Zadnie 5. (0-4)
5.1. (0-1)
1 pkt – za określenie cechy budowy morfologicznej rozwielitki, która ułatwia obserwację jej serca.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wyżej wymienionych kryteriów, za odpowiedź błędną lub brak odpowiedzi.
Przykład niepoprawnej odpowiedzi z uzasadnieniem:
• „Ciało rozwielitki jest przezroczyste (…)”. – Gdyby ciało (a w tym narządy wewnętrzne) było przezroczyste, to nic nie byłoby widoczne pod mikroskopem.
PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
• Ze względu na przezroczysty karapaks obserwacja wpływu różnych czynników na aktywność serca rozwielitek jest łatwa.
• (Chitynowy) oskórek / powłoka ciała jest na tyle przezroczysta, że bezpośrednio widać przez nią serce, co znacznie ułatwia obserwację parametrów pracy / liczbę skurczów tego narządu.
• Ponieważ jej serce jest dobrze widoczne, co ułatwia obserwację.
5.2. (0-1)
1 pkt – za prawidłowe wyjaśnienie w odwołaniu do wzrostu tempa metabolizmu z uwzględnieniem znaczenia przyspieszenia akcji serca (szybszy / sprawniejszy transport tlenu do komórek ciała). Uznaje się za poprawną także odpowiedź opartą na fakcie spadku rozpuszczalności tlenu w wodzie..
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wyżej wymienionych kryteriów, za odpowiedź błędną lub brak odpowiedzi.
PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
• Rozwielitka jest zmiennocieplna, dlatego wzrost temperatury wody powoduje wzrost temperatury ciała rozwielitki, a zatem reakcje chemiczne będą zachodzić szybciej. Wzrost liczby uderzeń serca przyspiesza transport tlenu do komórek ciała, co poprzez zwiększenie intensywności oddychania tlenowego umożliwia syntezę dużych ilości ATP niezbędnego do zachodzenia procesów życiowych.
• Wraz ze wzrostem temperatury wody wzrasta tempo przemian metabolicznych w organizmie rozwielitki, a dzięki częstszym uderzeniom / skurczom serca, glukoza i tlen są szybciej dostarczane (przez hemolimfę) do komórek organizmu zapewniając odpowiedni poziom substratów do przemian metabolicznych / oddychania tlenowego.
• Wraz ze wzrostem temperatury wody spada w niej rozpuszczalność tlenu, przez co w organizmie rozwielitki / dafnii dochodzi do przyspieszenia akcji serca, aby efektywniej doprowadzać tlen do komórek ciała.
• W wysokiej temperaturze zmniejsza się rozpuszczalność tlenu w wodzie, przez co wymiana gazowa u rozwielitki staje się mniej wydajna. Aby zrekompensować to zjawisko, przyspieszona zostaje akcja serca, dzięki czemu hemolimfa przepływa szybciej w organizmie i tkanki są odpowiednio zaopatrywane w tlen.
Nie uznaje się odpowiedzi, w której piszący odnosi się do: „(…) pobieranie tlenu z wody przez skrzela / płuca (…)”.
5.3. (0-1)
Ogólny szablon odpowiedzi:
wzrost temperatury wody –> spadek stężenia tlenu w wodzie –> wzrost stężenia hemoglobiny w hemolimfie.
1 pkt – za prawidłowe wykazanie zależności pomiędzy wzrostem temperatury wody i zmianą koloru ciała rozwielitki na kolor czerwony z uwzględnieniem wzrostu stężenia hemoglobiny (w hemolimfie).
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wyżej wymienionych kryteriów, za odpowiedź błędną lub brak odpowiedzi.
PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
• Z powodu wzrostu temperatury wody spada rozpuszczalność tlenu, a więc aby rozwielitka mogła przeżyć, dochodzi do zwiększenia syntezy hemoglobiny, która nadaje czerwony kolor jej ciału.
• Czerwony kolor ciała rozwielitki w ciepłej wodzie wynika z wysokiego stężenia hemoglobiny, która znajduje się w hemolimfie*. Jest to spowodowane faktem, że ilość tlenu rozpuszczonego w ciepłej wodzie jest niska, co nasila syntezę hemoglobiny.
• W wysokiej temperaturze wody obniża się stężenie tlenu, co powoduje / stymuluje zwiększenie poziomu / nasilenie syntezy hemoglobiny.
*Nie uznaje się odpowiedzi, w której piszący odnosi się do: „(…) krwi / krwinkach czerwonych (…)”.
5.4. (0-1)
1 pkt – za prawidłową ocenę wszystkich trzech wniosków.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wyżej wymienionego kryterium, za odpowiedź błędną lub brak odpowiedzi.
ODPOWIEDŹ:
N T T
