Spośród poniższych wzorów wybierz wszystkie, które są wzorami izomerów 1,2-dimetylobenzenu (napisz numery, którymi je oznaczono).
Wzory izomerów 1,2-dimetylobenzenu: ………………………………………………………………………….
Spośród poniższych wzorów wybierz wszystkie, które są wzorami izomerów 1,2-dimetylobenzenu (napisz numery, którymi je oznaczono).
Wzory izomerów 1,2-dimetylobenzenu: ………………………………………………………………………….
Wiadomości i rozumienie | Wykazanie się znajomością i rozumieniem pojęć związanych z izomerią podstawienia (I.1.i) |
Poprawna odpowiedź
• Wzory izomerów 1,2-dimetylobenzenu: II IV
1 p. – poprawne podanie obu numerów, którymi oznaczono wzory izomerów (II i IV)
0 p. – każda inna odpowiedź (np. wskazanie wzoru I)
– brak odpowiedzi
Reakcją pozwalającą wykryć w związkach organicznych grupę
jest próba jodoformowa. Polega ona na reakcji związku organicznego z jodem w obecności NaOH w podwyższonej temperaturze. Po oziębieniu mieszaniny poreakcyjnej do temperatury pokojowej powstaje żółty, krystaliczny osad o charakterystycznym zapachu.
Jeżeli badanym związkiem jest propanon (aceton), produktami próby jodoformowej są: trijodometan, etanian sodu (octan sodu), jodek sodu i woda.
a) Korzystając z powyższych informacji, uzupełnij schemat, tak aby przedstawiał równanie opisanej reakcji w formie cząsteczkowej (wpisz wzory produktów reakcji i odpowiednie współczynniki stechiometryczne).
b) Napisz wzór tego produktu przemiany, który tworzy żółty, krystaliczny osad o charakterystycznym zapachu.
c) Napisz, czy próba jodoformowa pozwala na odróżnienie propanonu (acetonu) od etanalu, i uzasadnij swoje stanowisko.
a) (0–1)
Wiadomości i rozumienie | Uzupełnienie równania reakcji na podstawie słownego opisu przemiany (I.3.a) |
Poprawna odpowiedź
• CH3COCH3 + 3I2 + 4NaOH —-(T)—→ CHI3 + CH3COONa + 3NaI + 3H2O
1 p. – poprawne uzupełnienie schematu, to znaczy wpisanie poprawnych wzorów produktów reakcji i poprawnych współczynników stechiometrycznych
0 p. – błędne uzupełnienie schematu, np. wpisanie błędnych wzorów produktów reakcji lub błędnych współczynników stechiometrycznych
– brak odpowiedzi
b) (0–1)
Tworzenie informacji | Zaklasyfikowanie substancji na podstawie opisu reakcji chemicznych (III.3) |
Poprawna odpowiedź
• CHI3
1 p. – poprawne napisanie wzoru produktu (CHI3)
0 p. – błędne napisanie wzoru produktu lub brak odpowiedzi
c) (0–1)
Tworzenie informacji | Wybranie informacji, które są niezbędne do uzasadniania własnego poglądu (III.3) |
Przykłady poprawnej odpowiedzi
• Nie, ponieważ etanal zawiera również taką samą grupę.
• Nie, ponieważ etanal zawiera również grupę CH3–CO–
• Nie, ponieważ etanal zawiera również grupę acetylową
1 p. – odpowiedź „nie” i poprawne uzasadnienie
0 p. – odpowiedź „nie” i brak uzasadnienia lub błędne uzasadnienie
– odpowiedź „tak” i błędne uzasadnienie
– brak odpowiedzi
Oceń prawdziwość poniższych zdań i uzupełnij tabelę. Wpisz literę P, jeżeli uznasz zdanie za prawdziwe, lub literę F, jeżeli uznasz je za fałszywe.
Lp. | Zdanie | P/F |
1. | Zasadowy charakter amin związany jest z obecnością wolnej pary elektronowej atomu azotu grupy aminowej, umożliwiającej przyłączenie jonu H+. | |
2. | Wartości temperatury wrzenia amin alifatycznych są wyższe niż n-alkanów o porównywalnej masie molowej, gdyż między cząsteczkami amin tworzą się wiązania wodorowe. | |
3. | Fenyloaminę (anilinę) otrzymuje się przez utlenienie nitrobenzenu. |
Wiadomości i rozumienie | Opisanie typowych właściwości amin (I.2.b) |
Poprawna odpowiedź
• Zdanie 1. – P
Zdanie 2. – P
Zdanie 3. – F
2 p. – podanie trzech poprawnych odpowiedzi
1 p. – podanie dwóch poprawnych odpowiedzi
0 p. – jedna poprawna odpowiedź lub brak poprawnych odpowiedzi
– brak odpowiedzi
Pewien dwufunkcyjny związek organiczny ma masę molową równą 90 g/mol. W jego cząsteczce stosunek liczby atomów węgla, wodoru i tlenu wynosi 1 : 2 : 1.
a) Napisz wzór sumaryczny opisanego związku.
|
b) Wiedząc, że związek ten w roztworze wodnym dysocjuje z odszczepieniem jonu wodorowego oraz że jego cząsteczka jest achiralna, narysuj wzór półstrukturalny (grupowy) tego związku.
|
a) (0–1)
Korzystanie z informacji | Uzupełnienie brakujących danych na podstawie informacji podanych w formie tekstu o tematyce chemicznej (II.2) |
Poprawna odpowiedź
• C3H6O3
1 p. – napisanie poprawnego wzoru sumarycznego
0 p. – napisanie błędnego wzoru sumarycznego lub brak odpowiedzi
b) (0–1)
Korzystanie z informacji | Uzupełnienie brakujących danych na podstawie informacji podanych w formie tekstu o tematyce chemicznej (II.2) |
Poprawne odpowiedzi
1 p. – napisanie poprawnego wzoru półstrukturalnego (lub strukturalnego)
0 p. – napisanie błędnego wzoru półstrukturalnego lub brak odpowiedzi
Punkt izoelektryczny (pI) aminokwasu to pH roztworu, w którym cząsteczki tego aminokwasu występują głównie w formie jonów obojnaczych.
Kwas 2-aminobutanodiowy (asparaginowy) jest dikarboksylowym aminokwasem o wzorze sumarycznym C4H7O4N. Jego punkt izoelektryczny pI = 2,87.
Narysuj wzór półstrukturalny (grupowy) jonu, który jest dominującą formą tego aminokwasu w roztworze o pH = 1.
|
Korzystanie z informacji | Uzupełnienie brakujących danych na podstawie informacji podanych w formie tekstu o tematyce chemicznej (II.2) |
Poprawna odpowiedź
1 p. – napisanie poprawnego wzoru półstrukturalnego (lub strukturalnego) jonu
0 p. – napisanie błędnego wzoru półstrukturalnego jonu lub brak odpowiedzi
Badano działanie świeżo strąconego wodorotlenku miedzi(II) na próbki wodnych roztworów glukozy i fruktozy. Używając uniwersalnego papierka wskaźnikowego, zbadano także odczyn wodnych roztworów obu związków. Obserwacje zestawiono w tabeli.
Odczynnik | Badana substancja | |
glukoza | fruktoza | |
Wodorotlenek miedzi(II) (na zimno) | klarowny, szafirowy roztwór | klarowny, szafirowy roztwór |
Wodorotlenek miedzi(II) (na gorąco) | ceglastoczerwony osad | ceglastoczerwony osad |
Papierek uniwersalny | żółty | żółty |
Korzystając z podanej informacji, uzupełnij poniższe zdania, wpisując w odpowiedniej formie gramatycznej określenia wybrane z poniższego zestawu.
związek kompleksowy, kwasowy, zasadowy, obojętny, utleniający, redukujący,
hydroksylowa, alkilowa, aldehydowa, ketonowa, aldoza, ketoza
1. Glukoza i fruktoza są białymi, krystalicznymi substancjami stałymi. Bardzo dobrze rozpuszczają się w wodzie. Odczyn ich wodnych roztworów jest …………………………………….. .
2. Reakcja glukozy z wodorotlenkiem miedzi(II) prowadzona na zimno potwierdza obecność w jej cząsteczce kilku grup ………………………………………………………… związanych z sąsiednimi atomami węgla. Glukoza w reakcji z wodorotlenkiem miedzi(II) przeprowadzanej na gorąco wykazuje właściwości …………………………………………………………………………., co wiąże się z obecnością w jej cząsteczce grupy ………………………………………………. .
3. Fruktoza, podobnie jak glukoza, tworzy z wodorotlenkiem miedzi(II) rozpuszczalne ………………………………………………………………………., dlatego obserwujemy powstanie szafirowego roztworu. Wynik reakcji fruktozy z wodorotlenkiem miedzi(II) prowadzonej w podwyższonej temperaturze wskazuje, że związek ten ma także właściwości …………………………………………………………………………., mimo że fruktoza zaliczana jest do ………………………………………………. .
Korzystanie z informacji | Dokonanie selekcji i analizy informacji podanej w formie tekstu o tematyce chemicznej (II.3) |
Poprawna odpowiedź
1. Glukoza i fruktoza są białymi, krystalicznymi substancjami stałymi. Bardzo dobrze rozpuszczają się w wodzie. Odczyn ich wodnych roztworów jest obojętny.
2. Reakcja glukozy z wodorotlenkiem miedzi(II) prowadzona na zimno potwierdza obecność w jej cząsteczce kilku grup hydroksylowych związanych z sąsiednimi atomami węgla. Glukoza w reakcji z wodorotlenkiem miedzi(II) przeprowadzanej na gorąco wykazuje właściwości redukujące, co wiąże się z obecnością w jej cząsteczce grupy aldehydowej.
3. Fruktoza, podobnie jak glukoza, tworzy z wodorotlenkiem miedzi(II) rozpuszczalne związki kompleksowe, dlatego obserwujemy powstanie szafirowego roztworu. Wynik reakcji fruktozy z wodorotlenkiem miedzi(II) prowadzonej w podwyższonej temperaturze wskazuje, że związek ten ma także właściwości redukujące, mimo że fruktoza zaliczana jest do ketoz.
3 p. – poprawne uzupełnienie wszystkich zdań w trzech akapitach (po 1 p. za każdy poprawnie uzupełniony akapit, to znaczy ze wszystkimi poprawnymi uzupełnieniami).
2 p. – poprawne uzupełnienie dwóch akapitów
1 p. – poprawne uzupełnienie jednego akapitu
0 p. – błędne uzupełnienie wszystkich akapitów lub brak odpowiedzi
Zaprojektuj doświadczenie, którego przebieg pozwoli na rozróżnienie roztworów dwóch triglicerydów: trioleinianu glicerolu i tristearynianiu glicerolu.
a) Uzupełnij schemat doświadczenia, wpisując nazwę odczynnika wybranego spośród następujących:
– stężony wodny roztwór wodorotlenku sodu NaOH (aq)
– woda bromowa Br2 (aq)
– rozcieńczony wodny roztwór kwasu etanowego (octowego) CH3COOH (aq)
Zgodnie z powyższym schematem do probówki I wprowadzono roztwór trioleinianu glicerolu w CCl4, a do probówki II roztwór tristearynianu glicerolu w tym samym rozpuszczalniku. Następnie do obu probówek dodano wybrany odczynnik i ich zawartość energicznie wymieszano.
b) Napisz, co potwierdzi obecność roztworu trioleinianu glicerolu w probówce I i roztworu tristearynianu glicerolu w probówce II (porównaj przebieg doświadczenia w obu probówkach).
Probówka I:
Probówka II:
a) (0–1)
Tworzenie informacji | Zaprojektowanie doświadczenia – wybór odczynnika pozwalającego na identyfikację różnych pochodnych węglowodorów (III.2) |
Poprawna odpowiedź
• woda bromowa
• Br2 (aq)
1 p. – za poprawny wybór odczynnika
0 p. – za błędny wybór odczynnika lub brak odpowiedzi
b) (0–1)
Tworzenie informacji | Zaprojektowanie doświadczenia – sformułowanie spostrzeżeń umożliwiających identyfikację badanych substancji (III.2) |
Przykłady poprawnej odpowiedzi
• Probówka I: woda bromowa uległa odbarwieniu lub zaczęła się odbarwiać
Probówka II: woda bromowa nie uległa odbarwieniu lub nie zaczęła się odbarwiać lub brak zmian lub brak objawów reakcji lub warstwa wodna (woda bromowa) odbarwia się a warstwa CCl4 zabarwia się na pomarańczowo lub żółto lub brązowo
1 p. – każdy poprawny opis zmian (lub stwierdzenie ich braku) dla obu probówek, który wskazuje, że w probówce I brom reaguje z trioleinianem glicerolu, a w probówce II nie reaguje z tristearynianem glicerolu
0 p. – błędny wybór odczynnika w części a) zadania
– błędny opis zmian w obu probówkach
– błędny opis zmian w jednej probówce
– brak odpowiedzi
Ester metylowy kwasu 2-metylopropenowego (metakrylan metylu) jest monomerem poli(metakrylanu metylu).
Dokończ, stosując wzory półstrukturalne (grupowe), równanie reakcji polimeryzacji tego estru.
Wiadomości i rozumienie | Zapisanie równania reakcji ilustrującego właściwości związków organicznych (I.3.a) |
Poprawna odpowiedź
1 p. – poprawne uzupełnienie schematu, to znaczy wpisanie poprawnego wzoru produktu reakcji
0 p. – błędne uzupełnienie schematu lub brak odpowiedzi
Poniżej przedstawiono wzór D-arabinozy (w projekcji Fischera).
Uzupełnij poniższy schemat, tak aby otrzymać wzór enancjomeru D-arabinozy.
Wiadomości i rozumienie | Wykazanie się znajomością i rozumieniem pojęć związanych z izomerią konfiguracyjną (optyczną) (I.1.i) |
Poprawna odpowiedź
1 p. – poprawne uzupełnienie schematu
0 p. – błędne uzupełnienie schematu lub brak odpowiedzi
Atomy pewnego pierwiastka w stanie podstawowym mają następującą konfigurację elektronów walencyjnych:
2s2 2p3 (L5)
Określ położenie tego pierwiastka w układzie okresowym, wpisując poniżej numer grupy oraz numer okresu.
Numer grupy: ………………………………………. Numer okresu: ………………………………………..
Obszar standardów | Standard |
Wiadomości i rozumienie | Wykazanie się znajomością i rozumieniem pojęć związanych z budową atomu i układem okresowym pierwiastków (I.1.a) |
Poprawna odpowiedź
• Numer grupy: 15 lub VA Numer okresu: 2 lub II lub drugi
lub piąta główna
1 p. – poprawne ustalenie numeru grupy i numeru okresu
0 p. – każda inna odpowiedź lub brak odpowiedzi