencjału spoczynkowego. Takie napięcie nazywane jest progowym. Potencjał progowy jest niższa im wyższa jest koncentracja kanałów sodowych. Przy stanie depolaryzacji występuje sprzężenie zwrotne dodatnie w którym prąd sodowy powoduje otwieranie kolejnych kanałów sodowych i zwiększenie prądu sodowego – zaczynają się one otwierać lawinowo. Otwieranie tych kanałów powoduje kompensację prądu sodowego a dodatkowo inaktywacja sodowa powoduje zajście repolaryzacji. W przypadku aktywacji kanałów potasowych dochodzi do sprzężenia zwrotnego ujemnego. Tutaj wpływ odkomórkowego prądu potasowego przeciwstawia się bodźcowi otwierającemu kanały.
Przepuszczalność dla potasu przy repolaryzacji jest o tyle większe, że dochodzi do hiperpolaryzacji. Gdy kanały sodowe są inaktywowane komórka znajduje się w fazie refrakcji. Z jednej strony przejściu do stanu zamkniętego sprzyja wypływ jonów K+ (im bardziej ujemny potencjał tym większa szansa aktywacji kanału). Prąd potasowy równoważy możliwość pobudzenia co wpływa na wystąpienie wyższego bodźca w celu pobudzenia.
Podsumowując i odnosząc się ponownie do fazy depolaryzacji.
W fazie depolaryzacji aktywowane są zarówno kanały sodowe jak i potasowe. Jednakże kanały sodowe będą reagować szybciej niż kanały potasowe, więc błona staje się głównie przepuszczalna dla jonów sodu. Wynika to także z tego, że siła napędzająca dla jonów sodu jest po prostu większa (Vm-VNa) niż siła napędzająca dla jonów potasu! Depolaryzacja aktywując wystarczająco dużo kanałów Na powoduje, że prąd sodowy kompensuje prądy dążące do utrzymania potencjału spoczynkowego (prądy potasowe i chlorkowe). Napięcie na błonie, przy którym zostaje spełniony ten warunek to potencjał progowy. Jest on niższy im większa jest koncentracja kanałów sodowych. Największa ilość kanałów sodowych jest na wzgórku aksonalnym, więc zwykle tam zaczyna się potencjał czynnościowy.

Przy depolaryzacji mamy do czynienia ze sprzężeniem zwrotnym dodatnim – prąd sodowy powoduje otwieranie kolejnych kanałów sodowych i zwiększenie prądu sodowego (lawinowe otwieranie się kanałów). W depolaryzacji jony sodu napływają do wnętrza komórki. Potencjał progowy dla neuronu wynosi około -55mV

Narządy zmysłów

Podrozdział/Akapit: Antagonistyczne działanie hormonów
Strona:  (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  “Kalcytonina powoduje wzrost stężenia, natomiast parathormon – obniżenie.
Błąd:  Kalcytonina – zamiast “wzrost” powinno być “obniżenie”,  Parathormon – zamiast “obniżenie” powinno być “wzrost”
Wyjaśnienie:  Błędne jest stwierdzenie że kalcytonina powoduje wzrost stężenia wapnia we krwi a parathormon obniżenie. Powinno być odwrotnie. W pozostałych fragmentach w książce jest już prawidłowo

Układ hormonalny

Podrozdział/Akapit: Budowa i funkcje układu hormonalnego
Strona: 330 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat: Rysunek “układ podwzgórzowo-przysadkowy”
Błąd: Zaliczenie hormonów takich jak prolaktyna i somatotropina do hormonów tropowych.
Wyjaśnienie:  Hormony tropowe to grupa hormonów wydzielanych przez komórki przedniego płata przysadki mózgowej, których zadaniem jest regulacja wydzielania innych hormonów. Według różnych źródeł hormon wzrostu jest lub nie jest zaliczany do hormonów tropowych. Hormon wzrostu i prolaktyna nie mają zależnego od siebie odpowiedniego gruczołu obwodowego dlatego nie zaliczamy ich do hormonów tropowych.

Zadania:

https://maturabiolchem.pl/zadania/zadanie-biologia-492/
https://maturabiolchem.pl/zadania/1235/

Rozmnażanie i rozwój człowieka

Podrozdział/Akapit: Budowa i funkcjonowanie męskich narządów rozrodczych oraz Budowa i funkcjonowanie żeńskich narządów rozrodczych
Strona: Kilka miejsc – układ rozrodczy żeński oraz męski (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  “Prącie jest zbudowane z trzech ciał jamistych” “Pod wpływem podniecenia płciowego ciała jamiste i ciało gąbczaste wypełniają się krwią tętniczą pod dużym ciśnieniem.” Łechtaczka podobnie jak prącie składa się z dwóch ciał jamistych, które wypełniają się krwią podczas pobudzenia płciowego.”
Błąd: w działach o budowie układu rozrodczego żeńskiego oraz męskiego błędnie wskazywana jest ilość ciał jamistych
Wyjaśnienie: Prącie zbudowane jest z dwóch ciał jamistych i ciała gąbczastego otoczonego błoną białawą. Ciała jamiste wypełniają beleczki zbudowane z tkanki mięśniowej gładkiej oraz włókien elastycznych. Między beleczkami obecne są jamki ciał jamistych, które stanowią sieć naczyniową wypełniającą się krwią tętniczą podczas wzwodu. Ciało gąbczaste ma budowę podobną, jego beleczki jednak zawierają więcej włókien elastycznych, a mniej komórek mięśniowych. Ponadto przez dało gąbczaste przechodzi cewka moczowa.
Łechtaczka natomiast posiada dwa ciała jamiste które oddziela niepełna przegroda. Każde z tych ciał jamistych otoczone jest błoną białawą a wewnątrz nich znajdują się jamki które są oddzielone niepełnymi beleczkami zbudowanymi z mięśni gładkich i tkanki łącznej. Podczas pobudzenia płciowego podobnie jak u mężczyzn ciała jamiste wypełniają się krwią tętniczą co doprowadza do wzwodu u mężczyzn w postaci wyprostowania prącia co umożliwia przeprowadzenie stosunku płciowego i wprowadzenie nasienia do pochwy a u kobiet do nabrzmienia łechtaczki w celu uwrażliwienia jej podczas stosunku płciowego.

Podrozdział/Akapit: Rozmnażanie i rozwój człowieka
Strona: 333 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat: “Przez łożysko w obu kierunkach mogą przenikać elementy morfotyczne krwi. Fakt ten. może być przyczyną konfliktu serologicznego. Łożysko funkcjonuje także jako gruczoł dokrewny, wydzielając hormony konieczne do podtrzymania ciąży.”
Błąd: zamiast “elementy morfotyczne” powinno być “przeciwciała IgG”
Wyjaśnienie: Łożysko jest strukturą zapewniająca sprawny przepływ substancji pomiędzy matką a płodem w obie strony. Główną jego funkcją jest wymiana tlenu i dwutlenku węgla, produktów energetycznych i budulcowych oraz metabolitów. Na zasadzie aktywnego transportu przenoszona jest glukoza, aminokwasy, jony wapnia i żelaza. Nieznaczne ilości białek są również pobierane na drodze pinocytozy. Innymi funkcjami łożyska jest również wytwarzanie hormonów takich jak np. gonadotropina kosmówkowa, relaksyna, testosteron, progesteron, estrogeny. Łożysko pełni również bardzo ważną funkcję bariery i w jego obrębie występuje bariera krew-łożysko uniemożliwiającą przedostawanie się elementów morfotycznych do krwi dziecka. Do elementów morfotycznych zaliczane są erytrocyty, trombocyty oraz leukocyty. Żadne z nich nie mają możliwości przekroczenia bariery krew łożysko co chroni płód. Przenikać tą barierę mogą natomiast przeciwciała IgG. Ich transfer rozpoczyna się około 20 tygodnia ciąży. Odporność nabrana w ten sposób utrzymuje się jeszcze kilka miesięcy po urodzeniu co zapewnia noworodkowi kopię długoterminowej odporności humoralnej matki. Ochrona ta umożliwia przeżycie pierwszych miesięcy życia pozamacicznego. Przeciwciała IgG to jedyne które tą barierę przekraczają. Pomimo tego, że chronią one płód przed różnego typu chorobami to nie przed wszystkimi. Ze względu na fakt iż przeciwciała IgM które są przeciwciałami pierwszego rzutu wydzielanymi we wczesnym stadium odporności zależnej od limfocytów B nie przenikają one przez łożysko co powoduje, że płód pomimo posiada przeciwciał IgG nie jest w pełni odporny na patogeny. Zdolność do przenikania przez przeciwciała IgG może również powodować powstanie konfliktu serologicznego. W sytuacji w której matka posiada grupę krwi RH- a dziecko odziedziczyło grupę RH+ po ojcu podczas porodu pierwszego dziecka dochodzi do kontaktu krwi dziecka z krwią matki. Organizm matki zaczyna produkować przeciwciała przeciw antygenom na krwinkach dziecka co powoduje powstanie pierwotnej odpowiedzi immunologicznej. Odpowiedź ta nie pojawia się podczas pierwszej ciąży (zazwyczaj) z powodu długiego czasu wytwarzania immunoglobulin IgG. Podczas kolejnej ciąży przeciwciała z klasy IgG przenikają przez barierę łożyskową powodując niedokrwistość a następnie zgon płodu. Aby zapobiegać powstawaniu konfliktu serologicznego po porodzie, poronieniu lub zabiegach podczas ciąży podaje się immunoglobulinę anty-D która niszczy erytrocyty Rh+ zanim układ immunologiczny matki zdąży zareagować.

Zadania do przećwiczenia:
Konflikt serologiczny:

https://maturabiolchem.pl/zadania/zadanie-biologia-1365/
https://maturabiolchem.pl/zadania/zadanie-biologia-856/
https://maturabiolchem.pl/zadania/zadanie-biologia-532/
https://maturabiolchem.pl/zadania/zadanie-biologia-11/
https://maturabiolchem.pl/zadania/1575/

Łożysko:

https://maturabiolchem.pl/zadania/zadanie-biologia-837/
https://maturabiolchem.pl/zadania/1629/
https://maturabiolchem.pl/zadania/1364/

Choroby a zdrowie człowieka

Podręcznik 3: Genetyka, biotechnologia, ekologia, ewolucja

Mechanizmy dziedziczenia

Podrozdział/Akapit: Rozdział 1. Mechanizmy dziedziczenia – Miejsce występowania RNA w komórce
Strona: 14 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  Na rysunku wskazane jest, że rRNA jest transportowane z jądra komórkowego do cytoplazmy
Błąd: zamiast “rRNA” powinno być “podjednostki rybosomów” lub “kompleks białko-rRNA”
Wyjaśnienie: rRNA buduje rybosom oraz stanowi około 80% całkowitego RNA komórki. Powstaje przy udziale jąderka znajdującego się a jądrze komórkowym i wraz z białkami pochodzącymi z cytoplazmy (transportowanymi do jądra) tworzy kompleksy białko-rRNA lub bezpośrednio buduje podjednostki rybosomów. W tych dwóch formach może wydostać się poza jądro komórkowe.

Podrozdział/Akapit: Replikacja końców cząsteczki DNA
Strona: 18 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  Odbudowanie końców cząsteczek DNA odbywa się dzięki aktywności telomerazy. Enzym ten dobudowuje nukleotydy DNA do końca matrycy nici opóźnionej. W wyniku działania telomerazy na końcach chromosomów powstają sekwencje telomerowe, zwane również telomerami.
Błąd: Niejasno sformułowany problem replikacji końca oraz działanie telomerazy
Wyjaśnienie: Skracanie fragmentu materiału genetycznego następuje w konsekwencji odłączenia startera które jest miejsce nie replikowanym przy pomocy polimerazy. Zjawisko to zostało opisane przez Jamesa Watsona jako problem replikacji końca. “Podczas replikacji DNA nić DNA jest kopiowana tylko w jednym kierunku – polimeraza DNA przesuwa się od końca 3′ do końca 5′, budując nową nić od 5′ do 3′. Dlatego jedna nić jest syntezowana w sposób ciągły, a druga częściami (tzw. fragmenty Okazaki). W procesie replikacji do pojedynczej nici w kilku miejscach przyczepiają się RNA starterowe. Polimeraza DNA rozpoczyna budowanie nowej nici, dobudowując ją do startera. Polimeraza kopiuje starą nić, przesuwając się wzdłuż niej, podczas gdy miejsca przyczepu starterów oddzielają zreplikowane fragmenty Okazaki). Startery są następnie degradowane i zastępowane nicią DNA. Przy każdej replikacji miejsce przyczepu startera najbliższego telomeru nie może zostać skopiowane, gdyż polimeraza nie może się cofać. W efekcie replikacji towarzyszyć powinno skracanie chromosomu, w wyniku skracania nici potomnych. Zjawisko to jest podejrzewane o bycie jedną z przyczyn starzenia się.” Dlatego w naszych organizmach występuje enzym taki jak Telomeraza którego zadaniem jest dobudowanie brakującego odcinka DNA nici opóźnionej. Do nici tej dobudowywane są sekwencje telomerowe a następnie prymaza syntetyzuje RNA starterowy którego obecność pobudza polimerazę do odtworzenia brakującego fragmentu nici opóźnionej DNA. Po replikacji starter jest usuwany. Powstaje nowy ubytek – tym razem jednak w obrębie telomeru, a nie obszaru kodującego.

Podrozdział/Akapit: Mechanizmy dziedziczenia – Genom wirusa
Strona: 28 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  “Zróżnicowanie genomów wirusowych ze względu na rodzaj kwasu nukleinowego “
Błąd: zamiast “zarówno DNA, jak i RNA(w niektórych momentach cyklu infekcyjnego wirusa)” powinno być “RNA lub DNA”
Wyjaśnienie: U wirusów może występować jednoniciowe RNA, dwuniciowe RNA, jednoniciowe DNA, dwuniciowe DNA. Maturalnie upraszczając u wirusów roślinnych występuje jedno lub dwuniciowe RNA, u wirusów zwierzęcych jedno lub dwuniciowe RNA lub jedno lub dwuniciowe DNA, u bakteriofagów jedno lub dwuniciowe DNA lub jednoniciowe RNA. Ale nigdy nie występują dwa różne jednocześnie.  (ponad maturę) -> Dla ciekawskich polecam zerknięcie na klasyfikację Baltimore’a która określa nam wg oznaczeń od i do VII rodzaj i charakterystykę kwasu nukleinowego u wirusów i są to np. RNA o różnej polarności, ssDNA, dsDNA, ssRNA i inne.

Podrozdział/Akapit: Związek między genem a cechą
Strona: 29 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat: “jednoznaczny (zdeterminowany) – jeden aminokwas jest wyznaczany przez dokładnie jeden kodon” (zależnie od wersji podręcznika)
Błąd: zamiast “ jeden aminokwas jest wyznaczany przez dokładnie jeden kodon” powinno być “określony kodon wyznacza jeden, zawsze ten sam, aminokwas”
Wyjaśnienie: Cecha ta oznacza że danej trójce nukleotydów w DNA lub RNA odpowiada zawsze tylko jeden aminokwas. Należy pamiętać, że kod genetyczny jest również zdegenerowany co oznacza, że różne kodony mogą kodować ten sam aminokwas. Na przykładzie pokazując

kodon CUC zawsze koduje aminokwas Leucynę. I to wynika z jednoznaczności kodu genetycznego. Natomiast Leucyna (ze względu na to, że kod genetyczny jest zdegenerowany) może być kodowana również przez inne kodony takie jak CUU, CUA, CUG.

Podrozdział/Akapit: Regulacja ekspresji genów
Strona: 42 (zależnie od wydania mogą być drobne różnice)
Cytat:  Operony występują tylko u prokariotów
Błąd: zamiast “tylko” powinno być “głównie”
Wyjaśnienie:  Operony pomimo tego, że występują i są jednym z głównych mechanizmów ekspresji niektórych genów występują nie tylko u prokariotów. Stwierdzono występowanie operonów również u eukariota Caenorhabditis elegans oraz muszki owocowej. Słusznie jednak podręcznik wskazuje dalej, że “Regulacja ekspresji genów w komórkach eukariotycznych jest dużo bardziej skomplikowana niż w komórkach prokariotycznych.”

Ogólnie ze względu na chaotyczność opisania operonów w książce nowej ery polecam skorzystanie z innego źródła.

Zadania do przećwiczenia operonów:

https://maturabiolchem.pl/zadania/1052/
https://maturabiolchem.pl/zadania/zadanie-biologia-1369/
https://maturabiolchem.pl/zadania/zadanie-biologia-995/
https://maturabiolchem.pl/zadania/zadanie-biologia-360/
https://maturabiolchem.pl/zadania/zadanie-biologia-328/

Biotechnologia molekularna

Ekologia

Ewolucja organizmów

Błędy z innych zbiorów/książek które wpadły w rękę przy okazji

Błędem jest tutaj napisanie że “komórka generatywna kiełkuję w łagiewkę pyłkową” dlatego, że komórka generatywna to komórka z której powstają dwie komórki plemnikowe.
Drugim błędem na tym zdjęciu jest pisanie o roślinach okrytonasiennych a rysunek obejmuje mikrosporę roślin nagonasiennych.

Zamieniony podpis SER (smooth endoplasmic reticulum) i RER (rough endoplasmic reticulum)

Mitochondria NIE WYTWARZAJĄ energii. Zgodnie z zasadą zachowania energii nie może być ani tworzona ani niszczona. Możemy powiedzieć że energia jest uwalniana. Możemy natomiast powiedzieć o tym, że wytwarzane jest ATP (lub inne związki, przenośniki itd.)

Bibliografia:

1. Biologia na czasie 1,2,3 – Nowa Era wyd. 2016
2. Histologia – Zabel
3. Endokrynologia Richard Murphy
4. Parazytologia – Błaszkowska
5. Biochemia – Harpera
6. Biochemia – Bańkowski
7. Fizjologia człowieka – Konturek
8. Anatomia czynnościowa ośrodkowego układu nerwowego – Gołąb