Matura Biolchem

1851

Matura Maj 2016, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015,
Zadanie 18. (1 pkt)

Przeprowadzono doświadczenie zilustrowane poniższym schematem.

Powstanie malinowego zabarwienia roztworu zaobserwowano tylko w jednej probówce, a pH wodnego roztworu w probówce, w której nie uzyskano malinowego roztworu, było mniejsze od 7.

Z dwóch jonów: PO³⁻₄ H₂PO⁻₄ , tylko jeden może pełnić zarówno funkcję zasady Brønsteda, jak i funkcję kwasu Brønsteda.

Wybierz ten jon. Uzupełnij podane poniżej zapisy, tak aby otrzymać dwa równania reakcji (w środowisku kwasowym i zasadowym) z udziałem wybranego jonu.

…………………………. + H₃O⁺ → …………………………. + ………………………….

…………………………. + OH⁻→ …………………………. + ………………………….

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

II Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów.

IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony
4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdający:
4.8) klasyfikuje substancje do kwasów lub zasad zgodnie
z teorią Brønsteda–Lowry’ego.

Schemat punktowania

1 p. – za poprawne napisanie dwóch równań reakcji z udziałem jonu H₂PO^–₄ .
0 p. – za błędne napisanie równania reakcji (błędne wzory reagentów, błędne współczynniki stechiometryczne, niewłaściwa forma zapisu) albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

H₂PO⁻₄ + H₃O⁺ ⇄ H₃PO₄ + H₂O

H₂PO⁻₄ + OH⁻⇄ HPO²⁻₄ + H₂O

Drukuj zadanie:

1852

Matura Maj 2016, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015,
Zadanie 19. (1 pkt)

Iloczyn rozpuszczalności K_s soli i wodorotlenków jest stałą równowagi dynamicznej, jaka ustala się między nasyconym roztworem substancji a jej osadem. W poniższej tabeli zestawiono wartości iloczynu rozpuszczalności trzech trudno rozpuszczalnych w wodzie soli srebra w temperaturze 298 K.

Wzór soli	Wyrażenie na iloczyn rozpuszczalności	Wartość iloczynu rozpuszczalności
AgCl	K_s(AgCl) = [Ag⁺] ⋅ [Cl⁻]	1,6 ⋅ 10⁻¹⁰
AgBr	K_s(AgBr) = [Ag⁺] ⋅ [Br⁻]	7,7 ⋅ 10⁻¹³
AgI	K_s(AgI) = [Ag⁺] ⋅ [I⁻]	1,5 ⋅ 10⁻¹⁶

Na podstawie: K.-H. Lautenschläger, W. Schröter, A. Wanninger, Nowoczesne kompendium chemii,
Warszawa 2007.

W probówce umieszczono 3 cm³ wodnego roztworu azotanu(V) srebra o stężeniu 0,1 mol ⋅ dm⁻³ . Następnie przygotowano trzy odczynniki:

− wodny roztwór chlorku potasu o stężeniu 0,1 mol ⋅dm⁻³
− wodny roztwór bromku potasu o stężeniu 0,1 mol ⋅dm⁻³
− wodny roztwór jodku potasu o stężeniu 0,1 mol ⋅dm⁻³ .

Wybierz odczynnik, którego dodanie do roztworu azotanu(V) srebra w ilości stechiometrycznej spowoduje, że stężenie jonów Ag⁺ w roztworze po reakcji będzie najmniejsze. Uzupełnij schemat doświadczenia – wpisz nazwę wybranego odczynnika. Uzasadnij swój wybór.

Uzasadnienie:

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

III Opanowanie czynności praktycznych.

IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony
4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdający:
4.9) interpretuje wartości stałej dysocjacji […].

Schemat punktowania

1 p. – za poprawny wybór odczynnika i uzasadnienie.
0 p. – za odpowiedź niepełną lub błędną albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

Uzasadnienie: Iloczyn rozpuszczalności AgI jest najmniejszy.

Drukuj zadanie:

1853

Matura Maj 2016, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015,
Zadanie 20. (2 pkt)

Do próbki o masie m, która zawierała mieszaninę stałego węglanu wapnia i stałego wodorowęglanu wapnia w stosunku molowym = n_CaCO3 : n_{Ca(HCO3 )2} = 1 : 2, dodano nadmiar kwasu solnego. W wyniku zachodzących reakcji zebrano 5,6 dm³ tlenku węgla(IV) odmierzonego w warunkach normalnych. Opisane przemiany prowadzące do wydzielenia gazu można zilustrować równaniami:

CaCO₃ + 2HCl → CaCl₂ + CO₂ + H₂O

Ca(HCO₃)₂ + 2HCl → CaCl₂ + 2CO₂ + 2H₂O

Oblicz masę m opisanej próbki. Przyjmij, że obie reakcje przebiegły z wydajnością równą 100%.

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

II Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów.

IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony
1. Atomy, cząsteczki i stechiometria chemiczna. Zdający:
1.6) wykonuje obliczenia z uwzględnieniem […] mola dotyczące: mas substratów i produktów […], objętości gazów w warunkach normalnych.

Schemat punktowania

2 p. – za zastosowanie poprawnej metody, poprawne wykonanie obliczeń oraz podanie wyniku z jednostką.
1 p. – za zastosowanie poprawnej metody, ale:
– popełnienie błędów rachunkowych prowadzących do błędnego wyniku liczbowego
lub
– podanie wyniku z błędną jednostką lub bez jednostki.
0 p. – za zastosowanie błędnej metody obliczenia albo brak rozwiązania.

Przykładowe rozwiązania

Sposób I

CaCO₃ + 2HCl → CaCl₂ + CO₂ + H₂O
1 mol 1 mol
Ca(HCO₃)₂ + 2HCl → CaCl₂ + 2CO₂ + 2H₂O
1 mol 2 mole
Sumaryczna liczba moli CO₂

n_{{CO}_{2}} = \frac{5, 6 {dm}^{3}}{22, 4 {dm}^{3} \cdot {mol}^{- 1}} = 0, 25 mol

Liczba moli CO₂ wydzielona w reakcji CaCO₃ ~~–––––––~~ x
Liczba moli wydzielona w reakcji Ca(HCO₃)₂ ~~–––––––~~ 4 x
5 x = 0,25 mol ⇒ x = 0,05 mola
Liczba moli CaCO₃ = 0,05 mola
Ze stosunku molowego składników mieszaniny ⇒ 0,1 mola Ca(HCO₃)₂
Masa mieszaniny m = 0,05 mola · 100 g ⋅mol⁻¹ + 0,1 mol ·162 g ⋅mol⁻¹ = 21,2 g

Sposób II

CaCO₃ + 2HCl → CaCl₂ + CO₂ + H₂O
n₁ V₁
Ca(HCO₃)₂ + 2HCl → CaCl₂ + 2CO₂ + 2H₂O
n₂ V₂

Drukuj zadanie:

1854

Matura Maj 2016, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015,
Zadanie 21. (2 pkt)

W celu zbadania efektu cieplnego reakcji chemicznych przeprowadzono cztery doświadczenia oznaczone numerami I–IV. Mieszano po 100 cm³ wodnych roztworów substancji, wymienionych w odpowiednich wierszach tabeli, o stężeniu molowym 0,2 mol ⋅ dm⁻³ i o początkowej temperaturze równej 25 ºC. Następnie zmierzono temperaturę każdej z otrzymanych mieszanin.

Numer doświadczenia	Substancja rozpuszczona w 1. roztworze	Substancja rozpuszczona w 2. roztworze
I	chlorek baru	siarczan(VI) sodu
II	kwas solny	wodorotlenek potasu
III	wodorotlenek baru	kwas siarkowy(VI)
IV	kwas azotowy(V)	wodorotlenek sodu

Zaobserwowano, że w każdym doświadczeniu temperatura uzyskanych mieszanin była wyższa niż temperatura użytych roztworów i że przyrost temperatury ΔT w niektórych doświadczeniach był taki sam.

Zadanie 21.1. (0–1)

Napisz w formie jonowej równanie reakcji ilustrujące przemiany, które dokonały się podczas doświadczenia oznaczonego numerem III.

Zadanie 21.2. (0–1)

Napisz numery wszystkich doświadczeń, w których zaobserwowany wzrost temperatury ΔT był jednakowy.

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 1

Zadanie 21.1. (0–1)

II Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów.

IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony
5. Roztwory i reakcje zachodzące w roztworach wodnych.
Zdający:
5.10) pisze równania reakcji: zobojętniania, wytrącania osadów […] w formie […] jonowej (pełnej i skróconej).

Schemat punktowania

1 p. – za poprawne napisanie równania w formie jonowej.
0 p. – za błędne napisanie równania reakcji (błędne wzory reagentów, błędne współczynniki stechiometryczne, niewłaściwa forma zapisu) albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

Zadanie 21.2. (0–1)

II Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów.

IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony
4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdający:
4.3) stosuje pojęcia: egzoenergetyczny, endoenergetyczny […] do opisu efektów energetycznych przemian.
5. Roztwory i reakcje zachodzące w roztworach wodnych.
Zdający:
5.10) pisze równania reakcji: zobojętniania, wytrącania osadów […] w formie […] jonowej (pełnej i skróconej).

Schemat punktowania

1 p. – za poprawne wskazanie doświadczeń.
0 p. – za odpowiedź niepełną lub błędną albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

II i IV

Drukuj zadanie:

1855

Matura Maj 2016, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015,
Zadanie 22. (1 pkt)

Przeprowadzono doświadczenie zilustrowane poniższym schematem.

Celem doświadczenia było odróżnienie dwóch, oznaczonych umownie literami X i Z, metali, z których wykonano płytki. Wiadomo, że jednym metalem był cynk, a drugim – nikiel. Po pewnym czasie obie płytki wyjęto z roztworów, osuszono i zważono. Stwierdzono, że zmieniła się tylko masa płytki wykonanej z metalu X.

Uzupełnij poniższe zdania. Wybierz i zaznacz właściwe określenie spośród podanych w każdym nawiasie oraz napisz w formie jonowej skróconej równanie zachodzącej reakcji.

Masa płytki wykonanej z metalu X się (zmniejszyła / zwiększyła).

Podczas przeprowadzonego doświadczenia przebiegła reakcja zilustrowana równaniem:

Metalem Z był (cynk / nikiel).

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

III Opanowanie czynności praktycznych.
II Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów.

IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony
7. Metale. Zdający:
7.5) przewiduje kierunek przebiegu reakcji metali […] z roztworami soli, na podstawie danych zawartych w szeregu napięciowym metali.

Schemat punktowania

1 p. – za poprawne wskazanie określeń w każdym nawiasie i napisanie równania reakcji w formie jonowej skróconej.
0 p. – za odpowiedź niepełną lub błędną albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

Masa płytki wykonanej z metalu X się (zmniejszyła / zwiększyła).
Podczas przeprowadzonego doświadczenia przebiegła reakcja zilustrowana równaniem:

Zn + Fe²⁺ → Zn²⁺ + Fe

Metalem Z był (cynk / nikiel).

Drukuj zadanie:

1856

Matura Maj 2016, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015,
Zadanie 23. (2 pkt)

Próbkę 0,86 grama pewnego alkanu poddano całkowitemu spaleniu, a cały otrzymany w tej reakcji tlenek węgla(IV) pochłonięto w wodzie wapiennej, w której zaszła reakcja zgodnie z równaniem:

CO₂ + Ca(OH)₂ →CaCO₃ + H₂O

Otrzymany osad ważył po wysuszeniu 6 gramów.

Ustal wzór sumaryczny tego alkanu. W obliczeniach zastosuj wartości masy molowej reagentów zaokrąglone do jedności.

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

II Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów.

IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony
1. Atomy, cząsteczki i stechiometria chemiczna. Zdający:
1.4) ustala wzór empiryczny i rzeczywisty związku chemicznego ([…] organicznego) na podstawie jego składu wyrażonego w % masowych i masy molowej.

Schemat punktowania

2 p. – za zastosowanie poprawnej metody, poprawne wykonanie obliczeń oraz podanie wzoru sumarycznego alkanu spełniającego warunki zadania.
1 p. – za zastosowanie poprawnej metody, ale:
– popełnienie błędów rachunkowych prowadzących do błędnego wzoru sumarycznego
lub
– podanie błędnego wzoru alkanu lub brak wzoru.
0 p. – za zastosowanie błędnej metody obliczenia albo brak rozwiązania.

Przykładowe rozwiązania

Sposób I

M_{{CaCO}_{3}} = (40 + 12 + 3 + 16) g \cdot {mol}^{- 1} = 100 g \cdot {mol}^{- 1}

x_{C} = x_{{CO}_{2}} = x_{{CaCO}_{3}} = \frac{m_{{CaCO}_{3}}}{M_{{CaCO}_{3}}} = \frac{6 g}{100 g \cdot {mol}^{- 1}} = 0, 06 mola

C_{n} H_{2 n + 2} + \frac{3 n + 1}{2} O_{2} \to n {CO}_{2} + (n + 1) H_{2} O \Rightarrow

\frac{x}{n} = \frac{m}{M} i M = 12 n + (2 n + 2) = 14 n + 2 i m = 0, 86 g

więc 0, 06 mola = \frac{0, 86 g \cdot n}{(14 n + 2) g \cdot {mpl}^{- 1}} \Rightarrow n = 6 \Rightarrow C_{6} H_{14}

Sposób II
Wzór ogólny alkanu: C_nH_2n+2

M_{{CaCO}_{3}} = (40 + 12 + 3 + 16) g \cdot {mol}^{- 1} = 100 g \cdot {mol}^{- 1}

n_{C} = n_{{CO}_{2}} = n_{{CaCO}_{3}} = \frac{m_{{CaCO}_{3}}}{M_{{CaCO}_{3}}} = \frac{6 g}{100 g \cdot {mol}^{- 1}} = 6 \cdot 10^{- 2} mol

m_{C} = n_{C} \cdot M_{C} = 6 \cdot 10^{- 2} mol \cdot 12 g \cdot {mol}^{- 1} = 72 \cdot 10^{- 2} g = 0, 72 g

m_{H} = m_{alkanu} - m_{C} = 0, 86 g - 0, 72 g = 0, 14 g

n_{H} = \frac{m_{H}}{M_{H}} = \frac{0, 14 g}{1 g \cdot {mol}^{- 1}} = 0, 14 mol = 14 \cdot 10^{- 2} mol

\frac{n_{C}}{n_{H}} = \frac{6 \cdot 10^{- 2} mol}{14 \cdot 10^{- 2} mol} \Rightarrow \frac{n_{C}}{n_{H}} = \frac{6}{14} i n_{H} = 2 n_{C} + 2

n_{C} = \frac{6 n_{H}}{14} = \frac{6 (2 n_{C} + 2)}{14} = \frac{12 n_{C} + 12}{14} \Rightarrow 14 n_{C} = 12 n_{C} + 12 \Rightarrow

2n_C =12 ⇒ n_C = 6 i n_H = 2n_C + 2 = 2 · 6 + 2 = 14 ⇒ C₆H₁₄

Sposób III

M_{{CaCO}_{3}} = (40 + 12 + 3 + 16) g \cdot {mol}^{- 1} = 100 g \cdot {mol}^{- 1}

x_{C} = x_{{CO}_{2}} = x_{{CaCO}_{3}} = \frac{m_{{CaCO}_{3}}}{M_{{CaCO}_{3}}} = \frac{6 g}{100 g \cdot {mol}^{- 1}} = 0, 06 mola

6 moli C w 86 g alkanu \Rightarrow n_{H} = \frac{86 g - 72 g}{1 g \cdot {mol}^{- 1}} = 14 mol \Rightarrow C_{6} H_{14}

Drukuj zadanie:

1857

Matura Maj 2016, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015,
Zadanie 24. (3 pkt)

Do określania położenia podwójnego wiązania w cząsteczkach alkenów wykorzystuje się ich utlenianie, np. za pomocą roztworu KMnO₄ w środowisku kwasowym i w podwyższonej temperaturze. W tych warunkach dochodzi do rozerwania wiązania podwójnego węgiel – węgiel. W zależności od budowy cząsteczki alkenu mogą powstać kwasy karboksylowe, ketony lub tlenek węgla(IV).

Na podstawie: R. Morrison, R. Boyd, Chemia organiczna, Warszawa 1985.

Izomeryczne alkeny A i B utleniano KMnO₄ w środowisku kwasowym. W wyniku przemiany, której uległ alken A, otrzymano jeden organiczny produkt, natomiast w wyniku utleniania alkenu B powstały dwa związki należące do różnych grup związków organicznych. W reakcji 1 mola alkenu B z 1 molem wodoru powstaje 2-metylopentan. Alken A występuje w postaci izomerów geometrycznych cis–trans.

Zadanie 24.1. (0–2)

Napisz wzory półstrukturalne (grupowe) alkenów A i B. Wyjaśnij, dlaczego alken B nie występuje w postaci izomerów geometrycznych cis–trans.

Wzór alkenu A	Wzór alkenu B

Wyjaśnienie: ………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 24.2. (0–1)

Podaj nazwy wszystkich związków organicznych, które powstały w wyniku utleniania alkenów A i B.

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Zadanie 24.1. (0–2)

I Wykorzystanie i tworzenie informacji.
II Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów.

IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony
9. Węglowodory. Zdający:
9.8) opisuje właściwości chemiczne alkenów, na przykładzie następujących reakcji: […] zachowanie wobec zakwaszonego roztworu manganianu(VII) potasu […].
9.5) rysuje wzory […] półstrukturalne izomerów […]; uzasadnia
warunki wystąpienia izomerii cis-trans w cząsteczce związku […].

Schemat punktowania

2 p. – za poprawne napisanie wzorów półstrukturalnych (grupowych) alkenów A i B i za poprawne wyjaśnienie.
1 p. – za poprawne napisanie wzorów półstrukturalnych (grupowych) alkenów A i B i błędne wyjaśnienie lub brak wyjaśnienia
albo
– za poprawne napisanie tylko wzoru półstrukturalnego (grupowego) alkenu B i sformułowanie poprawnego wyjaśnienia.
0 p. – za inną odpowiedź albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

Wzór alkenu A	Wzór alkenu B
CH₃CH₂CH=CHCH₂CH₃	(CH₃)₂C=CHCH₂CH₃

Wyjaśnienie: Ponieważ przy jednym z atomów węgla połączonych wiązaniem podwójnym są dwa identyczne podstawniki (dwie grupy alkilowe).
Uwaga: W przypadku alkenu A poprawna jest odpowiedź, w której zdający podał wzór izomeru cis albo izomeru trans tego alkenu.

Zadanie 24.2. (0–1)

II Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów.

III etap edukacyjny
9. Pochodne węglowodorów. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Zdający:
9.4) […] pisze wzory prostych kwasów karboksylowych i podaje ich nazwy zwyczajowe i systematyczne.
IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony
11. Związki karbonylowe – aldehydy i ketony. Zdający:
11.2) […] tworzy nazwy systematyczne prostych […] ketonów.

Schemat punktowania

1 p. – za poprawne podanie nazw związków przy narysowaniu poprawnych wzorów alkenów A i B w zadaniu 24.1.
0 p. – za podanie błędnych nazw lub narysowanie błędnych wzorów alkenów w zadaniu 24.1. albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

kwas propanowy lub kwas propionowy
oraz
propanon lub aceton lub keton dimetylowy

Drukuj zadanie:

1858

Matura Maj 2016, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015,
Zadanie 25. (2 pkt)

Woda przyłącza się do alkenów w obecności silnie kwasowego katalizatora H₃O⁺ . Addycja ta przebiega poprzez tworzenie kationów z ładunkiem dodatnim zlokalizowanym na atomie węgla, czyli tzw. karbokationów. Mechanizm tej reakcji dla alkenów o wzorze ogólnym R–CH=CH₂ (R – grupa alkilowa) można przedstawić w trzech etapach.

Uwaga: w poniższych równaniach etapów reakcji wzór wody przedstawiono jako :OH₂, a wzór kwasowego katalizatora zapisano jako H:OH⁺₂ .

Na podstawie: R. Morrison, R. Boyd, Chemia organiczna, Warszawa 1985.

Zadanie 25.1. (0–1)

Uzupełnij poniższe zdania. Wybierz i zaznacz jedno właściwe określenie spośród podanych w każdym nawiasie.

Podczas etapu I alken ulega działaniu reagenta (wolnorodnikowego / nukleofilowego / elektrofilowego). W etapie II karbokation łączy się z cząsteczką wody, w wyniku czego powstaje protonowany alkohol. Na tym etapie przemiany woda działa jako (nukleofil / elektrofil). Podczas etapu III protonowany alkohol (oddaje / pobiera) proton, co prowadzi do powstania obojętnego alkoholu oraz do odtworzenia katalizatora.

Zadanie 25.2. (0–1)

Spośród alkoholi o podanych niżej wzorach wybierz te, których nie można (jako produktu głównego) otrzymać podczas hydratacji alkenów prowadzonej w obecności kwasu. Podkreśl wzory wybranych alkoholi i uzasadnij swój wybór.

CH₃CH₂OH CH₃CH(OH)CH₃ CH₃CH₂CH₂OH

CH₃CH₂CH(OH)CH₃ CH₃CH₂CH₂CH₂OH

Uzasadnienie: ……………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………….

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

Zadanie 25.1. (0–1)

I Wykorzystanie i tworzenie informacji.
II Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów.

IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony
9. Węglowodory. Zdający:
9.11) wyjaśnia […] mechanizmy reakcji […].
10. Hydroksylowe pochodne węglowodorów – alkohole i fenole.
Zdający:
10.3) opisuje właściwości […] alkoholi […].

Schemat punktowania

1 p. – za poprawne wskazanie określeń w każdym nawiasie.
0 p. – za odpowiedź niepełną lub błędną albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

Podczas etapu I alken ulega działaniu reagenta (wolnorodnikowego / nukleofilowego / elektrofilowego). W etapie II karbokation łączy się z cząsteczką wody, w wyniku czego powstaje protonowany alkohol. Na tym etapie przemiany woda działa jako (nukleofil / elektrofil). Podczas etapu III protonowany alkohol (oddaje / pobiera) proton, co prowadzi do powstania obojętnego alkoholu oraz do odtworzenia katalizatora.

Zadanie 25.2. (0–1)

I Wykorzystanie i tworzenie informacji.
II Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów.

IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony
9. Węglowodory. Zdający:
9.11) wyjaśnia […] mechanizmy reakcji […].
10. Hydroksylowe pochodne węglowodorów – alkohole i fenole.
Zdający:
10.3) opisuje właściwości […] alkoholi […].

Schemat punktowania

1 p. – za poprawny wybór wzorów i poprawne uzasadnienie.
0 p. – za odpowiedź niepełną lub błędną albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

CH₃CH₂OH CH₃CH(OH)CH₃ CH₃CH₂CH₂OH

CH₃CH₂CH(OH)CH₃ CH₃CH₂CH₂CH₂OH

Uzasadnienie: Hydratacja niesymetrycznych alkenów w środowisku kwasowym przebiega zgodnie z regułą Markownikowa.

Uwaga: Poprawne jest uzasadnienie, w którym zdający odwołał się do trwałości karbokationów.

Drukuj zadanie:

1859

Matura Maj 2016, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015,
Zadanie 26. (2 pkt)

Poniżej przedstawiono wzory stereochemiczne Fischera trzech związków organicznych. Dwa z nich nie są optycznie czynne – ich cząsteczki nie są chiralne.

Spośród podanych wzorów związków chemicznych wybierz wzory tych, które nie są optycznie czynne. Wpisz do poniższej tabeli numery, którymi oznaczono te związki, i w każdym przypadku uzasadnij swój wybór.

Numer związku	Uzasadnienie wyboru

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

I Wykorzystanie i tworzenie informacji.
II Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów.

IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony
9. Węglowodory. Zdający:
9.4) […] wykazuje się rozumieniem pojęć […] izomeria.
9.5) rysuje wzory […] izomerów optycznych […].

Schemat punktowania

2 p. – za poprawne uzupełnienie dwóch wierszy tabeli (poprawne podanie numeru i poprawne uzasadnienie wyboru).
1 p. – za poprawne uzupełnienie jednego wiersza tabeli (poprawne podanie numeru i poprawne uzasadnienie wyboru).
0 p. – za odpowiedź niepełną lub błędną albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

Numer związku	Uzasadnienie wyboru
I	Brak centrum stereogenicznego. lub Brak centrum chiralności. lub Brak asymetrycznego atomu węgla.
II	Cząsteczka tego związku ma płaszczyznę symetrii. lub Każdy z asymetrycznych atomów węgla w tej cząsteczce skręca płaszczyznę polaryzacji światła o taki sam kąt, ale w przeciwnym kierunku. lub Związek ten to odmiana mezo – w cząsteczce występują dwa takie same centra stereogeniczne o przeciwnej konfiguracji.

Uwaga: Za napisanie poprawnych numerów związków bez uzasadnienia wyboru zdający nie otrzymuje punktów.

Za odpowiedzi:

• Cząsteczka nie jest chiralna.
• Cząsteczka ma element symetrii.
• Cząsteczka jest symetryczna.
• Cząsteczka ma oś symetrii.

nie przyznaje się punktu.

Drukuj zadanie:

1860

Matura Maj 2016, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015,
Zadanie 27. (1 pkt)

Przeprowadzono ciąg przemian opisany poniższym schematem.

Napisz równanie reakcji prowadzącej do otrzymania produktu A. Zastosuj wzory półstrukturalne (grupowe) związków organicznych.

Pokaż rozwiązanie

Zobacz komentarze - 0

I Wykorzystanie i tworzenie informacji.
II Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów.

IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony
13. Estry i tłuszcze. Zdający:
13.10) zapisuje ciągi przemian […] (i odpowiednie równania reakcji) wiążące ze sobą właściwości poznanych węglowodorów i ich pochodnych.

Schemat punktowania

1 p. – za poprawne napisanie równania reakcji z zastosowaniem wzorów półstrukturalnych (grupowych) związków organicznych.
0 p. – za błędne napisanie równania reakcji (błędne wzory reagentów, błędne współczynniki stechiometryczne, niewłaściwa forma zapisu wzorów) albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

(CH₃)₂CHCH₂CHO + H₂ ⎯^{(katalizator)}→ (CH₃)₂CHCH₂CH₂OH

Drukuj zadanie:

BIOLOGIA

ZADANIA MATURALNE

CHEMIA

ZADANIA MATURALNE

Kategorie zadań

Typ zadań

Poziom

Typ matury

Formula matury

Rok matury

Miesiąc matury

Zadania maturalne z chemii

Matura Maj 2016, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015,
Zadanie 18. (1 pkt)

Matura Maj 2016, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015,
Zadanie 19. (1 pkt)

Matura Maj 2016, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015,
Zadanie 20. (2 pkt)

Matura Maj 2016, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015,
Zadanie 21. (2 pkt)

Matura Maj 2016, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015,
Zadanie 22. (1 pkt)

Matura Maj 2016, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015,
Zadanie 23. (2 pkt)

Matura Maj 2016, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015,
Zadanie 24. (3 pkt)

Matura Maj 2016, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015,
Zadanie 25. (2 pkt)

Matura Maj 2016, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015,
Zadanie 26. (2 pkt)

Matura Maj 2016, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015,
Zadanie 27. (1 pkt)

PARTNERZY