Zadania maturalne z biologii

a) (0 – 1)

Schemat punktowania
1 p. – za wybranie osuszania terenu i uzasadnienie odwołujące się do największego spadku liczebności gatunków lub największej liczby gatunków, które wyginęły.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe odpowiedzi
• Najbardziej niszczące okazało się osuszanie terenu II, ponieważ tam jest najwięcej gatunków, których liczebność spadła.
• II, ponieważ w wyniku tej działalności wyginęła największa liczba gatunków.

Uwaga: Uznaje się podanie różnic w bogactwie gatunkowym w formie wartości liczbowych odczytanych z wykresu.

b) (0 – 1)

Schemat punktowania
1 p. – za wybranie ochrony czynnej w miejscu występowania ginących gatunków roślin i poprawne uzasadnienie, wykazujące że wybrana forma przyczynia się do zapewnienia tym gatunkom jak najkorzystniejszych dla nich warunków życia.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Przykładowa odpowiedź
B., ponieważ ochrona czynna w miejscu ich występowania pozwoli na przywrócenie naturalnych warunków siedliskowych, np. przywrócenie naturalnych stosunków wodnych.

Schemat punktowania
1 p. – za poprawne wskazanie choroby genetycznej uwarunkowanej allelem recesywnym sprzężonym z płcią.
0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź
hemofilia

Schemat punktowania
1 p. – za określenie, że ojciec jest heterozygotą, i poprawne uzasadnienie uwzględniające sposób dziedziczenia opisanej cechy.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe odpowiedzi
• Prosty kształt nosa ujawnia się tylko w stanie homozygotycznym (cecha autosomalna), a więc, skoro od matki dzieci otrzymały allel recesywny, to musiały otrzymać drugi taki allel od heterozygotycznego ojca.
• Ojciec jest heterozygotą, ponieważ gdyby był homozygotą, to wszystkie jego dzieci miałyby orli kształt nosa.

a) (0 – 1)

Schemat punktowania
1 p. – za poprawne zapisanie genotypów osób oznaczonych na schemacie numerami 2 i 3.
0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź
Genotyp osoby 2.: XDXd                   Genotyp osoby 3.: XDY

b) (0–2)

Schemat punktowania
2 p. – za poprawne wykonanie krzyżówki genetycznej i poprawne określenie prawdopodobieństwa wystąpienia choroby u dziecka rodziców oznaczonych numerami 5 i 6.
1 p. – za poprawne wykonanie tylko krzyżówki genetycznej.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań. lub za brak odpowiedzi.

Uwaga:
Nie uznaje się poprawnej wartości prawdopodobieństwa przy błędnie wykonanej krzyżówce genetycznej.
Nie uznaje się odpowiedzi, w której zdający nie uwzględnił sprzężenia cechy z płcią (nie uwzględnił chromosomu X z allelami tego genu).

Poprawna odpowiedź

Prawdopodobieństwo: 25%.

Schemat punktowania
2 p. – za poprawne dokończenie wszystkich czterech zdań dotyczących funkcji kwasów nukleinowych – poprawne wpisanie nazw czterech rodzajów kwasów nukleinowych.
1 p. – za poprawne dokończenie trzech zdań – poprawne wpisanie nazw trzech rodzajów kwasów nukleinowych.
0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

Poprawne odpowiedzi
1. Przechowywanie informacji genetycznej o budowie białka – DNA.
2. Przeniesienie informacji genetycznej o budowie białka z jądra komórkowego do cytozolu – mRNA.
3. Odczytanie informacji genetycznej o budowie białka i transport aminokwasów do jego syntezy – tRNA.
4. Składnik struktury komórkowej, na której odbywa się synteza białka – rRNA.

a) (0 – 1)

Schemat punktowania
1 p. – za poprawne wskazanie hormonu, którego niedobór może być przyczyną hipokalcemii.
0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź
C.

b) (0–1)

Schemat punktowania
1 p. – za poprawne wyjaśnienie, uwzględniające uwalnianie wapnia z kości w przypadku jego niedoboru we krwi spowodowanego brakiem w pożywieniu, co powoduje osłabienie kości.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe odpowiedzi
• Przy małej podaży wapnia, organizm uruchamia jego zapasy znajdujące się w kościach, aby utrzymać stały poziom wapnia we krwi, co powoduje, że odwapnione kości tracą swoje właściwości mechaniczne.
• We krwi człowieka ilość wapnia powinna być utrzymana na stałym poziomie, dlatego kiedy pierwiastek ten nie jest dostarczany z pokarmem w odpowiedniej ilości i spada jego stężenie we krwi, pobudzane jest wydzielanie hormonu /  parathormonu, który powoduje uwalnianie tego pierwiastka z kości do krwi, prowadząc do ich osłabienia.

a) (0 – 1)

Schemat punktowania
1 p. – za poprawne wyjaśnienie zależności między działaniem długotrwałego stresu a podatnością organizmu na choroby,  uwzględniające działanie kortyzolu na układ limfatyczny i w konsekwencji – osłabienie obrony organizmu.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe odpowiedzi
• Kortyzol ma działanie immunosupresyjne / hamuje wytwarzanie przeciwciał i komórek odpornościowych, a ten hormon jest wydzielany w stresie.
• U człowieka pozostającego w długotrwałym stresie zwiększa się wydzielanie kortyzolu, który powoduje zanik tkanki limfatycznej, co skutkuje zmniejszeniem liczby limfocytów i niektórych granulocytów, co w efekcie uniemożliwia / osłabia obronę organizmu przed czynnikami chorobotwórczymi.

b) (0 – 1)

Schemat punktowania
1 p. – za poprawne wyjaśnienie zasadności stosowania glikokortykoidów w leczeniu osób, u których przeprowadzono przeszczep, uwzględniające wpływ tych związków na tkankę limfatyczną w postaci hamowania reakcji odpornościowych.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe odpowiedzi
• Glikokortykoidy znalazły zastosowanie w leczeniu osób, u których dokonano przeszczepu, ponieważ powodują one zanik tkanki limfatycznej, co skutkuje zmniejszonym wytwarzaniem przeciwciał i w efekcie hamowaniem reakcji odpornościowych powodujących odrzucanie przeszczepu.
• Ponieważ ma działanie immunosupresyjne, a odrzucenie przeszczepu wiąże się z pobudzeniem układu immunologicznego przez antygeny dawcy.

Schemat punktowania
1 p. – za poprawną ocenę wszystkich trzech informacji dotyczących roli testosteronu.
0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź
1. – F 2. – P 3. – P

Schemat punktowania
2 p. – za poprawne przyporządkowanie po jednej funkcji do wszystkich czterech narządów męskiego układu rozrodczego.
1 p. – za poprawne przyporządkowanie po jednej funkcji do trzech narządów.
0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź
A. – 4, B. – 1, C. – 2, D. – 3

Poprawna odpowiedź
1. Liczne mitochondria dostarczają energię do procesów aktywnego transportu / dyfuzji glukozy i aminokwasów z moczu pierwotnego do komórek kanalika.
2. Mikrokosmki (zwiększają / zmniejszają) powierzchnię resorpcji i sekrecji kanalika.

Schemat punktowania
1 p. – za poprawne uzupełnienie obu zdań opisujących znaczenie wskazanych cech budowy komórek nabłonkowych kanalika I rzędu w pełnieniu ich funkcji.
0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.